“Më mirë djalli që e njeh” nuk është një bazë e shëndoshë për politikën BE-Turqi, shkruan gazeta Politico me qendër në Bruksel, duke analizuar rezultatin e raundit të parë zgjedhor në Turqi, ku me një epërsi të lehtë doli presidenti aktual Rexhep Taip Erdogan.
Sipas gazetës, zgjedhjet parlamentare të Turqisë dhe votimi presidencial në raundin e parë ishin një fitore e madhe për presidentin aktual, Erdogan.
KDP më poshtë ju sjell analizën e plotë:
Ndryshe nga pritshmëritë, Partia për Drejtësi dhe Zhvillim (AKP) e Erdoganit dhe Aleanca e tij Popullore – duke përfshirë Partinë e Lëvizjes Nacionaliste (MHP) – siguruan një shumicë në parlament. Për më tepër, lideri dydekadësh shënoi rezultate shumë më të larta se sa parashikuan anketuesit në votimin presidencial në raundin e parë, duke arritur në 49.42 për qind krahasuar me rivalin e tij kryesor të opozitës, kreun e Partisë Popullore Republikane (CHP), Kemal Kılıçdaroğlu, i cili mori 44.95 për qind të vota.
Me përjashtim të një surprize të madhe, Erdogan tani duket i vendosur të sigurojë një fitore në balotazhin pas dy javësh, më 28 maj. Dhe, çuditërisht, disa në Bashkimin Evropian do të marrin frymë të lehtësuar.
Si në Bruksel ashtu edhe në kryeqytetet e tjera të BE-së, shqetësimi ishte rritur se një presidencë e Kılıçdaroğlu do të përpiqej të ripërcaktonte dhe avanconte cilësisht marrëdhëniet e Turqisë me BE-në. Kjo jo vetëm që do të përfshinte përmirësimin e Bashkimit Doganor BE-Turqi dhe kërkimin e një marrëveshjeje për liberalizimin e vizave, por gjithashtu do të përfshinte gjithashtu përpjekje për të rifilluar negociatat e aderimit të ngrira prej kohësh.
Megjithatë, koha e fitores dhe ofertës së rivendosjes së Kılıçdaroğlu do të ishte tepër e vështirë për BE-në, duke ardhur pikërisht në momentin që kryeqytetet e bllokut kanë filluar të debatojnë me maturi dhe të tretin implikimet e thella të pranimit të Ukrainës në BE.
Në fakt, liderët e bllokut tani ka gjasa të hapin zyrtarisht negociatat e pranimit me Kievin në samitin e tyre të dhjetorit.
Shqetësimi midis zyrtarëve të lartë të BE-së është se dëshira e Kiliçdaroglu për të ri-energjizuar negociatat e anëtarësimit BE-Turqi mund të komplikojë debatin shumë të ndjeshëm mbi zgjerimin dhe Ukrainën, edhe pse Kievi gëzon mbështetje shumë më të gjerë politike se Ankaraja për pranimin. Kjo për shkak se disa në Bruksel, si dhe në kryeqytete të shumta të BE-së, mendojnë se çmimi i pranimit të Ukrainës – krahas Ballkanit Perëndimor – në BE mund të jetë nevoja për tu qartësuar se Turqia nuk do të anëtarësohet kurrë.
“Në një moment, ne do të duhet ta bëjmë të qartë se Ukraina dhe Ballkani Perëndimor janë zgjerimi i fundit. Është e paimagjinueshme që BE-ja të jetë në gjendje të absorbojë si Turqinë ashtu edhe Ukrainën. Tregu nuk do ta durojë”, më tha një zyrtar i lartë, duke folur në kushte anonimiteti.
Dhe për shkak të agresionit të Rusisë, pranimi i Ukrainës ka më shumë vrull. Në të vërtetë, edhe nëse realizohet në një hark kohor prej një ose dy dekadash, pranimi i saj në bllok tani shihet si një domosdoshmëri gjeopolitike.
“Ukraina e ndryshon lojën” kur bëhet fjalë për Turqinë, kështu shprehet zyrtari i lartë i BE-së.
Publikisht, liderët e BE-së, natyrisht se do të mirëprisnin një presidencë të Kiliçdaroglu, nëse ai do të fitonte. Ata gjithashtu do të mbështesnin axhendën e tij të reformave dhe do të sinjalizonin një dëshirë për të punuar më konstruktivisht me të. Por lufta e Ukrainës e ka bërë Turqinë një prioritet më të ulët për bllokun – një viktimë jo vetëm e rezervave dhe paragjykimeve afatgjatë të BE-së, por edhe e imperativave gjeopolitike.
Pra, nëse Kılıçdaroğlu do të fitonte më 28 maj, vendet anëtare ka të ngjarë të përleshen dhe ta vendosin Turqinë në axhendë në samitin e tyre të qershorit për të hartuar një strategji.
