Fërkimi midis Bullgarisë dhe Maqedonisë së Veriut mund të marrë një kthesë për keq, shkruan gazeta prestigjioze Financial Times, përcjell KDP.
Gazeta thotë se ndryshimet në qeverinë në Maqedoninë e Veriut dhe Bullgari mund të rrezikojnë integrimin evropian.
“Muaj pas muaji, fqinjësia e Evropës duket se bëhet më e rrezikshme – një pikë e ilustruar nga sulmet ushtarake nga Irani dhe Izraeli në territorin e njëri-tjetrit dhe nga lufta e dëshpëruar e Ukrainës për të zmbrapsur pushtuesit rusë. Edhe në oborrin e pasmë të Ballkanit të BE-së, problemet po shtohen’, shkruan FT.
Autori përqendrohet në një problem ballkanik që, sipas tij, merr shumë pak vëmendje: tensionet midis Bullgarisë, një anëtare e BE-së, dhe Maqedonisë së Veriut, e cila shpreson të bashkohet me klubin 27-vendesh.
Ai vlerëson se kjo është një shenjë e keqe për ambicien e BE-së për të zgjeruar anëtarësimin e saj në Evropën Lindore dhe Juglindore.
Maqedonia e Veriut, shkruan FT, është një nga gjashtë anëtarët potencialë të Ballkanit të BE-së, të tjerët janë Shqipëria, Bosnja, Kosova, Mali i Zi dhe Serbia, Gjeorgjia, Moldavia dhe Ukraina janë në të njëjtën radhë për hyrje, dhe Turqia është gjithashtu një kandidate – edhe pse më shumë në letër sesa në realitet.
Rasti i Maqedonisë së Veriut spikat për shkak të një vendimi dritëshkurtër të marrë nga BE-ja në korrik 2022, kur më në fund i dha dritën jeshile fillimit të bisedimeve të anëtarësimit me Shkupin (vendi fillimisht u bë kandidat në 2005).
Në thelb, BE tha se Maqedonia e Veriut nuk mund të anëtarësohet nëse nuk plotëson një sërë kërkesash rigoroze nga Bullgaria, fqinji i saj, në lidhje me gjuhën, identitetin kombëtar dhe historinë – çështje në të cilat të dy vendet kanë një marrëdhënie të gjatë dhe të ndërlikuar.
Cilat janë pasojat?
“Një hap i kërkuar nga Maqedonia e Veriut është që ajo duhet të ndryshojë kushtetutën e saj për të përmendur bullgarët si një nga “popujt përbërës” të vendit. Kjo është një pyetje mjaft e madhe, duke qenë se Bullgaria nuk e njeh gjuhën maqedonase (duke e konsideruar atë si një degë të bullgarishtes) apo ekzistencën e një pakice maqedonase në Bullgari”, shkruan FT.
Megjithatë, sipas gazetës, qeveria aktuale e Maqedonisë së Veriut u përkul para presionit për të bërë ndryshimin, sepse ajo është e prirur për t’u bashkuar me BE. Megjithatë, ndryshimet nuk kanë kaluar sepse qeverisë i mungon një shumicë parlamentare mjaft e madhe.
“Tani gjërat janë vendosur të marrin një kthesë për keq. Maqedonia e Veriut do të mbajë zgjedhjet presidenciale të mërkurën. Nëse asnjë kandidat nuk fiton plotësisht, një raund i dytë do të mbahet më 8 maj, që përkon me zgjedhjet parlamentare.Nuk bëj asnjë parashikim për garën presidenciale, e cila do të luftohet ngushtë. Por duket se zgjedhjet parlamentare do të fitohen nga partia e djathtë nacionaliste VMRO-DPMNE, e cila kundërshton me vendosmëri ndryshimin kushtetues”, shkruan FT.
Ndërkohë, Bullgaria do të mbajë zgjedhjet parlamentare më 9 qershor – votimi i gjashtë i tillë në tre vjet.
“Mund të mos ketë fitues të plotë, por kryesuesja në sondazhet e opinionit është partia konservatore Gerb e ish-kryeministrit Bojko Borisov. Është e sigurt se çdo qeveri e udhëhequr nga Borisov do të mbajë një qëndrim të ashpër për nevojën për të ndryshuar kushtetutën e Maqedonisë së Veriut’, shkruan FT.
Fitorja e VMRO-DPMNE-së nacionaliste vë në pikëpyetje eurointegrimin për shkak të mospëlqimint ndaj Marrëveshjes së Prespës 2019 me Greqinë. Sipas kësaj marrëveshjeje, ish-Republika Jugosllave e Maqedonisë ra dakord të ndryshojë emrin e saj në Maqedoninë e Veriut, me qëllim që të zbusë frikën greke për pretendimet nga Shkupi mbi territorin dhe identitetin kulturor grek.
Marrëveshja e Prespës shënoi një moment të rrallë progresi në trajtimin e problemeve historikisht të ngarkuara të Ballkanit. Por, siç e shohim me Bullgarinë dhe Maqedoninë e Veriut – për të mos përmendur Serbinë dhe Kosovën, apo Bosnjën – ekziston një rrezik gjithnjë i pranishëm që mosmarrëveshjet e rajonit mbi identitetin, trashëgiminë dhe gjuhën të bëhen më të vështira, jo më të lehta për t’u zgjidhur.
Korrupcioni dhe mungesa e reformave, sipas FT, janë një tjetër problem serioz. Për BE-në, vështirësia është se, pasi pranoi Bullgarinë në vitin 2007, zbuloi se i mungonte fuqia për të çrrënjosur korrupsionin. Nuk e ndihmoi që ish-kancelarja gjermane Angela Merkel e konsideroi Borisovin si një aleat të dobishëm nga e njëjta familje e partive politike të qendrës së djathtë.
Ndërsa BE shqyrton se si të promovojë projektin e saj të zgjerimit, një gjë është e sigurt: disa qeveri do të pyesin nëse është e mençur të pranohen vendet me korrupsion endemik, kur mësimi nga rasti i Bullgarisë është se anëtarësimi në fakt lejoi që problemi të acarohej.
Së bashku me rritjen e mundshme të fërkimeve midis Bullgarisë dhe Maqedonisë së Veriut, kjo lë një lëmsh të tmerrshëm në pjatën e BE-së për të zgjidhur.