Deri në tetor 2023, 57-vjeçari Rutte me sa duket kishte harruar gjithçka për betimin e tij për t’u tërhequr nga politika dhe në vend të kësaj sinjalizoi interesin e tij për të pasuar Sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s, Jens Stoltenberg, mandati i të cilit përfundon në tetor.
Përgatiti: KDP
Rumania ka vendosur ta mbështesë kryeministrin e Holandës, Mark Rutte, për t’u bërë shef i ardhshëm i NATO-s, njoftoi të enjten Zyra e presidentit rumun, Klaus Iohannis.
Iohannis ishte pengesa e vetme në rrugën e Ruttes për ta marrë postin e sekretarit të Përgjithshëm të aleancës ushtarake.
Por, Iohannis i njoftoi “aleatët e NATO-s kah fundi i javës së kaluar se ai e ka tërhequr kandidaturën e tij për postin e shefit të aleancës”, tha Zyra e tij të enjten.
Të enjten, Këshilli Suprem për Mbrojtje Kombëtare i Rumanisë tha se “është në favor që Rumania ta mbështesë kandidaturën e kryeministrit holandez”, sipas komunikatës.
Rumaninë ishte shteti i vetëm në mesin e 32 vendeve anëtare të NATO-s që nuk e kishte mbështetur liderin holandez 57-vjeçar.
Hungaria dhe Sllovakia njoftuan për mbështetjen e Ruttes pas samitit të Bashkimit Evropian në fillim të kësaj jave.
Por tani, me mbështetjen edhe të Rumanisë, Rutte e ka rrugën e hapur për t’u bërë shef i ri i NATO-s.
Mandati i shefit të tanishëm të NATO-s, Jens Stoltenberg, do të përfundojë më 1 tetor.
Stoltenberg tha në Uashington të martën se aleanca “është shumë afër një vendimi që aleatët ta zgjedhin sekretarin e ardhshëm të Përgjithshëm. Mendoj se ky është lajm i mirë”.
“Mendoj se Mark Rutte është kandidat shumë i fortë. Ai ka shumë përvojë si kryeministër”, tha Stoltenberg të martën.
Kush është Rutte?
Megjithatë, vëzhguesit vlerësojnë Rutte për të qenë një “pëshpëritës i Trump”, falë aftësisë së tij për të bërë marrëveshje me politikanë nga prejardhje të ndryshme, madje duke fituar SHBA-në e atëhershme me lavdërimin e presidentit: “Më pëlqen ky djalë!”
Konfirmimi i Rutte do të thotë gjithashtu se çështja e trashëgimisë do të zgjidhet përpara korrikut, kur udhëheqësit e NATO-s shkojnë në Uashington për të shënuar 75-vjetorin e aleancës.
Kërkimi i Rutte për postin kryesor të NATO-s ka qenë një udhëtim i gjatë. Ai ka bërë fushatë për këtë detyrë që nga nëntori i kaluar.
Rutte është kritikuar se nuk ishte mjaftueshëm aktiv në kërkimin e mbështetjes nga vendet e Evropës Lindore, të cilët vunë në dyshim mbështetjen e tij para 2014 për projektin e gazsjellësit rus Nord Stream 2.
Rutte gjithashtu dështoi vazhdimisht për të sjellë shpenzimet holandeze të mbrojtjes në objektivin e NATO-s prej 2 për qind të PBB-së gjatë mandatit të tij 14-vjeçar të kryeministrit të ekonomisë së pestë më të madhe të BE-së. Holanda më në fund pritet të përmbushë këtë objektiv këtë vit, sipas shifrave të fundit të NATO-s.
Pse u largua nga gara Rumania?
Presidenti i Rumanisë Iohannis hodhi kapelën e tij në ring në një fazë të vonë. Kur ai deklaroi kandidaturën e tij në mars, dy të tretat e të gjithë aleatëve të NATO-s kishin kaluar tashmë në anën e Rutte. Gjatë gjithë garës së tij tre-mujore, Iohannis arriti vetëm një votë mes 32 aleatëve – atë të kryeministrit hungarez Viktor Orbán, i cili përdori qëndrueshmërinë e tij për të fituar leva dhe për të siguruar tërheqjen e Hungarisë nga detyrat dhe financimi i NATO-s për Ukrainën.
Përzgjedhja e Rutte vjen pas mandatit të Stoltenberg të zgjatur katër herë.
Në vitin 2017, aleatët zgjodhën të zgjasin mandatin e sekretarit të përgjithshëm deri në fund të shtatorit 2020. Në 2019, ata e zhvendosën atë datë në shtator 2022. Pushtimi rus i Ukrainës shkaktoi një tjetër zgjatje, e cila ishte caktuar të vazhdonte deri në shtator 2023. Në korrikun e kaluar vit, aleatët e NATO-s ranë dakord të zgjasin mandatin e Stoltenberg si Sekretar i Përgjithshëm me një vit.
“Kam shumë besim se aleanca do të gjejë një pasardhës të mirë”, tha Stoltenberg për POLITICO javën e kaluar.
