Komisioni Evropian (KE) përshëndet marrëveshjen politike të arritur të premten midis Parlamentit Evropian dhe Këshillit të BE-së për Lehtësimin e Reformës dhe Rritjes prej 6 miliardë eurosh për Ballkanin Perëndimor, që mbështet Planin e Reformës dhe Rritjes të propozuar nga Komisioni në nëntor 2023, përcjell KDP.
Ajo përbën një ofertë të paprecedentë për Ballkanin Perëndimor të ketë disa përfitime të anëtarësimit në BE përpara anëtarësimit.
Lehtësimi do të ofrojë ndihmë financiare të shtuar në këmbim të reformave socio-ekonomike dhe themelore të përcaktuara në agjendat ambicioze të reformës, që përgatiten nga partnerët e Ballkanit Perëndimor.
Ursula von der Leyen, Presidente e Komisionit Evropian, tha: “Zgjerimi është një prioritet kyç gjeostrategjik. Ne duam ta afrojmë më shpejt Ballkanin Perëndimor me Bashkimin tonë. Lehtësimi prej 6 miliardë eurosh e rënë dakord është një hap kyç në këtë drejtim. Duke kombinuar rritjen e ndihmës financiare dhe reformat, do të përshpejtojë përparimin e partnerëve tanë të Ballkanit Perëndimor në rrugën e tyre në BE përpara anëtarësimit, do të nxisë konvergjencën e tyre ekonomike dhe do t’i integrojë më mirë në tregun tonë të vetëm.”
Shuma e përgjithshme e Facilitetit për periudhën 2024-2027 është 6 miliardë euro. Kjo shumë përbëhet nga 2 miliardë euro grante dhe 4 miliardë euro në kredi me koncesion të lartë. Të paktën gjysma e zarfit të përgjithshëm do të ndahet përmes Kornizës së Investimeve të Ballkanit Perëndimor (WBIF), duke mbështetur investimet në infrastrukturë dhe lidhje, duke përfshirë transportin, energjinë, tranzicionin e gjelbër dhe dixhital. Pjesa e mbetur do të lirohet si mbështetje direkte për buxhetet kombëtare.
Fondet do të lirohen dy herë në vit, bazuar në kërkesat e partnerëve të Ballkanit Perëndimor dhe pas verifikimit nga Komisioni dhe, sipas rastit, nga EEAS, nëse të gjitha kushtet përkatëse janë përmbushur. Këto përfshijnë parakushtet e pagesës që korrespondojnë me hapat cilësorë dhe sasiorë që matin progresin dhe rezultatet e zbatimit që janë rënë dakord në agjendat e reformës, si dhe kushtet e përgjithshme që lidhen me stabilitetin makro-financiar, menaxhimin e shëndoshë të financave publike, transparencën dhe mbikëqyrjen e buxhetit.
Në rast se disa kushte nuk plotësohen, Komisioni mund të pezullojë pagesat pjesërisht ose plotësisht në varësi të kushtit. Pas një pezullimi të tillë dhe në rast se partnerët e Ballkanit Perëndimor nuk plotësojnë kushtet përkatëse gjatë një periudhe mospagimi prej një viti (ose dy vjet në vitin e parë të zbatimit), shuma e pezulluar do të tërhiqet dhe mund të rishpërndahet midis përfituesve të tjerë në vitet e mëpasshme.
Për të financuar mbështetjen e kredisë, Bashkimi Evropian do të mbledhë 4 miliardë euro në tregun financiar deri në fund të vitit 2027. Dy miliardë euro e mbështetjes së pakthyeshme do të financohet nëpërmjet burimeve shtesë nga rishikimi afatmesëm i Kornizës Financiare Shumëvjeçare (MFF).
Marrëveshja politike e arritur tani i nënshtrohet miratimit zyrtar nga Parlamenti Evropian dhe Këshilli. Rregullorja e Lehtësimit të Reformës dhe Rritjes për Ballkanin Perëndimor do të hyjë në fuqi të nesërmen e botimit në Fletoren Zyrtare.
Lehtësia e Reformës dhe Rritjes për Ballkanin Perëndimor është instrumenti financiar që mbështet Planin e Rritjes për Ballkanin Perëndimor, i miratuar në nëntor 2023. Plani i rritjes është një instrument i ri për të përshpejtuar përgatitjet e Ballkanit Perëndimor për anëtarësimin në BE, duke sjellë disa nga përfitimet përpara anëtarësimit, që janë me ndikim të drejtpërdrejtë për qytetarët dhe bizneset. Kjo nga ana tjetër duhet të përshpejtojë ndjeshëm shpejtësinë e procesit të zgjerimit dhe rritjen e ekonomive të tyre. Lehtësimi është plplotësus i asistencës së BE-së tashmë të ofruar përmes Instrumentit për Asistencën e Para-Aderimit (IPA).