Zgjedhjet presidenciale në Maqedoninë e Veriut në vitin 2024 po përkufizohen si zgjedhjet më të kontestuara në kujtesën e fundit, ndërsa mbajtja e e tyre njëkohësisht me zgjedhjet parlamentare ofrojnë programe shtesë dhe rrisin investimin në garë, shkruan think-tanku rajonal BiEPAG, përcjell KDP.
Ndërsa fushatat e kandidatëve presidencialë po i afrohen fundit, qytetarët kanë një gamë të gjerë kandidatësh për të zgjedhur, pozicionet politike të të cilëve shkojnë nga e majta ekstreme në të djathtën ekstreme. Duke pasur parasysh mbështetjen e partisë për këta kandidatë, këto zgjedhje të dyfishta po bëhen veçanërisht sfiduese për partitë kryesore të qendrës. Ata janë përballur me dilemën se si të arrijnë dhe të flasin me sfiduesit e ndryshëm të ardhshëm.
Megjithëse sondazhet fillestare tregojnë një fitore për VMRO-DPMNE-në e qendrës së djathtë, megjithatë, nëse ajo mund të formojë një qeveri apo kandidati i saj presidencial mund të tërheqë më shumë vota në raundin e dytë, mund të varet nga aftësia e saj për kompromise me partitë shqiptare, thotë analiza.
Sipas autorit, dy prirje dalin nga kjo periudhë parazgjedhore: retorika përçarëse dhe polarizuese nga kandidatët presidencialë dhe vështirësia në para-negocimin e koalicioneve të mundshme zgjedhore.
“Sfiduesit si në bllokun maqedonas ashtu edhe në atë shqiptar do të përpiqen të shkundin koalicionin qeverisës në një përpjekje për të diversifikuar më tej asamblenë. Megjithatë, para ditës së zgjedhjeve ne mund të vëzhgojmë dhe analizojmë atë që ofrohet në formë të shkruar, përmes programeve partiake dhe mediave sociale. Duke marrë parasysh ciklet e mëparshme zgjedhore dhe ofertat programore të partive, mund të shikojmë drejtimin e zhvillimit retorik të partive të përmendura.”
“Ne përfitojmë nga disa metoda llogaritëse, të tilla si analiza e automatizuar e tekstit, duke përfshirë nxjerrjen e tekstit dhe analizën e të dhënave të mediave sociale për të hetuar pozicionet e palëve. Analiza bazohet në të gjitha dokumentet në dispozicion nga viti 2010 deri në vitin 2021 dhe fokusohet vetëm në partitë politike që kanë publikuar programet e tyre në gjuhën e shkruar maqedonase. Analiza përjashton partitë, programet e të cilave janë jashtëzakonisht të shkurtra ose programet partiake që nuk janë publikuar në format të lexueshëm nga makina. Përveç kësaj, ne verifikuam manualisht gjatësinë e programit argëtues dhe kontrolluam shpeshtësinë e termave që mund të nxisin pozicionin e partisë.”
“Analiza bazohet në metodat e mbikëqyrura të shkallëzimit ideologjik – pikët e fjalëve. Metoda mbështetet në burime të jashtme për të vlerësuar pikat përfundimtare të shkallës. Për këtë qëllim, ne u mbështetëm në vlerësimet e pozicionimit ideologjik të Anketës së Ekspertëve të Chapel Hill, të cilat ofrojnë vetëm rezultate të përkohshme. Në hapin e dytë të analizës sonë, modeli ynë vlerëson secilën fjalë individuale të tekstit dhe përdor pikën fillestare të caktuar për ta vendosur atë në dy dimensione. I pozicionojmë partitë në shkallën ideologjike majtas-djathtas dhe GAL-TAN. Për shembull, fjalët si sociale, shëndetësi, zvogëlim ose integrim do të tërheqin pozicionin e programit të partisë në të majtë, ndërsa fjalët si buxhet, projekt ose zhvillim do të fitojnë më shumë peshë në të djathtë.”, thotë analiza e publikuar në BiEPAG.