Por rezultati i atij diskutimi është tashmë i qartë: BE-ja do të kërkonte strehim në “paqartësi konstruktive”. Kjo do të thotë se në rast të fitores së opozitës, negociatat e anëtarësimit ndoshta do të rifillonin, por me dijeninë se ato do të mbeten të pafundme. Dhe në vend që të refuzojnë në mënyrë eksplicite përparimet e Kılıçdaroğlu, të dy palët do të fokusohen në një “axhendë pozitive” më të ngushtë dhe afatshkurtër.
Ose, siç tha një zyrtar tjetër i lartë i BE-së: “Pse të humbasësh kredinë politike që të vrasësh një proces që tashmë ka vdekur?” Kjo ishte në thelb qasja e ish-kancelares gjermane Angela Merkel, e cila ishte personalisht kundër pranimit të Turqisë në BE, por pranoi të mbetet e paqartë.
E thënë ndryshe, zotimet e vështira dhe ambicioze për të rivendosur marrëdhënien nuk do të ishin të mundshme.
Por BE-ja duhet të jetë e kujdesshme se çfarë dëshiron.
Ndërsa është e vërtetë që nëse Erdogan fiton, debati përndryshe i vështirë mbi politikën e zgjerimit të bllokut do të shmangej dhe marrëdhëniet do të vendoseshin sërish në modelin e njohur të politikave miqësore, transaksionale dhe armiqësore që të dyja palët e dinë dhe e kuptojnë, shumë sfida do të mbeten – dhe ndoshta do të rritet – nën presidencën e tij të vazhdueshme.
Në një afat shumë të shkurtër, marrëdhëniet ka të ngjarë të jenë të qeta. Brukseli do t’i jepte përparësi dhënies së ndihmës financiare prej 7 miliardë dollarësh për të ndihmuar rimëkëmbjen e Turqisë nga tërmetet shkatërruese të shkurtit, ndërsa Ankaraja ka të ngjarë të tregohet më e hapur ndaj presionit në rritje nga BE – dhe Shtetet e Bashkuara – për të frenuar evazionin e sanksioneve ruse.
Përpjekjet e Erdoganit për të mbrojtur marrëveshjen e grurit të Detit të Zi, të mbështetur nga OKB-ja midis Rusisë dhe Ukrainës, do të mirëpriteshin gjithashtu në Evropë. Dhe ndërkohë që dënon BE-në që nuk ka bërë më shumë, Ankaraja do të vazhdojë të punojë me Brukselin për të siguruar miliarda euro financim ndihme për 3.5 milionë refugjatët sirianë aktualisht në Turqi.
Por Kılıçdaroğlu në fakt do të tregohej edhe më i hapur ndaj presionit në rritje për të frenuar evazionin e sanksioneve ruse. Dhe ai do të kishte më shumë gjasa të dyfishonte më tej përpjekjet për të mbrojtur marrëveshjen e drithit në Detin e Zi.
Nën Kılıçdaroğlu, Ankaraja do të punonte gjithashtu me Brukselin në mënyrë shumë më konstruktive për menaxhimin e refugjatëve sirianë.
Por në planin afatmesëm dhe afatgjatë, nëse Erdogan me të vërtetë fiton, kthimi i mëtejshëm demokratik dhe interesat gjeopolitike konkurruese do të ringjallin ndjeshëm tensionet. Bisedimet e pranimit të Turqisë do të mbeten të ngrira; përditësimi i paktit të migracionit të vitit 2016, ose përmbushja e disa klauzolave të tij, do të mbetet shumë e pamundur; Brukseli do të vazhdojë të mohojë udhëtimin pa viza në bllok për shtetasit turq; dhe nuk do të ketë lëvizje për përditësimin e Unionit Doganor BE-Turqi të vitit 1995. Në vend të kësaj, marrëdhëniet e stanjuara BE-Turqi vetëm do të përkeqësohen më tej.
Mosmarrëveshjet dypalëshe midis Turqisë nga njëra anë dhe anëtarëve të BE-së, Greqisë dhe/ose Qipros nga ana tjetër, do të rrezikojnë gjithashtu të nxisin tensionet midis Ankarasë dhe të gjithë bllokut, gjë që mund të parashikojë një përpjekje tjetër të Erdoganit për të lëshuar refugjatët dhe emigrantët në Evropë. Mund të nxisë gjithashtu tensione ushtarake – veçanërisht nëse Turqia rifillon kërkimin e hidrokarbureve në ujërat e kontestuara.
Në përgjithësi, ajo që zgjedhjet e Turqisë kanë ekspozuar qartë është mungesa e një politike të qartë BE-Turqi.
“Më mirë djalli që e njeh” – nuk është një strategji zëvendësuese.