Pas përfundimit të suksesshëm të fazës së parë të procesit të pranimit të Maqedonisë së Veriut dhe Shqipërisë, Komisioni tani po punon në Paketën e Zgjerimit për Ballkanin Perëndimor, i cili pritet në qershor, si dhe planin ekonomik për rajonin, thotë për EWB Komisioneri Evropian për Fqinjësi dhe Zgjerimi Olivér Várhelyi, përcjell KDP.
Javët e mëparshme kanë qenë të mbushura me ngjarje për krahun e zgjerimit të Komisionit Evropian: gjatë asaj që tani duket se ka qenë java më e keqe me kulmin e Coronavirus, shtetet anëtare të BE-së dhanë dritën e gjelbër për fillimin e bisedimeve të pranimit me Shqipërinë dhe Maqedonia e Veriut. Komisioni meriton pjesën më të madhe të kredisë për këtë sukses, me propozimin e tij për metodologjinë e re të zgjerimit dhe raportet e azhurnuara për përparimin e Shkupit dhe Tiranës, që shihet gjerësisht si instrument për kompromisin përfundimtar.
Ndërkohë, “Komisioni gjeo-politik” duket se po përballet me sfida të reja në rajon që dëshiron të integrojë në kohën kur ndihma mjekësore po politizohet gjithnjë e më shumë. Në intervistën e tij të parë për EWB që kur u bë Komisioner, Z. Várhelyi i përgjigjet pyetjeve mbi zhvillimet e fundit në marrëdhëniet midis BE-së dhe Ballkanit Perëndimor.
Në pyetjen nëse beson se miratimi i metodologjisë së re dhe hapja e negociatave me Maqedoninë e Veriut dhe Shqipërinë tregon se ka vullnet politik për zgjerim midis Shteteve Anëtare, Várhelyi thotë: “Me rishikimin e metodologjisë për procesin e zgjerimit dhe me vendimin për hapjen e bisedimeve të pranimeve me Shqipërinë dhe Maqedoninë e Veriut, ne kemi vendosur politikën e zgjerimit përsëri. Ne kemi rivendosur besueshmërinë e saj, jo vetëm për Ballkanin Perëndimor, por edhe për shtetet tona anëtare.”
“Më lejoni të theksoj se angazhimi i nivelit të lartë për perspektivën evropiane të Ballkanit Perëndimor ishte gjithmonë atje. Zgjerimi mbetet një nga politikat kryesore të Bashkimit Evropian, dhe madje tetorin e kaluar, kur Këshilli Evropian nuk arriti një marrëveshje për hapjen e bisedimeve, perspektiva e BE-së nuk u diskutua. Sidoqoftë u bë e qartë se procesi nuk kishte besueshmëri.”
“Komisioni ynë gjeo-politik e mori seriozisht këtë. Sapo morëm përsipër, puna ka filluar. Besueshmëria u vendos në zemër të metodologjisë së rishikuar, e para nga katër parimet. Ne gjithashtu kemi vendosur më shumë parashikueshmëri dhe dinamizëm në proces, dhe ne i dhamë asaj një kontroll politik më të fortë. Përmes kësaj ne kemi adresuar shqetësimet, dhe besoj forcuar politikën.”
“Qasja e re u miratua unanimisht, përfshirë edhe nga liderët e BE-së. Vendimi për hapjen e bisedimeve me Maqedoninë e Veriut dhe Shqipërinë ishte një konfirmim praktik. Dhe ne ishim në gjendje t’i merrnim këto vendime megjithë situatën e vështirë të sjellë nga pandemia e Coronavirus.”
“Ne nuk jemi duke pushuar: elementi i tretë i këtij plani, qasje tre-track, ekonomike dhe investimi i cili është edhe më i rëndësishëm tani duke pasur parasysh ndikimin e pritshëm negativ të krizës Coronavirus në ekonomitë e rajonit, është në përgatitje duke pasur parasysh Samitin e Ballkanit Perëndimor. Prandaj, unë kam besim se përparësia që po i japim Ballkanit Perëndimor dhe perspektivës së saj të BE-së ka mbështetjen e plotë dhe mbështetjen politike të Shteteve tona Anëtare.”
