Është mashtrim të thuash se të gjitha palët në Maqedoni janë për NATO-n dhe BE-në dhe të mos humbasësh rastin për të dënuar apo shprehur mospajtim me Marrëveshjet e Ohrit, Prespës dhe Bullgarisë, punë të përbashkëta të shtetit maqedonas dhe aleatëve të tij.
Shkruan: Denko Maleski
Unë i njoh ato manifestime të nacionalizmit nga vitet e shpërbërjes së Jugosllavisë. Është ai ekzaltim me kombin, i mbushur me ndjenja epërsie apo ndjesi sakrifice. Është ai patriotizëm i ekzagjeruar që shpesh çon në konflikt.
Për nacionalistët në republikat jugosllave, të tjerët ishin fajtorë për gjithçka dhe ata ishin viktimat e vetme të marrëveshjes federale.
Procesi i emancipimit të popujve jugosllavë u shpall kërcënim për kombin dhe shtetin serb, që ishte shkaktar i luftërave. Kështu, nacionalizmat e tjerë morën ushqim sa për të ngritur edhe kokën.
Gjithçka filloi me fjalët e papërmbajtura të politikanëve dhe intelektualëve për padrejtësinë e kombit të tyre, fjalë që u derdhën në rrugë dhe stadiume për të marrë, në fund, formën e vrasjes së anëtarëve të komuniteteve të tjera kombëtare.
Dhe ndërsa të gjithë flisnin për atë se sa shumë humbën me Jugosllavinë federale, ne në Maqedoni folëm për të kundërtën: për mbështetjen që kishim nga popujt e tjerë jugosllavë në krijimin e shtetit dhe kombit tonë dhe për zhvillimin e shpejtë të pasluftës të “tokës së gurëve dhe e dardhave të egra”, siç do të shkruajë Misirkov për Maqedoninë. Politika e Presidentit Gligorov çoi në një ndarje paqësore nga Jugosllavia dhe hapi rrugën për integrimin euroatlantik.
Sot, “babja e katranit”, shprehje e përdorur nga përfaqësuesi amerikan Robert Frovik për Maqedoninë, e zakonshme për vendet jashtëzakonisht problematike, është anëtare e NATO-s. Kushdo që di pak për politikën ndërkombëtare e di se paqja dhe anëtarësimi në NATO përfaqëson një sukses fantastik për vendin e ri dhe kombin maqedonas.
Por tani, kur mendojmë se jemi të sigurt, kur refuzojmë të njohim suksesin dhe shohim në gjithçka vetëm poshtërim, historia e vjetër e Romës së lashtë përsëritet. Një perandor romak bëri paqe me barbarët dhe e shpëtoi perandorinë nga një disfatë e rëndë. Por me kalimin e kohës dhe me zvogëlimin e rrezikut të luftës, kritikat ndaj perandorit për traktatin “tradhtar” me barbarët u rritën. E njëjta gjë është me të gjitha kompromiset tona që sot shpallen “tradhti”, ndaj vështirë se dikush e humb rastin të mbledhë një “dividendë kombëtare” duke përdorur gjuhën nacionaliste, karakteristike e patriotizmit të lartësuar dhe të tepruar.
Ja një listë e vogël e “tradhtive”. Propozimi Gligorov-Izetbegoviq për një konfederatë, ajo iniciativë e zgjuar, edhe sot është “tradhti” në Maqedoni. Anëtarësimi në OKB me referencën e IRJM-së, arritja më e madhe e popullit maqedonas për të pasur shtetin e tij të njohur ndërkombëtarisht, është gjithashtu “tradhti”. “Tradhtare” është edhe Marrëveshja e Ohrit, ndonëse ajo mbetet e vetmja zgjidhje për organizimin e brendshëm të shtetit të cilit komuniteti shqiptar do t’i qëndrojë besnik. Është e njëjta gjë me marrëveshjen “tradhtare” të Prespës, e cila na bëri anëtarë të NATO-s, aleancës më të fuqishme ushtarake në historinë e njerëzimit dhe hapi dyert për në BE. “Më tradhtare” është Marrëveshja me Bullgarinë, e cila duhet të mbyllë temat historike në mënyrë që të dy kombet të mund të ecin qetësisht drejt së ardhmes së tyre evropiane si miq.
Partia e cila së bashku me aleatët perëndimorë e vendosi gjoksin për të arritur këto kompromise, LSDM, sot është e sardisur. Së fundi, të gjitha “traktatet e pabesë” janë për shkak të “rendimentit” të tyre. A paqen dhe mbijetesën e shtetit? Vërtet, a beson dikush në sloganin “Maqedonia e përjetshme”? Është e vërtetë vetëm se shtetet lindin por edhe zhduken nëse nuk ndjekin ritmin e kohës. Është më e lehtë të përfitosh nga patriotizmi, por kjo e rrëshqet vendin drejt nacionalizmit, sinonimit të konfliktit.
