Nga Baton Haxhiu
Situata në Kosovë është bërë jashtëzakonisht serioze dhe shqetësuese, me qeverinë dhe Kryeministrin Albin Kurti, i cili, duket se nuk ka një sens të qartë për të kuptuar situatën gjeopolitike dhe ka një dëshirë të duket interesant në procesin e dialogut duke kundërshtuar tre nënshkrimet e “perandorive” politike evropiane, duke e ditur fundin e dialogut.
“Wanna be”, politikan i madh siç pretendon Albin Kurti, ka në vete koston serioze.
Fenomeni “Wanna be” te një politikan ka një referencë të keqe sepse iu takon individëve politikanë si Albin Kurti që përpiqen të imitojnë apo të bëhen si politikanë të suksesshëm apo të njohur më shume se sa dija dhe sensi iu jep fuqisë së tyre.
Ata e bëjnë shpesh këtë veprim duke ditur që s’e kanë as fuqinë as njohjen, përvojën, kualifikimin, dijen dhe aftësinë për të qenë lider i madh.
Liderët “Wanna be” si Albini ndjekin sjelljet, stilin e politikanëve që admirojnë duke humbur sensin për kohën, vendin dhe sensin për realitetin. Krejt kjo bëhet për t’u admiruar në publik.
Me këtë mungesë sensi politik i qeverisë sonë rrezikon që bashkësia ndërkombëtare të heqë dorë nga mbrojtja e interesave të Kosovës duke e lënë atë në margjinat evropiane.
Bashkësia ndërkombëtare ka arritur të dërgojë në Hagë liderët e Kosovës, dhe ka bërë të pamundurën që t’i japë liderit Kurti hapësirën politike që qeveria e tanishme pa pengesë dhe pa opozitë të zgjidh problemet e mbetura.
Gjermania, si udhëheqëse e gjithë këtij procesi, bashkë me ndihmën e administratës amerikane u dukën aq të paaftë sa të mos jenë në gjendje të zgjidhin çështjen e Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe (ASMM).
Për më tepër, Kosova po izolohet gjithnjë e më shumë nga çdo institucion ndërkombëtar.
Opozita dhe Presidentja Vjosa Osmani kanë tradhtuar besimin dhe premtimin që i kanë dhënë bashkësisë ndërkombëtare.
Gjermania, e cila ka qenë sponsorizuesi kryesor i Albin Kurtit, me pafuqinë e saj ndaj tij, ka vendosur Kosovën në pozicionin më të keq të mundshëm qe nga viti 1999.
Të verbuar nga lufta e brendshme, pushteti dhe opozita, Kosovën e marrin si të mirëqenë.
Nga Amerika ku Derek Chollet e Blinken kanë garantuar për draft statutin.
Po ashtu Meloni, Macron dhe Scholz vendosin firmën në letrën ku garantojnë që draft statuti s’ka lidhje me Republika Srpska apo çfarëdo që mund ta defunksionalizoje Kosovën.
Partnerët e Kosovës po ashtu janë shumë të zhgënjyer me mungesën e një qëndrimi të qartë nga opozita.
Në takime të mbyllura ata shprehin gatishmëri që ta zbatojnë Asociacionin, sipas propozimit evropian, ndërkaq në publik përdorin fjalor toksik dhe e sulmojnë statutin e propozuar.
Partnerët e Kosovës presin nga opozita qëndrim të qartë nëse duhet dërguar në Gjykatë Kushtetuese statutin e propozuar nga BE-ja.
Mungesa e një qëndrimi të qartë, sipas partnerëve të Kosovës, e ul kredibilitetin edhe të opozitës. Sipas tyre ndonjëherë krijohet përshtypja thuajse në Kosovë nuk ka fara partnerë kredibil.
Të përthithur nga vorbulla e luftës së brendshme, edhe opozita bën politikë të pashije në kurriz të interesave strategjike të Kosovës.
Diplomati Ndërkombëtar për Dialogun Kosovë-Serbi (i cili ka dhënë një intervistë eskluzive për Albanian Post), thotë se Paaftësia e Politikanëve të Kosovës për të Zgjidhur Çështjen e ASMM-së është zhgënjyese.
Në këtë intervistë të fundit me diplomatin ndërkombëtar me ndikim të madh, i zhgënjyer shumë se fundi, i cili ka qenë nga fillimi i përfshirë në ndërtimin e strategjisë së dialogut Kosovë-Serbi, u diskutua mbi çështjen e Asociacionit të Komunave me Shumicë Serbe (ASMM) dhe rolin e politikanëve të Kosovës në këtë proces.
Diplomati shprehu zhgënjimin e tij për paaftësinë e liderëve të Kosovës për të zgjidhur këtë problem të rëndësishëm.
