Gjërat që ndajmë me të tjerët janë padyshim karakteristika kulturore, të tilla siç janë qasjet e caktuara ndaj kohës, distancës dhe hapësirës, si dhe disa karakteristika personale si ekstroversioni ose hapja ndaj përvojave të reja. Nëse duam të bëhemi komunikues më të mirë ndërkulturor, duhet të përballemi me të gjitha problemet dhe mangësitë që janë pjesë e sfidave ndërkulturore. Bashkëpunimi i suksesshëm në fushën e kulturës, jo vetëm që bashkon dhe prezanton popujt dhe kulturat, por gjithashtu kontribuon në mirëkuptimin e tyre kulturor.
Shkruan: Katerina Topallova
“Çdo qenie njerëzore është si qeniet tjera njerëzore, si disa nga njerëzit ose si asnjë prej tyre” … Ky përkufizim jo vetëm që na tregon për veçantinë e karakteristikave njerëzore, ai na tregon gjithashtu për gjërat që ne të gjithë ndajmë, nevojat e përbashkëta si p.sh. ndjenjën e përkatësisë, vetëaktualizimit ose rolit përkatës në shoqëri. Gjërat që ndajmë me të tjerët janë padyshim karakteristika kulturore, të tilla siç janë qasjet e caktuara ndaj kohës, distancës dhe hapësirës, si dhe disa karakteristika personale si ekstroversioni ose hapja ndaj përvojave të reja. Nëse duam të bëhemi komunikues më të mirë ndërkulturor, duhet të përballemi me të gjitha problemet dhe mangësitë që janë pjesë e sfidave ndërkulturore.
Bashkëpunimi i suksesshëm në fushën e kulturës, jo vetëm që bashkon dhe prezanton popujt dhe kulturat, por gjithashtu kontribuon në mirëkuptimin e tyre kulturor. Në shekullin e 21-të, ato kombe me kultura të forta dhe me ndikim do të mbijetojnë.
Një storie suksesi
Kultura maqedonase edhe pse konsiderohet si një kulturë e vogël, tregoi se mund të mbahet krah për krah me lojtarët e mëdhenj në fushën e betejës kulturore. Pa dyshim, po aludoj në prezantimin e muajit të kaluar të brendit kulturor maqedonas në fushën e vallëzimit modern, Teatri i Vallëzimit të Shkupit, Risima Risimkin, i cili me shfaqjen “Identitetet – historia e një ëndrre të shtrirë” u prezantua para publikut francez në Teatrin Kombëtar për Vallëzim Modern Shajo në Paris. Shajo është një institucion që mund ta vizitoni nëse jeni të ftuar dhe kualiteti juaj njihet. Ky brend kulturor i Francës është një tempull i vërtetë për kërcimin bashkëkohor dhe një ëndërr për çdo balerin.
Risima Risimkin drejton prej 18 vitesh Teatrin e Vallëzimit të Shkupit, duke performuar në skenat më të mira evropiane dhe botërore, ndërsa kulmin e karrierës e kurorëzoi me shfaqjen në Shajo:
“Mendoj se është një moment jashtëzakonisht i rëndësishëm, veçanërisht për ne si artistë dhe një njohje e asaj që kemi bërë me vite, dhe për Maqedoninë, natyrisht, sepse njoftimi ishte se ardhja jonë këtu dhe e imja si koreografe e vendos Maqedoninë në hartën evropiane të koreografëve. Mendoj se performanca jonë këtu është e rëndësishme nga çdo aspekt. Maqedonia është një vend i vogël dhe është shumë e rëndësishme që të ketë artistë që mirëpriten në këtë mënyrë jashtë vendit. Jemi në shoqërinë e emrave dhe kompanive më të mira koreografike botërore që janë bërë të famshme, me këtë Teatri i Vallëzimit të Shkupit ka treguar se është i pjekur dhe se ka një cilësi të jashtëzakonshme dhe kjo është ajo që mua personalisht më bën shumë krenare”, tha Risimkin. .
