Në BE në vitin 2022, 69% e popullsisë jetonte në një familje që zotëronte shtëpinë e tyre, ndërsa 31% e mbetur jetonte në banesa me qira, thonë të dhënat e fundit të Eurostat, përcjell KDP.
Përqindjet më të larta të pronësisë u vunë re në Rumani (95% e popullsisë jetonte në një familje që zotëronte shtëpinë e tyre), Sllovaki (93%), Kroaci (91%) dhe Hungari (90%).
Në të gjitha shtetet anëtare, përveç Gjermanisë, zotërimi ishte më i madh sesa qiramarrja. Në Gjermani, jeta në shtëpi me qira ishte disi më e zakonshme me 53% të popullsisë që ishin qiramarrës. Pasuan Austria (49%) dhe Danimarka (40%).
ÇMIMI I BANESAVE PO RRITET
Duke parë trendin e çmimeve të banesave ndërmjet viteve 2010 dhe 2022, ka pasur një tendencë të qëndrueshme rritëse që nga viti 2013 me rritje veçanërisht të mëdha midis 2015 dhe 2022. Në total, ka pasur një rritje prej 47% midis 2010 dhe 2022. Ka pasur rritje në 24 shtetet anëtare dhe zvogëlohet në 2 gjatë kësaj periudhe (të dhënat për Greqinë nuk janë të disponueshme). Rritjet më të mëdha janë vërejtur në Estoni (+192%), Hungari (+172%) dhe Luksemburg (+135%), ndërsa ulje janë regjistruar në Itali (-9%) dhe Qipro (-5%).
Ka pasur një rritje të qëndrueshme të qirave në BE midis 2010 dhe 2022 – në total 18% gjatë gjithë periudhës. Ka pasur një rritje në të gjitha shtetet anëtare përveç Greqisë (-25%). Rritjet më të mëdha janë regjistruar në Estoni (+210%), Lituani (+144%) dhe Irlandë (+84%). Në Qipro rritja ishte vetëm +0.2%.
SA JETOJNË NË SHTËPI E SA NË BANESA?
Të jetosh në një shtëpi ose banesë gjithashtu ndryshon midis shteteve anëtare, dhe gjithashtu ndryshon në varësi të shkallës së urbanizimit, përkatësisht nëse jetoni në një qytet, qytet ose periferi ose zonë rurale.
Në BE në vitin 2022, 52% e popullsisë jetonte në një shtëpi, ndërsa 47.5% jetonte në një banesë (0.5% jetonte në akomodime të tjera, si banesa dhe furgona). Shtëpitë janë më të zakonshmet në dy të tretat e shteteve anëtare. Irlanda (89%) regjistroi përqindjen më të lartë të popullsisë që jeton në një shtëpi, e ndjekur nga Holanda (79%), Kroacia dhe Belgjika (të dyja 77%). Duhet të theksohet se këtu përfshihen shtëpitë me tarraca. Përqindjet më të larta për banesat janë vërejtur në Spanjë (66%), Letoni (65%, të dhëna 2021), Gjermani (63%) dhe Estoni (61%).
Në qytete, 72% e popullsisë së BE-së jetonte në një banesë dhe 28% në një shtëpi. Për qytetet dhe periferi, proporcionet ishin 56% e njerëzve që jetonin në një shtëpi dhe 43% në një banesë, ndërsa në zonat rurale 83% e popullsisë jetonte në një shtëpi dhe vetëm 17% në një banesë.
ÇFARË BANESASH KANË?
Madhësia e banesave mund të matet si numri mesatar i dhomave për person: kishte mesatarisht 1.6 dhoma për person në BE në vitin 2022. Ndër vendet anëtare, numri më i madh u regjistrua në Maltë (2.3 dhoma për person), Luksemburgu (2.2 dhoma), Belgjika, Irlanda dhe Holanda (të gjitha 2.1 dhoma). Në skajin tjetër të shkallës ishin Polonia, Rumania dhe Sllovakia (të gjitha 1.1 dhoma), si dhe Letonia (të dhënat 2021) dhe Kroacia (të dyja me 1.2 dhoma mesatarisht për person).
Një tregues i ndërlidhur është numri i personave për familje. Në BE kishte mesatarisht 2.3 persona për familje në vitin 2022. Midis shteteve anëtare, ky numër varionte nga 3.1 persona në Sllovaki, 2.9 në Poloni dhe 2.7 në Kroaci deri në 2.0 persona në Danimarkë, Gjermani, Lituani dhe Suedi, dhe 1.9 persona në Finlandë.
Cilësia e banesave mund të matet në shumë mënyra. Njëra është nëse njerëzit jetojnë në një shtëpi të mbipopulluar. Në BE në vitin 2022, 16.8% e popullsisë jetonte në një shtëpi të tillë, një përqindje e cila ka rënë nga 19.1% në 2010.
Në vitin 2022, normat më të larta të mbipopullimit u vërejtën në Letoni (41.7%), Rumani (40.5%) dhe Bullgari (36.2%), dhe më të ulëtat në Qipro (2.2%), Maltë (2.8%) dhe Holandë (2.9%).