Pakkush prej nesh do ta kuptonin Albert Camus-në kur ai thotë se e do shumë kombin e tij për të qenë nacionalist. Patriotizmi i tepruar, i lartësuar, domethënë, çon në fatkeqësinë e njerëzve që do t’i nënshtrohen kësaj sëmundjeje të shpirtit. Në vitet nëntëdhjeta, kur Jugosllavia po shembej nën goditjen e nacionalizmave më të egër, ne ishim në favor të një rirregullimi paqësor të marrëdhënieve midis kombeve mbi baza demokratike. Çdo ekzagjerim se sa e dëmshme ishte Jugosllavia ishte e huaj për ne, sepse nuk është e vërtetë dhe do të na çonte në drejtim të gabuar, në nacionalizëm. Sot, pa asnjë grimë mëshirë ndaj vendit tonë, asaj demokracie të brishtë në zhvillim e sipër, po e godasim me të gjitha forcat.
Pra, nga korrupsioni, “emri”, shqiptarët, ngrohja, rryma dhe bullgarët, bëmë një top ballkanik gjigant të ngatërruar që rrotullohet drejt nacionalizmit.
Në përpjekje për të ardhur në pushtet, ne udhëhiqemi nga urrejtja, ekzagjerimi dhe jo moderimi dhe arsyeja. Me fjalët tona ekstreme, ne dëbuam sensin e shëndoshë, dialogun politik, tolerancën dhe pajtimin dhe kështu, me vetëdije ose jo, zgjedhim nacionalizmin, emrin e dytë për dhunën.
Megjithatë , me hyrjen në NATO dhe fillimin e negociatave me BE-në, gjeopolitika maqedonase është krejtësisht e ndryshme nga vitet e para të pavarësisë, tani kemi aleatë, kështu që politika e brendshme që shtyn në drejtim të përbashkët ka mbështetjen e Unionit, e ajo tjetra nuk e ka. Së fundi, të gjitha sukseset tona të mëdha janë produkt i bashkëpunimit me vendet perëndimore, vlerat e të cilave, ne themi, i ndajmë.
Është mashtrim të thuash se të gjitha palët në Maqedoni janë për NATO-n dhe BE-në dhe të mos humbasësh rastin për të dënuar apo shprehur mospajtim me Marrëveshjet e Ohrit, Prespës dhe Bullgarisë, punë të përbashkëta të shtetit maqedonas dhe aleatëve të tij. Ndryshe nga paralajmërimet e shkruara në urdhrin ekzekutiv të presidentit amerikan Joe Biden, se politikanët që nuk i mbështesin këto kompromise nuk janë bashkëbisedues të dëshirueshëm të Amerikës, shumë në Maqedoni po punojnë pikërisht në atë drejtim. Në kushtet e një krize të tmerrshme ekonomike dhe një lufte të tmerrshme në Ukrainë, politikanët, gazetarët dhe intelektualët maqedonas e shtyjnë përditë dhe me këmbëngulje atë lëmsh gjigant ballkanike të “dështimeve” në përpjekje për të shkaktuar një ortek nacionalist në zgjedhjet e ardhshme.
Përfshirja e drejtpërdrejtë e ambasadës amerikane në formimin e qeverisë është dëshmi se gjërat po bëhen serioze. Edhe në kohën kur ne duhej të zgjidhnim mosmarrëveshjen me Greqinë si kusht për anëtarësimin në NATO, ambasadori amerikan po përpiqej të tërhiqte telat prapa skenave. Sot ambasadori aktual e bën haptazi, edhe pse një sjellje e tillë nuk është e popullarizuar as në demokracitë liberale, e lëre më në vende si Maqedonia. Domethënë, rregulli “sa më e madhe të jetë rezistenca jashtë, aq më të mëdha duartrokitjet brenda” zbatohet kudo.
A mund të parandalohet vala nacionaliste në zgjedhjet e ardhshme me mbështetje nga jashtë? Nuk e di se çfarë do të jetë. E di se çfarë ishte: që pas Luftës së Dytë Botërore, partia më popullore në Itali ishte Partia Komuniste, e cila fitoi deri në 40 për qind të votave. Nën presionin e Amerikës dhe Perëndimit, kjo parti nuk hyri kurrë në qeveri për shkak të lidhjeve me Moskën, deri në fund të Luftës së Ftohtë, rënies së komunizmit dhe reformimit të tij. VMRO-DPMNE duhet ta ketë parasysh këtë. Nga ana tjetër, LSDM dhe BDI nuk mund të llogarisin në zbritje në luftën kundër korrupsionit vetëm sepse hapat e tyre janë në përputhje me Amerikën dhe Perëndimin.