Pa bazë në Holandë
Partia Popullore për Liri dhe Demokraci (VVD) liberal-konservatore e Rutte e kishte konsideruar qasjen e tij ndaj azilkërkuesve shumë të butë, duke shkaktuar kolapsin e qeverisë së tij të brishtë të koalicionit katërpartiak. Kjo u pasua nga zgjedhjet e parakohshme, të fituara nga populisti i ekstremit të djathtë Geert Wilders. Rutte nuk ishte në gjendje ta parandalonte këtë zhvendosje drejt së djathtës, dhe kjo pa dyshim shënoi humbjen më të madhe të karrierës së tij politike.
Që atëherë ai ka qëndruar në detyrë për gati një vit, në një rol kujdestar ndërsa bisedimet e ndërlikuara të qeverisë së Wilders janë zvarritur.
Deri në tetor 2023, 57-vjeçari Rutte me sa duket kishte harruar gjithçka për betimin e tij për t’u tërhequr nga politika dhe në vend të kësaj sinjalizoi interesin e tij për të pasuar Sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s, Jens Stoltenberg, mandati i të cilit përfundon në tetor.
Për muaj të tërë, Rutte zhvilloi një fushatë diskrete të një personi në një përpjekje për të tërhequr krerë të ndryshëm shtetesh dhe qeverish, të cilët ai i njihte tashmë prej vitesh pune me organizma të ndryshëm ndërkombëtarë. Historiani i trajnuar është një mbështetës i vendosur i Ukrainës dhe ishte në gjendje të siguronte shpejt mbështetjen e SHBA-së për fushatën e tij, e ndjekur shpejt nga shumica e vendeve të tjera anëtare të NATO-s.
Fitorja ndaj kryeministrit nacionalist të krahut të djathtë të Hungarisë, Viktor Orban, me të cilin ai nuk është në marrëdhëniet më të mira, zgjati pak. Rutte duhej t’i premtonte Orbanit se Hungaria nuk do të duhej kurrë të merrte pjesë në aktivitetet e NATO-s që mbështesin Ukrainën jashtë territorit të NATO-s për sa kohë që Rutte drejton aleancën. Orban, i cili mban lidhje miqësore me Rusinë, përjashtoi gjithashtu dërgesat e armëve në Ukrainë.
Politika liberale e Rutte dhe këndvështrimi joliberal i Orbanit shpesh i vendosin ata në mosmarrëveshje në marrëdhëniet e tyre brenda BE-së. Kur Hungaria miratoi një ligj kundër LGBTQ+ në 2021, Rutte i tha Orbanit se ishte i lirë të largohej nga blloku nëse nuk pajtohej me politikat e tij.
Thënë kështu, Rutte njihet për humorin dhe zgjuarsinë e tij të mirë. Si kryeministër, ai do të shkonte me biçikletë nga shtëpia e tij modeste në zyrën e tij. Ndonjëherë, dikush mund të dëshmojë talentin e tij muzikor kur ai u ul për të luajtur piano në stacionin qendror të Hagës.
Si Sekretar i Përgjithshëm i NATO-s, Rutte ndoshta do të duhet të bëhet pak më serioz dhe diplomatik. Detyra e tij kryesore, në fund të fundit, do të jetë të balancojë interesat konfliktuale të 32 anëtarëve të NATO-s, në mënyrë që ajo të mund të flasë me një zë të vetëm. Paraardhësi i tij, Jens Stoltenberg i Norvegjisë, ishte një mjeshtër stoik i këtij akti balancues. “Rrini në mesazhin tuaj” ishte kredo e tij kryesore për sigurimin e suksesit komunikues.
“Udhëheqja e vërtetë kërkon aftësinë për të dëgjuar dhe kuptuar perspektiva të ndryshme,” tha një herë Rutte në një fjalim. Ky qëndrim mund t’i shërbejë atij si kreu i NATO-s. Në fund të fundit, Rutte është “një menaxher i suksesshëm i krizës”, sipas gazetares Sheila Sitalsin, kolumniste për të përditshmen holandeze Volkskrant, e cila ka shkruar një biografi për kryeministrin holandez.
Për një kohë të gjatë, shumë qytetarë holandezë ishin të kënaqur me stabilitetin politik që Rutte siguroi gjatë krizës financiare dhe pandemisë COVID-19, pavarësisht ndryshimit të shumicës së qeverisë. Ai gjithashtu përballoi mirë skandalet e vogla – aq sa një nga pseudonimet e tij në Holandë u bë “Teflon Rutte”.
Ai duhet të jetë i përgatitur për mundësinë e kthimit të Donald Trump në Shtëpinë e Bardhë dhe vështrimin e tij përsëri në NATO. Rutte dhe Trump zhvilluan një marrëdhënie çuditërisht pozitive gjatë mandatit të tij të parë si president i SHBA-së, madje Trump e quajti Rutte një mik. Por Rutte, si udhëheqës i një kombi historik tregtar, kundërshtoi ashpër politikën ekonomike proteksioniste të Trump.
Ndryshe nga Trump, Rutte favorizoi dërgimin e armëve në Ukrainë, madje duke siguruar obus dhe avionë luftarakë holandezë. Vetë ushtria holandeze, megjithatë, ishte e pafinancuar gjatë 13 viteve në pushtet të Rutte. Vetëm këtë vit, për herë të parë, Holanda do të shpenzojë 2% të PBB-së së saj në mbrojtje, në përputhje me objektivat e shpenzimeve të NATO-s.