Ndërsa evropianët aktualisht mund të ndjehen të vërshuar nga lajmet, vetë gazetaria është goditur dyfish nga shpërthimi i koronavirusit, shkruan Euobserver, përcjell KDP.
Vetë gazetarët janë të kufizuar në lëvizjet e tyre, me qasje shumë të kufizuar në ngjarje, zyrtarë, politikanë dhe informacion.
Ndërkohë, botimi po humbet me shpejtësi të ardhurat nga reklamat pasi kompanitë po shtrëngojnë veten për një rënie ekonomike, duke kërcënuar gazetarinë globalisht.
Gazetarët kanë filluar të pushohen nga puna, ose detyrohen të marrin ulje të pagave, ndërsa disa gjithashtu janë nën presion në rritje politik.
“Gjërat do të jenë shumë të vështira për gazetarët”, tha Tom Gibson, avokati kryesor i Komitetit për Mbrojtjen e Gazetarëve (CPJ) në Bruksel për EUobserver. Ai shtoi se “roli i gazetarit do të jetë kritik” në pandeminë në sigurimin e qasjes në informacion të besueshëm, me cilësi të lartë.
Gibson tha se disa elementë që tashmë e vështirësonin jetën në gazetari, janë ndërlikuar nga pandemia, të tilla si të qenit në një sektor të dobët ekonomik, të punosh në kushte të izoluara dhe në disa raste, si Hungaria, duke u sulmuar nga zyrtarët.
“Ata kanë një rol të rëndësishëm si roje, duke u dhënë qytetarëve informacion, duke i shtyrë qeveritë për transparencë në lidhje me masat, angazhimet që ata bënë”, shtoi Gibson.
Modeli danez
Presidenti i Komisionit të BE-së, Ursula von der Leyen paralajmëroi të martën se “tani, është më e rëndësishme se kurrë që gazetarët të jenë në gjendje ta kryejnë punën e tyre lirshëm dhe saktësisht, në mënyrë që të kundërshtojnë dezinformimin dhe të sigurojnë që qytetarët tanë të kenë qasje në informacione thelbësore”.
Në terren, pandemia krijon sfida për një model ekonomik tashmë të brishtë. Por ky migracion ka qenë i ngadaltë dhe i pabarabartë.
Qeveria në Danimarkë diskutoi të mërkurën të ndajë rreth 24 milion euro për të kursyer median lokale.
“Skema mund të kompensojë të ardhurat e humbura të reklamave. Kemi media private, një pjesë të demokracisë sonë lokale, e cila po humbet të ardhurat nga reklamat. Ekziston rreziku që ajo të shkojë përtej demokracisë dhe bisedës sonë të përbashkët,” tha ministri i kulturës Joy Mogensen, i cituar nga media daneze të mërkurën.
Gazetat po fitojnë lexuesit e rinj në mënyrë dixhitale gjatë pandemisë. Edhe pse Organizata Botërore e Shëndetit tha që gazetat janë të sigurta për t’u prekur, botuesit janë duke luftuar të bëjnë të ardhura nga reklama.
The Guardian raportoi se gazetat në Mbretërinë e Bashkuar janë parashikuar të humbin 57 milion €, nëse shpërthimi zgjat për tre muaj të tjerë, në të ardhura dixhitale pasi reklamuesit refuzojnë të vendosin reklamat e tyre pranë tregimeve për pandeminë, duke e konsideruar atë si përmbajtje të papërshtatshme.
“Ne e kuptojmë se shumë buxhete të marketingut janë nën presion të vërtetë tani. E vetmja që kërkojmë është që kur të filloni fushatën tuaj të radhës, kontrolloni që nuk po bllokoni paditurisht markat e lajmeve të besuara nga planet tuaja,” tha Tracy De Groose, kryetari ekzekutiv i Newsworks.
Mediat sociale, veçanërisht Facebook dhe Twitter (të cilat shpesh janë të mbushura me informacione të rrezikshme dhe mashtruese në lidhje me virusin), nuk trajtohen në të njëjtën mënyrë nga reklamuesit, thekson Guardian.
Botimi i disa gazetave lokale dhe rajonale në Mbretërinë e Bashkuar mund të ndalet për shkak të humbjes së të ardhurave falë krizës.
Thuhet se të ardhurat nga reklamat e shumë faqeve të internetit amerikane të lajmeve kanë rënë me 50 përqind. Disa botues amerikanë kanë kërkuar ndërhyrjen e qeverisë.
Por nuk janë vetëm kufizime ekonomike.
Disa organizata ndërkombëtare për lirinë e shtypit bashkuan një letër të martën (31 mars) drejtuar Këshillit të Evropës me qendër në Strasburg, një mbikëqyrës i të drejtave për të ndihmuar në mbrojtjen e rrjedhës së lirë të informacionit.
Organizatat gjithashtu shqetësohen për “kufizimet e tepërta në hyrjen në media të zyrtarëve qeveritarë, vendimmarrësve, ekspertëve mjekësorë”, me shumë qeveri që zvogëlojnë ose eliminojnë praninë fizike të gazetarëve në konferencat për shtyp.
Ata citojnë shembujt e Sllovenisë dhe Republikës Çeke, të cilat kanë njoftuar se do t’i përfundojnë ato plotësisht.
Letra gjithashtu thekson se mbikëqyrja e kontrolluar dhe e zgjeruar, për të luftuar përhapjen e virusit, “rrezikon privatësinë dhe të drejtat e të dhënave dhe aftësinë e gazetarëve për të mbrojtur burimet”.
Ata janë gjithashtu të shqetësuar për sulmet dhe abuzimin në internet të gazetarëve që vënë në dyshim përgjigjet e qeverisë.
Reporterët pa kufij të OJQ-ve për lirinë e shtypit (RSF) kanë theksuar “censura nuk është çështje e brendshme gjatë pandemisë”.
“Kontrolli i informacionit në një vend të caktuar mund të ketë pasoja në të gjithë planetin dhe ne po vuajmë efektet e kësaj sot,” tha sekretari i përgjithshëm i RSF Christophe Deloire në një deklaratë, duke përmendur se dy nga epiqendrat e infeksionit ishin Kina dhe Irani , ku “media nuk ka qenë në gjendje të përmbushë rolin e tyre të informimit të publikut”.
RSF ka filluar një faqe në internet që monitoron ndikimet e pandemisë në gazetari.
Gazetaria e largët
Disa prej tyre janë gjithashtu të prekshme në Bruksel.
Komisioni i BE-së ka mbërthyer në konferencat e tij të shtypit të mesditës dhe ka rregulluar që pyetjet të bëhen nga distanca, por nuk ka mundësi për pyetje vijuese. E njëjta vlen edhe për marrjen në pyetje të zyrtarëve të lartë të BE-së.
Disa gazetarë ndjehen sikur operojnë në një “zbrazëti”, pasi qasja te zyrtarët është bërë e vështirë. Gazetarët e akredituar lejohen të lëvizin rreth kryeqytetit belg, megjithë bllokimin.
Shoqata Ndërkombëtare e Shtypit (API), që përfaqëson gazetarët që mbulojnë institucionet evropiane, po bën presion për më shumë akses dhe marrje në pyetje të drejtpërdrejtë të zyrtarëve të komisionit, por deri më tani është refuzuar për arsye teknike.
“Ne kemi më pak mundësi për të pyetur zyrtarët,” tha Maria Udrescu, korrespondente e BE-së për gazetën belge La Libre Belgique, duke shtuar se “ua lehtëson politikanëve të shmangin pyetje të pakëndshme”.