175 vjet më parë, Gjermania mori kushtetutën e parë moderne, demokratike. Ligji themelor u miratua nga Asambleja Kombëtare në Frankfurt. Më vonë ai u bë shembull për hartimin e Kushtetutës aktuale të Gjermanisë.
Në vitet 1830 dhe 1840, situata në shtetet e Konfederatës Gjermane po ziente nga pakënaqësia. Mbi të gjitha qytetarët donin të kenë më në fund demokraci, por edhe një shtet të vetëm gjerman.
Konfederata Gjermane u themelua pas fitores mbi Napoleon Bonapartin në 1815 si një bashkim “i lirshëm” i një sërë monarkish më të vogla dhe më të mëdha. Mbi të gjitha, Austria dhe Prusia ishin ato që shtypin pa mëshirë çdo lëvizje liridashëse. Por pas shumë kryengritjeve, në mars 1848 forcat demokratike arritën më në fund një qëllim të rëndësishëm duke arritur të krijojnë qeveri liberale në shtetet individuale dhe duke mbajtur zgjedhjet për një asamble kushtetuese për të gjithë Bashkimin Gjerman. “Frika hyri në kockat e tyre dhe shumica e sundimtarëve gjermanë bënë lëshime në kundërshtim me bindjet e tyre politike”, thotë historiani Frank Engehausen nga Heidelberg në një bisedë për DW.
Kisha si sallë parlamenti
Më 18 maj 1848, anëtarët e parlamentit të parë gjerman mblidhen në Frankfurt për t’u konsultuar mbi një kushtetutë libertariane dhe krijimin e një shteti kombëtar gjerman. Për arsye hapësinore tubimi mbahet në kishën e St. Pavle, në atë kohë salla më e madhe e qytetit.
Por idetë e grupeve të ndryshme dallonin shumë. Konservatorët kanë prioritet të drejtat e shteteve individuale dhe sundimtarëve të tyre, liberalët janë për një monarki kushtetuese federale, ndërsa forcat radikale luftojnë për një republikë demokratike parlamentare. Kolegu i Engnhausen nga Universiteti i Halle, Theo Jung, flet për “ndarje të rëndësishme ideologjike dhe rajonale” në Asamblenë Kombëtare që “e bënë një pozicion homogjen dukshëm më të vështirë”.
Katalogu i të drejtave dhe lirive themelore
Nga këndvështrimi i sotëm, një nga arritjet e Kushtetutës është “Ligji i Rajhut për të Drejtat Themelore të Popullit Gjerman”. Për herë të parë, të drejtat e njeriut dhe civile u përcaktuan ligjërisht në Gjermani, duke përfshirë lirinë e medias, lirinë e mendimit dhe lirinë e tubimit. Sipas konceptit, edhe dënimi me vdekje duhet të hiqet, gjë që në fakt ndodh vetëm një shekull më vonë.
Kushtetuta, e miratuar në mars 1849, parashikonte një shtet federal gjerman, të cilit, me përjashtim të Austrisë, duhet t’i përkisnin të gjitha shtetet e konfederatës gjermane. Në krye të shtetit duhet të qëndrojë “Perandori i Gjermanëve”, i cili sipas Kushtetutës ka të drejtën e pushtetit të madh. Por në të njëjtën kohë ai përballet me Rajhstagun, si përfaqësues i popullit, anëtarët e të cilit zgjidhen mbi bazën e votës universale, të menjëhershme dhe të fshehtë. Të drejtë vote kanë vetëm meshkujt.
Një monark me hirin e Zotit
Por Kuvendi Kombëtar bëri një “pazar pa hanxhi”. Mbreti prusian Frederick William IV, të cilin shumica e delegatëve e duan si perandor të ri, refuzon. Ai beson se si monark legjitimohet vetëm nga Zoti. Meqenëse Friedrich Wilhelm nuk pranoi, nuk u konsiderua fare alternativë, plani nuk funksionon pa fuqinë e madhe Prusia. Me këtë, përpjekjet për një Kushtetutë dhe formimin e një shteti kombëtar gjerman pothuajse kanë dështuar. Në mesin e njerëzve, mbështetja për demokratët po bie.
Engehausen e lidh dështimin me “një strategji të gabuar politike të shumicës në Asamblenë Kombëtare”. Ai shton se liberalët, të cilët udhëhoqën procesin, “nuk donin një republikë gjermane, por një shtet kombëtar të bazuar në një Kushtetutë monarkiste dhe ata besonin se pushtetarët do ta pranonin përfundimisht këtë”. Por kur kjo nuk ndodhi, “liberalëve u mungonte një strategji alternative për të zbatuar qëllimet e tyre”, thotë Engenhausen.
Në maj 1849, Parlamenti i Frankfurtit u shpërnda. Disa muaj më vonë, pjesë të parlamentit në Shtutgart janë ende duke funksionuar, por në verën e vitit 1849, rezistenca e fundit revolucionare u shtyp me forcë ushtarake. Lëvizja liberale dhe demokratike për bashkim dhe liri e viteve 1848/49, e cila filloi me shpresa të mëdha, po merr fund.
Një shembull i Kushtetutës aktuale
Lëvizja, megjithatë, ka një ndikim afatgjatë. Kur punohej për Kushtetutën e Vajmarit në vitin 1919, Katalogu i të Drejtave dhe Lirive Themelore të Frankfurtit shërbeu si një plan. Dhe krijuesit e Kushtetutës aktuale gjermane njëqind vjet më vonë citojnë nga Kushtetuta e Frankfurtit.
Historiani Teo Jung thotë: “Kushtetuta e Kishës së St. Pali ka një rëndësi të veçantë historike jo vetëm si Kushtetuta e parë gjermane, por edhe sepse shumë nga dispozitat e saj specifike në vitin 1949 janë miratuar pothuajse të pandryshuara në Kushtetutën e sotme gjermane”.
Frank Engehausen balancon se “rendi kushtetues që kemi zhvilluar sot gjatë shumë dekadave dhe pikënisja kryesore në rrugën drejt një shteti ligjor demokratik duhet kërkuar në veprimtarinë e Asamblesë Kombëtare në vitet 1848/49”.