E kundërta e një shtëpie të mbipopulluar është një shtëpi e gati e zbrazur, që do të thotë se ajo konsiderohet shumë e madhe për nevojat e familjes që jeton në të. Shkaku klasik i mospopullimit është individët e moshuar ose çiftet që mbeten në shtëpinë e tyre pasi fëmijët e tyre janë rritur dhe janë larguar. Në BE në vitin 2022, një e treta e popullsisë (33.6 %) jetonte në një shtëpi të nën-populluar, një pjesë e cila ka qenë mjaft e qëndrueshme që nga viti 2010.
Në vitin 2022, përqindjet më të larta të shtëpive të nën-populluar u regjistruan në Maltë (72.3%), Qipro (70.9%) dhe Irlandë (67.3%), dhe më të ulëtat në Rumani (7.3%), Letoni (9.4%) dhe Greqi ( 11.3%).
Nuk është vetëm numri i njerëzve që jetojnë në një shtëpi që ndikon në cilësinë e jetës, por është edhe cilësia e banimit, siç është aftësia për të mbajtur shtëpinë të ngrohtë, mungesa e tualetit, dushit dhe banjës së brendshme, dhe një çati që rrjedh, mure, dysheme ose themele të lagura ose kalbje në kornizat e dritareve ose dyshemesë.
SHTËPI PA TUALET DHE DUSH
Në BE në vitin 2022, 9.3% e popullsisë nuk kishte aftësinë për ta mbajtur shtëpinë në mënyrë adekuate të ngrohtë. Përqindjet më të larta janë vërejtur në Bullgari (22.5%), Qipro (19.2%) dhe Greqi (18.7%), dhe më të ulëtat në Finlandë (1.4%), Luksemburg (2.1%) dhe Slloveni (2.6%).
Mesatarisht në BE në vitin 2020, 1.5% e popullsisë nuk kishte as një tualet të brendshëm, as dush, as banjë në familjen e tyre. Kjo ishte më e zakonshme në Rumani (21.2% e popullsisë), e ndjekur nga Bullgaria dhe Letonia (të dyja 7.0%) si dhe Lituani (6.4%).
Lidhur me një çati që rrjedh, mure të lagura, dysheme ose themel, ose kalbje në kornizat e dritareve ose dyshemesë, 14.8% e popullsisë së BE-së kishte një problem të tillë në vitin 2020. Përqindjet më të larta u vërejtën në Qipro (39.1%), Portugali (25.2%) dhe Sllovenia (20,8%).
A MUND ÇDO EVROPIAN TË KETË NJË SHTËPI?
Me rritjen e çmimeve të shtëpive dhe qirave, kostoja e banesave mund të jetë një barrë. Kjo mund të matet me normën e mbingarkesës së kostos së strehimit, e cila tregon përqindjen e popullsisë që jeton në një familje ku kostot totale të strehimit përfaqësojnë më shumë se 40% të të ardhurave të disponueshme. Në BE në vitin 2022, 10.6% e popullsisë në qytete jetonte në një familje të tillë, ndërsa shkalla korresponduese për zonat rurale ishte 6.6%. Normat më të larta të mbingarkesës së kostos së strehimit në qytete u vunë re në Greqi (27.3%) dhe Danimarkë (22.5%), dhe më të ulëtat në Sllovaki (2.3%) dhe Kroaci (2.6%). Në zonat rurale ato ishin më të lartat në Greqi (24.2%) dhe Bullgari (18.1%), dhe më të ulëtat në Maltë (0.2%) dhe Qipro (0.5%).
Mbingarkesa e kostos së strehimit ishte më e lartë në qytete sesa në zonat rurale në 20 Shtete Anëtare dhe më e ulët në 7.
Një mënyrë tjetër për të parë nëse strehimi është i përballueshëm është nga pjesa e kostos së strehimit në të ardhurat totale të disponueshme. Mesatarisht në BE në vitin 2022, 19.6% e të ardhurave të disponueshme i dedikoheshin kostove të strehimit. Kjo ndryshonte midis Shteteve Anëtare, me përqindjet më të larta në Greqi (34.2%), Danimarkë (25.4%) dhe Gjermani (24.5%).
Duke parë ata që kanë të ardhura të disponueshme nën 60% të të ardhurave mesatare kombëtare, njerëz që mund të konsiderohen si të rrezikuar nga varfëria, pjesa e banesave në të ardhurat e disponueshme ishte mesatarisht 37.9% në BE. Nga ana tjetër, për ata që kanë të ardhura të disponueshme mbi 60% të të ardhurave mesatare, pesha arriti në 16.0%.
Vonesat në faturat e hipotekës, qirasë ose shërbimeve komunale janë një tjetër tregues se kostot e strehimit mund të jenë shumë të larta. Përkundër faktit se çmimet e banesave dhe qiratë janë rritur gjatë periudhës 2010-2022, përqindja e njerëzve që jetojnë në familje me detyrime të prapambetura në hipotekë, qira ose faturat e shërbimeve komunale në BE është ulur nga 12.4% në 2010 në 9.2% në 2022. Aksionet janë ulur në 22 Shtete Anëtare dhe janë rritur në 5. Në vitin 2022, përqindjet më të mëdha janë vërejtur në Greqi (45.5%), Bullgari (19.9%), Rumani (18.4%) dhe Kroaci (15.7%), dhe më e vogla në Çeki (2.7%), Holandë (2.9%), Belgjikë (4.2%) dhe Austri (4.7%).