Duhet pozicionim i qartë, nga i gjithë spektri politik?
Duhet apo nuk duhet dërguar në Gjykatë Kushtetuese statuti i propozuar nga QUINTI?
Nuk është me rëndësi më, si arritëm deri këtu. Tani, e vetmja gjë e rëndësishme është si të dalim nga kjo situatë.
A duhen shpërfillur garancitë me shkrim të fuqive më të mëdha?
Kjo është çështja.
Sepse ne nuk po negociojmë me Serbinë, por me Shtetet e perëndimit.
Nëse pushteti dhe opozita mendojnë se po negociojnë me Serbinë dhe s’kanë asnjë garanci për të ardhmen, atëherë le ta kthejnë draftin e marrëveshjes në Kuvend dhe ta zhbëjnë atë.
Ndryshe, mos të luajnë në emër të popullit.
Marrëveshja e vitit 2013 dhe keqkuptimet rreth saj
Në një intervistë eskluzive për Albanian Post, një diplomat i lartë, i përfshirë në këtë proces që në fillim, ve në dukje disa aspekte.
Diplomati theksoi se Marrëveshja e vitit 2013 nuk e detyron Kosovën të krijojë një asociacion të thjeshtë të komunave.
Ai shpjegoi se Komuniteti Perëndimor nuk pret që Kosova të nxjerrë një dokument ligjor për krijimin e një asociacioni të tillë, siç sugjeron Ministrja e Jashtme, Donika Gërvalla.
Ai sqaroi se komunat e Kosovës, përfshirë ato me shumicë serbe, janë të lira të asociohen dhe qeveria ose çdo entitet tjetër nuk mund të pengojë ushtrimin e këtij të drejti të garantuar ligjërisht.
Pritjet e Komunitetit Perëndimor
Komuniteti Perëndimor pret një statut që mundëson ASMM-në të ushtrojë kompetencat e specifikuara në pikën 4 të Marrëveshjes së vitit 2013.
Diplomati theksoi se të 27 anëtarët e BE-së, plus SHBA-të dhe Mbretëria e Bashkuar, bien dakord që Statuti i ASMM-së, i propozuar nga QUINT, mundëson ASMM-në të ushtrojë këto kompetenca pa cenuar kornizën kushtetuese të Kosovës.
Përkufizimi i ASMM-së dhe shtrembërimi i fakteve
Ish-Kryeministri Isa Mustafa ka pretenduar se ASMM-ja e propozuar nga QUINT nuk është ajo e dakordësuara në vitin 2013 ose 2015.
Sipas diplomatëve ndërkombëtarë, ky është një shtrembërim i qëllimshëm i fakteve.
Ata theksojnë se ajo që pritet nga Kurti tani është e njëjtë me atë që pritej nga Mustafa në vitin 2015 – një ASMM i aftë për të ushtruar kompetencat e specifikuara në pikën 4 të Marrëveshjes së vitit 2013.
Kompetencat e ASMM-së dhe delegimi i autoritetit
Diplomati sqaroi se parimi i delegimit të autoritetit është në thelbin e Marrëveshjes së Parë të Parimeve për Normalizimin e Marrëdhënieve të vitit 2013.
Ai shpjegoi se ASMM-ja do të krijohet në përputhje me Kartën Evropiane për Vetëqeverisjen Lokale dhe ligjin e Kosovës, duke mbikëqyrur zhvillimin ekonomik, shëndetësinë, arsimin dhe zhvillimin urban dhe rural.
ASMM-ja do të ketë të njëjtën strukturë dhe kompetenca si Asociacioni ekzistues i Komunave të Kosovës, por me dekret të drejtpërdrejtë të zbatueshëm nga qeveria, do të jetë e autorizuar të ushtrojë kompetenca shtesë.
E gjithë kjo është brenda udhëzimeve të vendimit të Gjykatës Kushtetuese të vitit 2015.
Mosbesimi dhe izolimi i Kosovës
Nëse vlerësimi ligjor nuk është i mjaftueshëm, Kosova duhet t’i besojë Gjykatës Kushtetuese.
Diplomati theksoi se Kryeministri Kurti dhe politikanët e tjerë të Kosovës, pavarësisht njohurive të tyre, vazhdojnë të veprojnë në mënyra që nuk janë në përputhje me interesat më të mira të Kosovës.
Ai e konsideron izolimin e Kosovës si një veprim që nuk është në interesin më të mirë të vendit.
Zyrtarë të lartë amerikanë, Presidenti i Francës, Kancelari i Gjermanisë dhe Kryeministri i Italisë kanë garantuar se nuk duan një Kosovë jofunksionale dhe se ASMM-ja e propozuar nga QUINT nuk është në asnjë mënyrë e krahasueshme me Republika Srpska.
