E thashë këtë në panel menjëherë pasi gjenerali amerikan John Bagot, një burrë i pëlqyeshëm me një trup të dobët për një ushtar, i cili më shtrëngoi dorën në fund të debatit dhe tha me mendjemprehtësi: “Pra, ti ishe gjithashtu përgjegjës për përfshirjen time në mision paqeruajtës.”
Shkruan: Denko Maleski
Më thirri komandanti dhe më tha që t’i përgatisim ushtarët e mi për një mision paqësor në Maqedoni, tha gjenerali John Bagot në debatin me rastin e 30 vjetorit të anëtarësimit të vendit tonë në OKB. Më duhej të shikoja një hartë për të parë saktësisht se ku ishte kjo tokë, thotë ai. U habita edhe më shumë kur komandanti më tha se do të vishnim kapele të OKB-së dhe do të ishim nën komandën e një gjenerali nga vendet nordike. Kjo nuk ka ndodhur kurrë më parë në historinë e ushtrisë sonë. Çfarë armësh do të mbajmë? Pasoi një surprizë tjetër: Nuk do të përdorim armë, vetëm shkopinj, ishte përgjigja. Kështu, me vendosjen e pikave të vëzhgimit në kufirin maqedonas-shqiptar, filloi angazhimi im në kuadër të misionit paqeruajtës të OKB-së me emrin UNPREDEP, thotë gjenerali, dikur oficer i ri Bagot.
Që nga dita që erdhëm në Maqedoni filluam të shoqëroheshim me banorët e fshatrave përreth dhe me murgjit e manastirit aty pranë. Me kalimin e kohës, festat e tyre u bënë festat tona dhe tonat u bënë të tyret. Kur erdhi koha për t’u ndarë, të gjithë erdhën për të na përshëndetur dhe mund t’ju them: nuk kishte sy që të mos derdhte lot. Misioni UNPREDEP, shkurtimi i misionit paqeruajtës parandalues të OKB-së, ishte misioni i parë i tillë i organizatës botërore dhe, tani për tani, i vetmi. Një mision për të cilin të gjithë në OKB janë krenarë dhe i cili “bleu” kohë që shteti i ri maqedonas të fillojë procesin e krijimit të ushtrisë së tij që do të kujdeset për sigurinë e kufijve të shtetit të ri.
Ndërsa gjenerali amerikan mbaroi fjalimin e tij, m’u kujtuan ato kohë tridhjetë vjet më parë. Kushti për tërheqjen e APJ-së ishte çarmatimi ynë total. APJ dhe Millosheviqi morën të gjitha armët me vete. Më erdhi një rikthim nga një mbledhje e kabinetit: çfarë armësh kemi në dispozicion, pyeti kryeministri në orët e mbrëmjes të vitit 1992. Ministri i Mbrojtjes tha se ne kemi vetëm pushkë të mbrojtjes territoriale në ndonjë magazinë. Ku është çelësi i magazinës, pyeti dikush. Askush nuk dinte të thoshte. Ne qeshëm me hidhërim.
Këto ditë në OKB pata rastin të them diçka që nuk dihet në OKB dhe në Maqedoni, lidhur me misionin paqeruajtës të OKB-së që nga fillimi i pavarësisë sonë. Për të vendosur rekordin, do të thoshin amerikanët. Nuk dihet se ideja e trupave të OKB-së në kufijtë e vendit tonë nuk ka lindur në Nju Jork por në Shkup, në zyrën e presidentit të republikës, Kiro Gligorov. Në një bisedë me presidentin, arritëm në përfundimin se për hir të sigurisë së vendit, duhet të kërkojmë trupa të OKB-së të dislokuara në kufijtë tanë të pambrojtur. Po qëndrimi i parlamentit, i qeverisë, do të pyesni sot? Nuk kishte kohë për debate që mund të komprometonin idenë. Dora e sigurt e Gligorovit në krye të shtetit dhe nevoja për lidership tha se për këtë do të flasim kur të shqyrtojmë mundësinë që OKB-ja të krijojë një precedent të tillë për ne.
Shpejt u nisa për në Nju Jork për t’u takuar me ndërmjetësit e luftërave në Jugosllavi, ish-sekretarët e jashtëm amerikan dhe britanik, Cyrus Vance dhe David Owen. Në zyrën e OKB-së ua paraqita idenë, gjë që i befasoi. Domethënë, OKB-ja ndërhyn vetëm aty ku ka konflikt, e kjo nuk ishte rasti me ne. Ne ishim “oazë e paqes”. Edhe nëse supozojmë se OKB-ja vendos trupa në kufijtë e vendit tuaj, ne nuk mundemi, nuk kemi mandat, t’ju mbrojmë në rast të një sulmi nga një vend i huaj, shpjeguan Vance dhe Owen. Pra, cili do të ishte qëllimi i një ndërmarrjeje të tillë? Në mungesë të një përgjigjeje më të mirë, thashë se atëherë do të thërrasim “NDIHMË” së bashku dhe së bashku do të jemi më të zëshëm. U ndamë me të qeshur, të hidhur si pelin, dhe ata morën përsipër t’ia përcjellin kërkesën tonë Sekretarit të Përgjithshëm (ose më mirë fuqive të mëdha perëndimore) dhe të më informonin për reagimin. Morëm një përgjigje pozitive. Vetëm atëherë ministri ynë i mbrojtjes e shpalli idenë në Parlament dhe ne i bëmë një thirrje zyrtare OKB-së që të dërgojë trupa paqeruajtëse në kufijtë tanë. Udhëheqja e qetë e Gligorov po jep fryte.
E thashë këtë në panel menjëherë pasi gjenerali amerikan John Bagot, një burrë i pëlqyeshëm me një trup të dobët për një ushtar, i cili më shtrëngoi dorën në fund të debatit dhe tha me mendjemprehtësi: “Pra, ti ishe gjithashtu përgjegjës për përfshirjen time në mision paqeruajtës.”