Të jesh pjesë e skenës botërore dhe të konkurrosh me mesataren administrative të kulturës maqedonase është një problem me të cilin përballen përgjithësisht shumica e artistëve maqedonas. Dhe është pikërisht kritika që i referohet paaftësisë, partishmërisë dhe plogështisë së politikëbërësve të brendshëm të kulturës, të cilët, sipas Risimkinit, nuk duhet të kenë vend në “labirintet” kulturore publike të vendimeve:
“Vetë ftesa për të ardhur këtu do të thotë se cilësinë që duhet ta kemi – e posedojmë. Problemi mund të jetë më tej se si do të bëhet në vendin tonë, të kemi të bëjmë me njerëz që vendosin nëse duhet të na financojnë më tej dhe në çfarë sasie, dhe nuk e kuptojnë thelbin e asaj që bëjmë apo çfarë do të thotë Dance Fest. Dance Fest është një festival jashtëzakonisht i rëndësishëm për Maqedoninë, i cili solli ajkën botërore në vallëzimin modern në Maqedoni, shumë njerëz mësuan për ne dhe është një rrugë dykahëshe që nuk duhet të shuhet dhe bëhet banale që në të njëjtin vit të luftosh kundër të njëjtave paragjykime”.
Një shfaqje në Teatrin Kombëtar të Vallëzimit në Paris
I vendosur në zemër të Palej de Shajo, Teatri Kombëtar, i cili në vitin 2016 u bë zyrtarisht “Shajo – Teatri Kombëtar i Vallëzimit”, është një nga institucionet kulturore më prestigjioze në Paris, jo vetëm për shkak të vendit të tij unik në histori, të artit skenik – por edhe për shkak të barrës së tij të madhe historike, e cila i ka fillimet në kulturë, duke filluar me aventurën e madhe të Teatrit Popullor Kombëtar të themeluar nga Firmin Gemier, e më pas të transferuar e zhvilluar nga figura mitike e Jean Villar – por edhe në atë politik – të Francës dhe botës, ngjarja që u zhvillua në sallën e madhe të teatrit në të cilën u nënshkrua Deklarata Universale e të Drejtave të Njeriut më 10 dhjetor 1948.
Teatri Kombëtar Shajo është një nga pesë teatrot kombëtare franceze (institucione publike qëllimet e të cilave përcaktohen nga shteti) dhe i vetmi që ka një projekt dhe mision funksional të bazuar në kërcim. Nën mbikëqyrjen e dyfishtë të Ministrisë së Kulturës dhe Komunikimit dhe Ministrisë së Financave të Francës, që nga prilli 2021 institucioni drejtohet nga koreografi Rashid Uramdan.
“Jemi të kënaqur që kemi Risima Risimkin me shfaqjen e saj ‘Identitetet – Historia e një ëndrre të shtrirë dhe pse jemi kaq entuziastë”, sepse kjo është hera e parë që kjo kompani performon në Francë, në Paris, dhe kjo është shumë e rëndësishme për ne, këtu në Shajo, i vetmi Teatër Kombëtar i Valleve në Francë, dhe veçanërisht për audiencën franceze që ka mundësinë të përjetojë artin që nuk është parë më parë, dhe jo vetëm Teatri i Vallëzimit të Shkupit, por edhe të gjithë ata artistë në Evropë që po përpiqen të eksplorojnë kufijtë e vallëzimit dhe gjithçka që mund të jetë vallëzimi, duke shkuar më thellë. Për ne ishte e rëndësishme që të kishim këtë projekt të Risimkinit, i cili po përballet me pandeminë, si dhe një krizë tjetër globale – lufta që po ndodh aktualisht, ndaj ne donim të kishim artistë që do të përballen me realitetin në të cilin jeton bota”, theksojnë prestigjiozja Shajo.