Kjo përmbledhje pasqyron pikëpamjet dhe analizat e diplomatëve ndërkombëtarë mbi çështjen e ASMM-së dhe kritikat e tyre ndaj paaftësisë së politikanëve të Kosovës për të adresuar këtë çështje në mënyrë efektive.
Ku është bërthama e një etniteti si Republika Srpska këtu, thotë diplomati duke shtuar se kjo është një temë për të menduar për qytetarët e zakonshëm të Kosovës.
Sigurisht, izolimi i Kosovës nuk është në interesin më të mirë të Kosovës.
Si mund të kërkojë dikush më shumë?
Fjalën e ka se si mund të kërkojë dikush nga liderët e Kosovës më shumë nga komuniteti ndërkombëtar kur janë vendosur nënshkrimet e tre superfuqive si garanci politike dhe e sigurisë, ka përfunduar diplomati.
Pjesë e intervistës eskluzive dhënë për Albanian Post nga një diplomati të lartë, i cili ka qenë i përfshirë në këtë proces që në fillim, jepet në origjinal në anglisht dhe në shqip.
Intervista shqip
Në vazhdim keni konstatimet kryesore në origjinalitet për draftin dhe qëndrimin për Qeverinë dhe opozitën.
Kosova humbi mundësinë për të propozuar versionin e saj të Statutit të ASMM-së. Ai tren tashmë ka ikur.
Megjithatë, për hir të argumentit, le të sqarojmë një keqkuptim themelor në diskursin publik të Kosovës.
Marrëveshja e vitit 2013 nuk e detyron Kosovën të krijojë thjesht një asociacion të komunave dhe Komuniteti Perëndimor, nuk pret që Kosova të nxjerrë një dokument ligjor për krijimin e një asociacioni të tillë, siç sugjeron zonja Gërvalla.
Komunat e Kosovës, përfshirë ato me shumicë serbe, janë të lira të asociohen.
Qeveria e Kosovës ose çdo entitet tjetër nuk mund të pengojë komunat nga ushtrimi i këtij të drejti të garantuar ligjërisht.
Pse është kjo e rëndësishme?
Komuniteti Perëndimor pret një statut që mundëson ASMM-në të ushtrojë kompetencat e specifikuara në pikën 4 të Marrëveshjes së vitit 2013.
Të 27 anëtarët e BE-së, plus SHBA dhe Mbretëria e Bashkuar, bien dakord që Statuti i ASMM-së, i propozuar nga QUINT, mundëson ASMM-në të ushtrojë kompetencat e specifikuara në pikën 4 të Marrëveshjes së vitit 2013 pa cenuar kornizën kushtetuese të Kosovës.
Ish-kryeministri Isa Mustafa, i cili nënshkroi Marrëveshjen e vitit 2015, pretendon se ASMM-ja, që do të krijohet sipas statutit të propozuar nga QUINT, nuk është ASMM-ja e dakordësuar në vitin 2013 nga ish-kryeministri Hashim Thaçi ose ASMM-ja e dakordësuar në vitin 2015 nga ish-Kryeministri Isa Mustafa.
A është kjo e vërtetë?
Kjo është një shtrembërim i qëllimshëm i fakteve, dhe jemi shumë të zhgënjyer nga ky dhe shtrembërime të tjera që vijnë nga disa figura kyçe të opozitës.
Për ASMM-në, ajo që Komuniteti Perëndimor priste nga z.Mustafa në vitin 2015 dhe ajo që pret tani nga z. Kurti është e njëjtë.
Është pikërisht e njëjta gjë. Ne duam një ASMM të aftë për të ushtruar kompetencat e specifikuara në pikën 4 të Marrëveshjes së vitit 2013.
Nëse, në vitin 2015, z. Mustafa do të kishte qenë pak më guximtar, Kosova do të ishte në një pozitë shumë më të mirë sot.
Opozita, përfshirë figura të larta në PDK dhe LDK, e karakterizon Statutin e ASMM-së, të propozuar nga QUINT, si “autonomi politiko-territoriale” ose “një provincë autonome” dhe atribute të tjera të ngjashme.
Interesant, kohët e fundit, Ministrja e Jashtme Donika Gërvalla tha se sipas propozimit të BE-së, ASMM-ja është një Republika Srpska.
Çfarë thoni për të gjitha këto?
Përsëri, jemi shumë të zhgënjyer nga këto shtrembërime të fakteve, të cilat minojnë kredibilitetin e të gjithë establishmentit politik të Kosovës.
Parimi i delegimit të autoritetit është në thelbin e Marrëveshjes së Parë të Parimeve për Normalizimin e Marrëdhënieve të vitit 2013. Kjo është e qartë në pikat 4 dhe 5 të Marrëveshjes së vitit 2013.
