Frangu zviceran është forcuar me shpejtësi këtë muaj, duke rritur gjasat që Banka Qendrore e Zvicrës (BQZ) të ndërhyjë për të frenuar valutën e saj, ndërsa sektori industrial shpreson të shmangë goditjen nga një tjetër tronditje tarifore, raporton Reuters, përcjell kdp.mk.
Monedha është rritur me rreth 9% kundrejt dollarit amerikan që nga fillimi i prillit, dhe po shënon muajin më të mirë që prej krizës financiare të vitit 2008. Javën e kaluar, frangu arriti nivelin më të fortë që prej janarit 2015, kur BQZ hoqi kufirin minimal të këmbimit valutor.
Përballë euros, frangu është rritur 2.6% këtë muaj, duke arritur pranë nivelit më të lartë në mbi 10 vjet. Kjo forcim vjen mes pasigurive në tregjet amerikane dhe politikave tregtare të Presidentit amerikan Donald Trump, të cilat po rrisin kërkesën për valuta të sigurta si frangu.
Por kjo rritje e shpejtë kërcënon objektivin e inflacionit të BQZ-së prej 0-2%, pasi ul koston e importeve në një periudhë kur inflacioni ndodhet pranë zeros. Për më tepër, e vështirëson pozicionin e eksportuesve zviceranë, të cilët përballen me mundësinë e tarifave deri në 31% nga SHBA.
“Rritja e frangut është përbërësi i fundit i një koktej helmues për industrinë zvicerane,” tha Jean-Philippe Kohl, zëvendësdrejtor i shoqatës industriale Swissmem. “Kompanitë tashmë po vuajnë nga kërkesa e dobët e jashtme, kërcënimi i tarifave amerikane dhe paqartësia nga politikat e Trump-it.”
Swissmem nuk kërkoi ndërhyrje të drejtpërdrejtë nga BQZ-ja, por do të mirëpriste çdo masë për të zbutur forcimin e frangut, shtoi ai.
Sipas analistëve, ndërhyrja në tregun valutor është mjeti më efektiv për BQZ-në, më shumë se ulja e normës bazë e cila aktualisht është në 0.25% dhe pritet të bjerë më tej. “Në kohë pasigurie të lartë, askush nuk i kushton rëndësi normës së interesit në Zvicër,” tha Thomas Stucki, ish-shef i menaxhimit të aseteve në BQZ dhe aktualisht shef investimesh në bankën St Galler Kantonalbank.
Për të frenuar frangur, BQZ mund të shesë monedhën e saj – një qasje e ndryshme nga viti i kaluar, kur ajo shiti valuta të huaja me vlerë 133 miliardë franga dhe bleu vetëm 1.2 miliardë franga për të ndihmuar në uljen e inflacionit.
Megjithatë, ndërhyrjet mbartin rreziqe politike, siç ndodhi në vitin 2020 kur SHBA e shpalli Zvicrën manipulatore valute gjatë mandatit të parë të Trump-it. Chris Turner, kreu i tregjeve globale në ING, tha se një arsye tjetër e forcimit të frangut është pikëpyetja nëse BQZ mund të ndërmarrë sërish blerje të mëdha të valutave të huaja.
Në teori, rritja e depozitave të synuara në BQZ mund të sinjalizojë ndërhyrje të mundshme. Deri tani, banka qendrore ka mohuar manipulimin valutor dhe ka thënë se ndërhyn vetëm për të ruajtur stabilitetin e çmimeve. Ajo gjithashtu ka përmendur se mund të rikthejë normat negative, të cilat u aplikuan mes viteve 2014-2022, por që ishin të papëlqyeshme për bankat, kursimtarët dhe fondet pensionale.
Ekonomisti i UBS, Maxime Botteron, nuk përjashtoi ndërhyrje të kufizuara nga BQZ, por nuk pret masa sistematike. “Ndërhyrjet janë më fleksibël se ulja e normave – BQZ mund të hyjë në treg, të shesë pak franga dhe më pas të ndalojë,” tha ai.
BQZ nuk komentoi mbi vlerën e frangut apo masat e mundshme. Megjithatë, forcimi i frangut përballë euros është veçanërisht shqetësues për politikëbërësit, pasi euro përbën shumicën e tregtisë zvicerane dhe ndikon ndjeshëm në inflacion. Në vitin 2023, 57% e importeve zvicerane u faturuan në euro, krahasuar me 13% në dollarë.
BQZ ka theksuar se nuk e bazon politikën vetëm mbi kurse të veçanta këmbimi, por mbi një shportë monedhash, dhe do të ndërmarrë masa për të përmbushur objektivin e inflacionit.
Patrick Saner, drejtues i strategjisë makro në Swiss Re, tha se ndërhyrja është e mundshme, veçanërisht pasi kursi real efektiv i frangut ka arritur nivele të pasvitit 2015. “Shpejtësia dhe përmasa e forcimit të frangut që nga 2 prilli rrit ndjeshëm gjasat që BQZ ta konsiderojë situatën si një ‘pikë kthese’ për ndërhyrje,” tha ai. “Pavarësisht perceptimeve politike, ndërhyrja mbetet e mundshme nëse rrezikohet stabiliteti i çmimeve.”