Premtimi për të futur standarde evropiane në Maqedoni jashtë procesit të integrimit evropian është vështirë të arrihet, raporton REL, përcjell KDP. Monitorimi i BE shërben për të ruajtur angazhimin e politikanëve për reformën.
Sjellja e standardeve evropiane në shtëpi është e nevojshme, por është e vështirë të bëhet me integrimin e bllokuar evropian. Përndryshe, lind pyetja pse nuk i kemi miratuar deri më tani? Analistët dyshojnë si në vullnetin ashtu edhe në aftësinë e politikanëve për të zbatuar reformat.
Pasi vendi dështoi të fillojë negociatat me Bashkimin Evropian për shkak të bllokadës Bullgare, Kryeministri Zoran Zaev njoftoi një plan veprimi për reformat Evropiane në vend. Ai renditi dhjetë përparësi – pastrimin e gjyqësorit, luftimin e korrupsionit, mbrojtjen e mjedisit, luftimin e Covid-19, mbështetjen e industrisë mjekësore të kanabisit, politikën e re të energjisë, investimet në infrastrukturë, regjistrimin, luftimin e dezinformatave dhe potencialin e ri ekonomik.
Sidoqoftë, këto premtime janë të dëgjuara me vite dhe madje dekada.
Spastrimi i gjyqësorit ishte një premtim para zgjedhjeve të vitit 2016 dhe çdo vit pas tyre. Lufta kundër korrupsionit është një angazhim deklarativ i çdo qeverie, por vendi është gozhduar në fund të Evropës sipas perceptimit të korrupsionit. Sipas Indeksit të Perceptimit të Korrupsionit të Transparency International, Maqedonia renditet e 106-ta nga 180 vende. Vendi kishte rezultatin më të mirë në 2014 kur ishte në vendin e 64-të, dhe që nga ajo kohë rezultati po bie. Ajri është ndër më të ndoturit në Evropë dhe investimet në infrastrukturë janë shumë më të vogla çdo vit sesa ishte planifikuar, kështu që qeveria po i rialokon ato para në diçka tjetër me ribalancet e buxhetit. Banka Botërore vlerëson se Maqedonia do të arrijë standardin e jetesës së BE në 60 vjet. Kjo periudhë mund të përgjysmohet nëse vendi ka rritje ekonomike mbi 3 përqind për një periudhë më të gjatë. Maqedonia gjithashtu nuk ka kryer një regjistrim që nga viti 2002 dhe shoqërohet nga disa vende nga Azia dhe Afrika në të cilat po zhvillohen luftërat civile.
Analisti politik Sefer Selimi i Democracy Lab thotë se nuk ka gjasa që ne ta sjellim Evropën në shtëpi për sa kohë që partitë politike i shërbejnë pasurimit personal të individëve.
“Nëse ata thonë tani ne do ta sjellim Evropën në shtëpi, lind pyetja pse ata nuk e kanë sjellë atë deri më tani,” tha ai.
“Për sa kohë që ne nuk kemi evropianizimin në vetë partitë politike, ku politika nuk do të shihet si një proces për pasurim, ne vështirë se mund ta sjellim Evropën këtu. Për më tepër, njerëzit në strukturat kryesore që udhëheqin partitë politike janë të njëjtët me ata që ishin në të gjithë këtë proces të tranzicionit,” tha Selimi.
Marko Troshanovski nga Instituti për Demokraci Societas Civilis ka një pikëpamje të ngjashme.
“Ne duhet të qëndrojmë të përkushtuar ndaj asaj që është në interesin tonë publik. Me këto elita politike, dyshoj se mund ta bëjmë plotësisht atë, por nuk kemi zgjidhje tjetër. Reformat e brendshme dhe ato që ne i quajmë sjellja e Evropës në shtëpi, por ne do ta presim atë duke pasur parasysh se si sillen të gjitha qeveritë, duke përfshirë edhe këtë, me emërimin e kuadrove të partive kundrejt kompetencave, një grabitje të madhe në prokurimin publik dhe një numër degradimesh të tjera të mjedisit natyror. Dhe kështu do të presim,” tha ai.
Selimi thotë se integrimi evropian nuk do t’i rregullojë automatikisht këto gjëra, por se procesi shërben pikërisht për të ruajtur disiplinën e politikanëve dhe angazhimin për reformë, dhe se ai dyshon se pa atë ata tani do të jenë në gjendje të bëjnë punën që duhet të kishin bërë 20 vjet më parë.