I pyetur se kur pritet që Komisioni të hartojë kornizat e negociatave për këto dy vende, Várhelyi mr përgjigje: “Përgatitja e kornizave negociuese tashmë ka filluar. Ne planifikojmë t’i vendosim ato në tryezën e Këshillit sa më shpejt që të kemi mundësi, shpresoj deri në qershor, kur do të dalim me Paketën Vjetore të Zgjerimit. Në këtë mënyrë diskutimet mbi kornizat e bisedimeve në Këshill mund të fillojnë shpejt.”
“Në këtë fazë, nuk ka një datë specifike për Konferencat e para Ndërqeveritare (KPGJ). Si një hap tjetër, Komisioni do të paraqesë Kuadrat Negociues, bazuar në metodologjinë e rishikuar. Pastaj Kornizat duhet të diskutohen dhe të bien dakord në Këshill – e para do të thirren nga Kryesia e rradhës e Këshillit sa më shpejt të jetë e mundur pas miratimit të tyre.”
“Si Maqedonia e Veriut ashtu edhe Shqipëria – si dhe të gjithë partnerët e tjerë të Ballkanit Perëndimor për atë çështje – pritet gjithashtu të vazhdojnë me reformat. Shqipëria duhet të përmbushë në mënyrë specifike disa kërkesa përpara IGC-së së parë, por tashmë është shumë e përparuar në këtë proces dhe raporti vjetor do të shërbejë si një azhurnim për Shtetet Anëtare në këtë drejtim. Çështja kryesore është që procesi të bazohet në shumë merita. Nuk ka asgjë tjetër që ka rëndësi në këtë. Dhe datat konkrete nuk u përcaktuan për këtë arsye.”
“Sapo metodologjia e rishikuar u propozua nga Komisioni në fillim të shkurtit, unë udhëtova për në Beograd dhe Podgoricë për ta prezantuar edhe atje. Përgjigja ishte pozitive.”
“Një gjë është me të vërtetë e qartë: nuk do të ketë asnjë ndryshim në kornizat e negociatave të këtyre dy vendeve. Ata kanë përparuar mirë në bisedime dhe rregullat e lojës nuk mund të ndryshojnë kur loja është tashmë në zhvillim e sipër.”
“Sidoqoftë, ka mjaft përfitime që vijnë nga metodologjia e re. Ndryshimet – për shembull grumbullimi i kapitullit – mund të vendosen brenda kornizave ekzistuese, me marrëveshjen e të dy vendeve. Me metodologjinë e miratuar, ju do të filloni të shihni zbatimin e tij, duke përfshirë në Paketën Vjetore të Zgjerimit.”
Sipas Várhelyit, Pandemia e vazhdueshme e koronavirusit ka një ndikim të madh për të gjithë: institucionet e BE-së, Shtetet Anëtare dhe Ballkanin Perëndimor. “Ne të gjithë jemi shumë të përqendruar në adresimin pandemisë për të shpëtuar jetë, duke mbështetur sektorët e shëndetit dhe në zbutjen e ndikimit socio-ekonomik, për të shmangur pasojat edhe më shkatërruese. Detyrat tona kryesore megjithatë vazhdojnë dhe unë pres që paketa të paraqitet në qershor.”
I pyetur nëse do të përfshijnë raportet vjetore të Komisionit këtë vit vlerësimin e proporcionalitetit të masave të jashtëzakonshme të marra nga vendet kandidate për të luftuar Coronavirus, Várhelyi thotë: “Pakoja Vjetore e Zgjerimit është akoma duke u përgatitur dhe ne po shohim se si do të pasqyrohet kriza në vazhdim në raporte, veçanërisht në pjesën ekonomike, por edhe gjetkë. Unë pres që raportet të jenë shumë poshtë asaj që pritet, duke matur përparimin e arritur në mënyrë faktike, qoftë kur bëhet fjalë për kriteret demokratike dhe ekonomike ose ligjin e BE-së.”