Pas shfaqjes në Paris, Shkup, Teatri i Vallëzimit të Risimkinit në Shkup hapi edicionin e 18-të të Dance Fest, duke festuar maturimin e Festivalit. Publiku maqedonas, përveç krijimeve dhe koreografive të ndryshme të vallëzimit, ka përcjellë edhe performancën e kompanisë së kërcimit “Marta Graham” nga Nju Jorku, e cila konsiderohet si një nga kompanitë e vallëzimit më kult dhe më tërheqës në botë. Padyshim cilësia sjell cilësi. Për vizitën dhe lidhjet me Teatrin e Vallëzimit të Shkupit në Shkup biseduam me drejtoreshën artistike Janet Eilber:
“Arti jep një mesazh domethënës lidhur me lidhjen tonë me kompaninë maqedonase të vallëzimit dhe festivalin, për ne është shumë i rëndësishëm, më i rëndësishëm se vetë njohja, po lidh një pjesë më të madhe të botës së vallëzimit, si komunitet… Ne jemi shumë të kënaqur që erdhëm këtu dhe përpjekjet që Risima bëri para së gjithash për të na sjellë këtu, duke e njohur punën e saj në fushën e vallëzimit modern këtu në Maqedoni. Ne udhëtojmë në të gjithë botën. Kompania e vallëzimit “Marta Graham” deri më tani ka qenë në mbi pesëdhjetë shtete dhe jemi për herë të parë në Maqedoni. Po, ne jemi një kompani e madhe dhe vallëzojmë përpara audiencave të ndryshme… Lidhja është fjala e duhur… Arti është ai që na lidh të gjithëve. Për shkak se është një gjendje njerëzore, Martha Graham gjithmonë e thekson atë. Sot jemi të ndarë në një masë të tillë, në një sërë temash, nga pandemia, lufta e deri te ndryshimet klimatike, një mision që nga fillimi i Martha Graham është të lidhet, të lidhet me të vërtetë.”
Një bashkëpunim ndërkulturor dhe një frymëzim
Ambasada e SHBA-së në Shkup dhe veprimtaria e saj në fushën e kulturës, dha një kontribut të rëndësishëm në promovimin e kulturës amerikane në Maqedoni. Investimet e vazhdueshme në kulturën e vogël dhe vulnerabël maqedonase dhe përkrahja e saj e vazhdueshme priten me pëlqim të madh te punëtorët dhe institucionet kulturore maqedonase, të cilat pa një mbështetje të tillë vështirë se do të mund të sjellin më të mirën në fushën e kulturës në Maqedoni. Me rastin e vizitës së “Martha Graham”, ambasadorja e SHBA-së në vend Kate Mary Burns shprehu mbështetjen dhe partneritetin si bazë për bashkëpunim të frytshëm ndërkulturor:
“Jam shumë krenare për punën e bërë nga Ambasada Amerikane dhe partnerët tanë, duke mbështetur dhe bashkëpunuar në fushën e artit, sepse është pikërisht arti që pasqyron momentin në të cilin jetojmë dhe mund ta çojë bisedën në një nivel më të lartë, madje edhe aty ku fjalët nuk munden.. Si shumë forma të tjera të artit, vallëzimi tregon historinë e tij dhe frymëzohet nga ajo me të cilën përballemi. Martha Graham u frymëzua nga gjendja e rëndë e Depresionit të Madh dhe Luftës Civile Spanjolle, duke marrë emocionet që ndjente, duke i shfaqur ato në një shprehje të fuqishme. Unë sinqerisht shpresoj që vallëzuesit e rinj sot, këtu, në rajon dhe në mbarë botën, të gjejnë të njëjtin guxim në lirinë e shprehjes që do ta shfaqin përmes vallëzimit. Jam shumë e kënaqur që Risima dhe ekipi i saj arritën të animojnë kërcimtarët amerikanë në kuadër të Dance Fest – Shkup, këtë vit, duke na bërë krenarë për këtë bashkëpunim, i cili ka plot kreativitet dhe energji që do të na çojë përpara si rajon”.
Çdo kulturë është një sistem vlerash që mund të plotësojë vlerat e tjetrës, të paktën kjo është ajo që na mëson përvoja. Realizimi Paris – Shkup – Nju Jork, në vallëzimin modern na dëshmoi se bashkëpunimi ndërkulturor është i domosdoshëm dhe i përshtatshëm. Një shembull i suksesshëm se si duhet të duket bota në një fushë kulturore. Ose thjesht, nuk ka nevojë të kuptosht kulturën në tërësi. Në vend të kësaj, qëllimi për ne duhet të jetë që të arrijmë në mënyrë efektive qëllimet tona në fusha të caktuara të kulturës që po përpiqemi të arrijmë. Dhe për këtë, ne jemi krejtësisht të aftë. Këtu qëndron sekreti i suksesit.
*Ky artikull është prodhuar në kuadër të projektit të mbështetur nga NED. Qëndrimet e shprehura në këtë tekst janë ekskluzivisht të autores.
