Regjistrimi në Shqipëri ka hapur një front të ri në mosmarrëveshjen e gjatë midis fqinjëve ballkanikë, Bullgarisë dhe Maqedonisë së Veriut. Të dyja vendet po luftojnë për minoritetin e vogël maqedonas në Shqipëri, raporton Agjencia France-Presse.
Beteja për identitetin është e pabarabartë, thonë banorët vendas, sepse ata që zgjedhin të jenë bullgarë marrin një dhuratë të madhe – një pasaportë të BE-së. Sofja dhe Shkupi me dekada kanë kundërshtime për gjuhën, identitetin dhe historinë.
Bullgaria bllokoi rrugën e Maqedonisë së Veriut drejt anëtarësimit në BE, ndërsa në të njëjtën kohë u shpërndau pasaporta mbi 90,000 maqedonasve – pothuajse 20 për qind e popullsisë – pasi u bë pjesë e BE-së.
Mosmarrëveshja e fundit synon një grup fshatrash ku flitet gjuha maqedonase në një nga zonat më të bukura të Shqipërisë juglindore, në brigjet e liqenit të Prespës, në kufirin me Greqinë dhe Maqedoninë e Veriut.
Pusteci si një shkretëtirë
Në rrugët pothuajse të shkreta në Pustec janë të shkruara tabela në shqip dhe maqedonisht. Por shumë shtëpi dhe ndërtesa janë të braktisura, me mure të plasaritur, bojë të zbehur dhe dritare të thyera.
Ashtu si pjesa tjetër e Shqipërisë rurale, të rinjtë largohen nga këtu në kërkim të një jete më të mirë dhe ata që kanë mbetur thonë se popullsia është zvogëluar nga 3300 në 2011 në rreth 1200 banorë sot.
“Këtu është si shkretëtirë, nuk ka më të rinj… fshatrat janë bosh”, thotë 65-vjeçari Eftim Mitrovski, i cili punon për një gazetë lokale në gjuhën maqedonase. Kanë mbetur vetëm të moshuarit dhe të sëmurët”.
Në prag të regjistrimit të vitit të kaluar në Shqipëri, anëtarët e komunitetit maqedonas pohuan se ata ishin nën një presion të madh për të identifikuar veten si bullgarë – një akuzë që Sofja e mohon me forcë.
“Mundësia për të marrë një pasaportë evropiane pati një ndikim të madh në komunitetin maqedonas,” thotë Vasil Sterjovski, nga Partia Aleanca Maqedonase për Integrim Evropian, e cila përfaqëson një pjesë të madhe të maqedonasve shqiptarë.
Në pritje të rezultateve të regjistrimit të popullsisë në muajt në vijim, drejtori i shkollës në Pustec, Trajan Vangjelovski shpjegon se “ajo është kthyer në një fushë beteje për konfliktin ndëretnik midis Bullgarisë dhe Maqedonisë së Veriut”.
Një kërkim të rrënjëve
Ashtu si pjesa tjetër e Ballkanit, historia e këtij rajoni është komplekse. Nga viti 1912 deri në vitin 1945, Shqipëria i konsideronte këta banorë bullgarë. Por pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore dhe lindjes së republikës maqedonase në kuadër të RSFJ Jugosllavisë, Shqipëria filloi t’i trajtojë si maqedonas, shpjegon eksperti i marrëdhënieve ndërkombëtare nga Tirana, Ardi Bido.
Por gjërat ndryshuan në vitin 2017 kur Shqipëria filloi të njohë edhe një pakicë etnike bullgare.
Për dekada, Shkupi “mohoi ekzistencën e një komuniteti bullgar jo vetëm në Maqedoninë e Veriut, por edhe në Shqipëri”, tha ambasada bullgare në Shqipëri për AFP.
“Në të kaluarën, ata (bullgarët shqiptarë) nuk kishin mundësi dhe për shumë ishte një zgjedhje logjike të deklaroheshin si maqedonas, duke pasur parasysh sfondin e përbashkët kulturor dhe historik”, shtohet në deklaratë. Vendimi i tyre duhet respektuar, përfundon ambasada.
Pasaporta bullgare me një çmim
“Unë jam shtetas i Shqipërisë, por rrënjët e mia janë bullgare,” tha Haxhi Pirushi, i cili punon për një OJQ në Tiranë që mbështet minoritetin bullgar.
“Ne flasim bullgarisht, këndojmë bullgarisht. Ne qajmë bullgarisht”, thotë ai, duke shtuar se “për herë të parë na lejohet të themi hapur origjinën tonë”.
Pirushi mohon se ka pasur presion nga Bullgaria, por pretendon se ka pasur “presion nga Maqedonia e Veriut”.
“Përveç paqartësisë së identitetit, ka edhe një faktor të dytë – deklaratat e rreme”, thotë analisti Bido.
Disa njerëz e identifikojnë veten si maqedonas, por zyrtarisht deklarohen si bullgarë për të marrë një pasaportë të BE-së, thotë ai.
Në katër vitet e fundit, rreth 4000 shtetas shqiptarë kanë marrë dokumente bullgare udhëtimi, sipas Ministrisë bullgare të Drejtësisë.
Në Pustec pyetja vetëm sa i thellon ndarjet.
“Njerëzit janë të shqetësuar, të hutuar dhe të çorientuar”, thotë drejtori i shkollës Vangjelovski.
Ata nuk dinë më nëse të ndihen si bullgarë apo maqedonas.
(Marrë nga DW në gjuhën maqedonase)