“Ne jemi në një kontakt shumë të ngushtë me të gjithë partnerët tanë të Ballkanit Perëndimor kur bëhet fjalë për krizën Coronavirus për të ndihmuar sa më shumë që të mundemi. Partnerët tanë kanë ndërmarrë masat që ata konsideruan të nevojshme për të adresuar krizën, duke qenë të vetëdijshëm për nevojën për të qenë efektiv, por proporcional. Ne kemi parë disa masa që janë ndërmarrë të rregulluara, pasi kjo krizë nuk ka skenar. Është e qartë që ne mund ta mposhtim atë vetëm së bashku, dhe kjo është ajo në të cilën jemi përqendruar.”
“Ju keni qenë shumë aktiv në sigurimin e ndihmës së BE për Ballkanin Perëndimor gjatë kësaj krize. Whatfarë mendoni për kritikën e ashpër të solidaritetit të BE të shprehur nga Presidenti i Serbisë kohët e fundit?”, pyet EWB.
Várhelyi përgjigjet: “Unë mendoj se kemi qenë shumë të shpejtë në reagimin pasi të kemi qenë në gjendje të fillojmë të luftojmë krizën brenda BE-së, epiqendrën e pandemisë në ato ditë. Ne menjëherë dolëm me ndihmë për të gjithë rajonin, në vlerë totale tashmë më shumë se 700 milion €.”
“Ne kemi siguruar 38 milion € në mbështetje të nevojave të menjëhershme, të tilla si financimi i pajisjeve mjekësore ose transporti i pajisjeve mjekësore të blera. Ne kemi përgatitur paketa bilaterale duke ridrejtuar fondet që përndryshe do të liheshin pa shpenzime, në shumë prej 374 milion €. Dhe kjo do të plotësohet me mbështetje shtesë rajonale prej 290 milion €.”
“Ne po shoqërojmë gjithashtu Ballkanin Perëndimor në një numër nismash të BE-së, për shembull punën e Qendrës Evropiane për Parandalimin dhe Kontrollin e Sëmundjeve dhe nismën tonë të përbashkët të prokurimit ose propozimin e Komunitetit të Transportit dhe CEFTA-së për ‘linjat e gjelbra’ për të siguruar rrjedhën të mallrave dhe ilaçeve në rajon. Vendet që janë në procesin e bisedimeve të pranimit do të kenë gjithashtu qasje në Fondin e Solidaritetit, i cili për shembull ndihmoi Serbinë kur u godit nga përmbytje të mëdha. Ne po diskutojmë gjithashtu mundësitë për t’i siguruar rajonit ndihmë financiare makro-ekonomike për buxhetet e tyre.”
I pyetur nëse është i shqetësuar për reputacionin e BE në rajon, veçanërisht në Serbi, ku ndihma kineze ka marrë një pritje jashtëzakonisht të favorshme në krahasim me pritjen më të butë të ndihmës së BE-së, Varheley përgjigjet: “Kjo nuk është një garë apo një konkurs popullariteti, kjo ka të bëjë me ndihmën. Ne po bëjmë gjithçka që mundemi për të mbështetur Ballkanin Perëndimor dhe unë mirëpres faktin që Kina po ndihmon gjithashtu atje. Evropa gjithashtu ka mbështetur më parë Kinën në luftimin e Coronavirus. Është mjaft e qartë se kjo është një krizë globale që ka nevojë për një përgjigje globale.”
“Faktet janë gjithashtu të qarta: Ballkani Perëndimor janë fqinjët tanë të afërt dhe partnerët tanë natyrorë. Ne jemi tani më të pranishmit atje: 75% e investimeve të huaja vijnë nga BE, 70% deri 80% e tregtisë është me BE. Ndërsa vendet e tjera janë gjithashtu të pranishme në rajon dhe përpiqen të ushtrojnë ndikimin e tyre, Ballkani Perëndimor bëri një zgjedhje të qartë të së ardhmes së BE-së. Dhe ky është vendi ku ata i përkasin.”