Pika katër (4) e Marrëveshjes së vitit 2013 (e miratuar nga Kuvendi i Kosovës si traktat ndërkombëtar) specifikon se ASMM-ja do të krijohet në përputhje me kompetencat e specifikuara në Kartën Evropiane për Vetëqeverisjen Lokale (një konventë e Këshillit të Evropës) dhe ligjin e Kosovës.
Ajo gjithashtu specifikon se ASMM-ja do të ketë fuqinë për të mbikëqyrur plotësisht zhvillimin ekonomik, shëndetësinë, arsimin dhe zhvillimin urban dhe rural.
Në pikën 4 të Marrëveshjes së vitit 2013, fjala “ligji i Kosovës” nënkupton Ligjin për Vetëqeverisjen Lokale, Ligjin për Bashkëpunimin Ndërkomunal, ligjet që rregullojnë parimin e asociimit dhe bashkëpunimit ndërkomunal dhe Ligjin për Organizimin dhe Funksionimin e Administratës Shtetërore dhe Agjencive të Pavarura, ligji që rregullon parimin e delegimit të autoritetit.
Sipas ligjit të Kosovës, Qeveria mund të delegojë autoritetin e saj tek entitete juridike dhe madje edhe persona privatë.
Në formën e saj të përgjithshme (pika 3 e Marrëveshjes së vitit 2013), ASMM-ja do të ketë të njëjtën strukturë dhe kompetenca si Asociacioni ekzistues i Komunave të Kosovës.
Megjithatë, me një dekret të drejtpërdrejtë të zbatueshëm nga qeveria, përmes parimit të delegimit të autoritetit, ASMM-ja është gjithashtu e autorizuar të ushtrojë kompetenca shtesë, në këtë rast, kompetencat e parashikuara në pikën 4 të Marrëveshjes së vitit 2013.
E gjithë kjo është plotësisht brenda udhëzimeve të ofruara nga vendimi i Gjykatës Kushtetuese të vitit 2015.
Në gjithë këtë, ku është autonomia politiko-territoriale? Ku është edhe bërthama e një entiteti të tipit “Republika Srpska”?
Po, por ende ka zëra nga qeveria, opozita dhe shoqëria civile që pretendojnë se kjo ASMM do të ketë kompetenca ekzekutive.
Jo. Kjo nuk është e vërtetë. Marrëveshja ligjërisht detyruese e vitit 2013, e ratifikuar nga Kuvendi i Kosovës, autorizon Qeverinë e Kosovës të delegojë kompetenca specifike tek ASMM-ja. Delegimi i autoritetit nuk nënkupton transferimin e kompetencave; kjo është e përcaktuar dhe specifikuar në ligjin e Kosovës.
Qeveria e Kosovës është, dhe mbetet, pronari ligjor i kompetencave, jo ASMM-ja. Le të përsërisim: Në formën e saj të përgjithshme (pika 3 e Marrëveshjes së vitit 2013), ASMM-ja do të ketë të njëjtën strukturë dhe kompetenca si Asociacioni ekzistues i Komunave të Kosovës.
Megjithatë, me një dekret të drejtpërdrejtë të zbatueshëm nga qeveria, përmes parimit të delegimit të autoritetit, ASMM-ja është gjithashtu e autorizuar të ushtrojë kompetenca shtesë, në këtë rast, kompetencat e parashikuara në pikën 4 të Marrëveshjes së vitit 2013.
Nëse vlerësimi ynë ligjor është i pamjaftueshëm, Kosova duhet t’i besojë Gjykatës së saj Kushtetuese. ASMM-ja nuk mund të realizohet nëse Gjykata Kushtetuese nuk e lejon atë.
Z. Kurti dhe politikanë të tjerë të Kosovës, pavarësisht njohurive të tyre për të gjitha këto, vazhdojnë të veprojnë në mënyra që nuk janë në përputhje me interesat më të mira të Kosovës, një fakt që duhet të ngrejë shqetësime tek publiku i gjerë.
Në atë rast, pse Kryeministri Kurti dhe figura të tjera refuzuan të krijojnë ASMM-në, edhe me koston e mosanëtarësimit në Këshillin e Evropës?
Kjo është një temë për të menduar për qytetarët e zakonshëm të Kosovës.
Sigurisht, izolimi i Kosovës nuk është në interesin më të mirë të Kosovës.
Me shkrim, zyrtarë të lartë amerikanë, presidenti francez, kancelarja gjermane dhe kryeministri italian kanë garantuar se nuk duan një Kosovë jofunksionale dhe se ASMM e propozuar nga QUINT nuk është aspak e krahasueshme me Republikën Srpska.
Si mund të kërkojë dikush më shumë?