Sipas analizës, ka çuditërisht pak dallime midis partive politike kur bëhet fjalë për pozicionimin e tyre majtas-djathtas. “Domethënë, përveç 2 partive në 2020, Levica dhe Integra, shumica e partive të tjera janë grupuar në mes. Çuditërisht, Levica kishte programin më të majtë, ndërsa fushata e Integra në vitin 2020 pasqyron statusin e tyre të ekstremit të djathtë. Në zgjedhjet e fundit parlamentare pati një lëvizje substanciale të LSDM-së dhe VMRO-DPMNE-së në drejtime të ndryshme. Përderisa programi i LSDM-së ka lëvizur majtas në krahasim me të gjitha programet e mëparshme, programi i VMRO-DPMNE-së për zgjedhjet parlamentare të vitit 2020 ka lëvizur më shumë djathtas.”
Së dyti, thuhet në analizë, kemi parë pozicionimin e partive në aksin tradicionalist-integrues, GAL-TAN. “Vëmë re se pjesa më e madhe e partive gjatë gjithë periudhës së analizës janë pak më të anuar djathtas, drejt spektrit tradicionalist. Në mënyrë të veçantë bien në sy pozicionet e Levicës dhe Integrës, të cilat tashmë janë afër njëra-tjetrës.”
“Ky qëndrim i Levicës është rezultat i gjuhës mjaft agresive që partia përdori në procesin zgjedhor 2020, e cila u fokusua në “Marrëveshjen e Prespës” dhe fushatën e saj për një pozicionim më eklektik të vendit përballë Perëndimit, në atë që pretendon se është një botë shumëpolare. Programi partiak i LSDM-së për vitin 2020 është mbështetur në idenë e anëtarësimit në BE, e cila reflektohet edhe në pozicionimin e saj në shkallën GAL-TAN. Mund të vërehet edhe një zhvendosje margjinale në programin e VMRO-DPMNE-së për vitin 2020 më shumë djathtas.”
“Po shohim tendenca më të larmishme përgjatë spektrit ideologjik për zgjedhjet parlamentare të vitit 2020. Së fundmi, aktiviteti në Twitter, që nga zgjedhjet e fundit parlamentare të vitit 2020, i dy kandidatëve kryesorë të dy partive më të mëdha politike, tregon se këto parti priren të moderojnë retorikën e tyre në rrjetet sociale në krahasim me programet e partive të të njëjtit vit. Ne shohim një zhvendosje për gati 1 pikë në pozicionin e VMRO-DPMNE-së drejt qendrës. Dhe LSDM po shkon drejt qendrës, pra më shumë retorikë sa i përket programit të saj. Megjithatë, është e rëndësishme të theksohet se këto ndërrime janë në drejtim të kundërt.”
“Zhgënjimi me procesin e integrimit në BE gjatë viteve të fundit dhe disa çështje dypalëshe të pazgjidhura që vazhdojnë të shfaqen, duket se po i shtyjnë partitë më shumë drejt boshtit tradicionalist, edhe gjatë këtyre zgjedhjeve. Ndërsa procesi i integrimit në BE do të vazhdojë të jetë një pikë qendrore e agjendave të palëve, çështja e ndërlidhur dypalëshe me Bullgarinë dhe pozicionimi global i vendit janë gjithashtu afër përkufizimit të çështjeve.”
“Kur bëhet fjalë për boshtin majtas-djathtas, standardet në rënie të qytetarëve, inflacioni në rritje, të shoqëruara nga sfidat e shumta të vazhdueshme të politikave shëndetësore dhe korrupsioni i përhapur dhe i shfrenuar, kryesojnë fjalët kyçe të identifikuara në analizë. Prandaj, ndërsa zgjedhjet fillojnë të nxehen, qytetarët duhet të presin një ofertë jashtëzakonisht të larmishme përgjatë spektrit ideologjik majtas-djathtas dhe integrues-tradicionalist.”, thuhet në analizën e publikuar në blogun e BiEPAG.