Ота Тифенбак е искусен дански новинар и експерт за Источна и Централна Европа, Балканот и Кавказот. Во интервју за КДП (Клуб за Политички Дебати), тој го истакна ризикот од нови конфликти на Балканот по одлуката на Франција да го блокира започнувањето на преговорите за членство во ЕУ со Северна Македонија и Албанија.
„Постојат многу потенцијални конфликти на Балканот, кои лесно можат да започнат со зинџир реакција“, рече тој. „Повеќе или помалку одлуката е иста како да се каже, ние не се грижиме за вас. Дава нови можности за Русија, Турција и исто така за Кина и веројатно може да резултира во нова надворешна политика во балканските земји “.
Aвтор: Џелал НЕЗИРИ
KDP: Европскиот совет не успеа да донесе одлука за почеток на преговорите за членство на Северна Македонија и за Албанија во ЕУ. Какви последици може да има ова за Балканот?
OTA TIEFENBÖCK: Се плашам дека може да донесе многу големи последици. Балканот е дел од Европа со многу проблеми и е многу немирен регион. Перспективата за членство во ЕУ ми се чини дека е единствениот начин како да се обезбеди мирен напредок на Балканот и во иднина. Дури се плашам да размислувам за последиците од одлуката. Постојат многу потенцијални конфликти на Балканот, кои можат лесно да започнат со зинџир реакција. Ова се надевам дека нема да се случи, но ризикот од тоа постои. Одлуката веројатно ќе значи поголема нестабилност и ќе резултира во тоа, балканските земји да бараат други можности. Постојат неколку можности, какви можат да бидат овие други можности и ниеден од нив не е многу добар, ниту за Балканот, ниту за Европа
KDP: Зошто Франција стави вето за двете балканските држави, додека Данска и Холандија се најдоа меѓу земјите кои се скептични за натамошното проширување на ЕУ со државите од Западен Балкан?
OTA TIEFENBÖCK:. Тоа е добро прашање и јас се прашувам зошто Франција и мојата земја можат да имаат толку краток вид за надворешната политика. Официјалното објаснување е дека Северна Македонија и Албанија не се навистина подготвени за членство во ЕУ. Како и да е, одлуката не беше дека и двете земји утре треба да станат членки на ЕУ. Стануваше збор за почеток на преговори за членство во ЕУ и за да им се даде на овие земји перспектива за членство во ЕУ. Навистина има многу проблеми и во Северна Македонија и во Албанија, но перспективата за членство во ЕУ беше начинот, како да се вклучат двете држави да работат на овие проблеми. Покрај тоа, одлуката веројатно не е проблем за Северна Македонија и Албанија, туку за повеќе проблеми во ЕУ генерално. Веројатно и напорите на францускиот претседател да станат новиот силен човек на ЕУ.
KDP: Дали постои ризик да се зголеми малициозното надворешно влијание на Балканот што може да предизвика нови конфликти и војни?
OTA TIEFENBÖCK: Да, се плашам така е. Се надеваме дека нема да се случи, но како што споменавме порано, многу потенцијални проблеми во балканските земји и како што знаеме од историјата, овие конфликти можат лесно да завршат како лавина.
KDP: Долго време Русија има намера да пристапи до топлите води преку Балканот, Кина има намера овој регион да го претвори во економски полигон, а потоа во област на политичко влијание, Турција интензивно работи на враќање на Балканот со помош на неотоманската идеологија, Иран го зголеми своето присуство … Дали Француското вето им помогна на западните противници полесно да се приближат кон своите геополитички и геостратегиски цели?
OTA TIEFENBÖCK: Секако. Како да се каже одлуката е повеќе или помалку иста, ние не се грижиме за вас. Дава нови можности за Русија, Турција и исто така за Кина и веројатно може да резултира во нова надворешна политика во балканските земји. Сега веќе имаме силно присуство на турско влијание во Босна и Херцеговина, Косово, па дури и во областа Санџак. Имаме руско влијание во Србија и во Република Српска и имаме економски напори во регионот од страна на Кина.
Овие активности без сомнение ќе бидат зајакнати по црвеното светло од ЕУ.
KDP: Србија стана дел од Евроазиската унија, московски проект за да се обезбеди алтернатива на евро-атлантските интеграции. Слична понуда добија и Северна Македонија и Албанија. Сега, кога Балканот нема јасна перспектива за интеграција во ЕУ, дали мислите дека Евроазиската унија би можела да се наметне како алтернатива?
OTA TIEFENBÖCK: Не верувам. Евроазиската унија не е баш алтернатива, дури ни за Србија. Србија има интерес да ја продолжи економската соработка со Русија, но веројатно нема намера само да биде ориентирана против Русија. Тоа не е ни во ред, Србија да стане членка на Евроазиската унија. Србија не е членка, туку само потпиша договор за слободна трговија со Евроазиската унија. Односот на Русија и Србија е прагматичен. Многу се однесува на Косово, историјата и снабдувањето со енергија. Верувам дека Србија ја гледа сопствената земја како дел од Европа и верувам дека ЕУ треба да ги отвори вратите за Србија, на пример со тоа да не бара признавање на Косово. Имаме дури пет земји на ЕУ, кои не го признаваат Косово, зошто да бараме тоа да го стори Србија?
KDP: Движењето за самоопределување на Албин Курти победи на изборите во октомври во Косово. Владата сè уште не е формирана, но Курти сега се смета за идниот премиер. Што може да донесе Владата на Курти на Косово и во регионот?
OTA TIEFENBÖCK: Се плашам, дека одлуката на ЕУ да не ги започне преговорите со Албанија и Северна Македонија ќе има влијание врз политиката на Курти и напорите да го приближи Косово до Албанија. Има доволно проблеми за решавање во Косово, но напорите за поблиска врска, па дури и обединување на Косово со Албанија ќе дадат повеќе политички поени за него. Непотребно е да се каже, дека нема да донесе поголема стабилност во Косово, Северна Македонија и целиот Балкан, доколку се случи.
KDP: Дали мислите дека Курти ќе има храброст да постигне историски договор со Србија?
OTA TIEFENBÖCK: Секако дека не, како и да е, понекогаш се случуваат чуда, па да видиме, што ќе се случи. Би било убаво да има позитивно изненадување, но лично јас сум скептичен.
KDP: Северна Македонија во април 2020 година оди на предвремени избори токму заради француското вето. Што можат да донесат тие избори – нова енергија за спроведување на реформите и договорите со соседите или неуспех?
OTA TIEFENBÖCK: Не знам толку многу за сегашната состојба во Северна Македонија. Мислам дека беше доста храбра и демократска одлука на вашата влада и на многу начини доказ, дека политичарите од Северна македонија ја сфаќаат сериозно демократијата. Тие се надевам дека ќе покажат иста демократска зрелост и почит по изборите. Што ќе се случи по изборите треба да почекаме.
KDP: Албанија е исто така во длабока политичка криза, со парламент без опозиција, со оспорени локални избори и нецелосно и неформално судство. Може ли таква Албанија да скршнува од кандидатурата за интеграција во ЕУ?
OTA TIEFENBÖCK: Има многу проблеми во Албанија, и веројатно не беше многу добро за Северна Македонија да се стави заедно со Албанија, кога беше донесена одлуката за почеток на преговорите за членство во ЕУ. Албанија има во европските очи премногу проблеми и многу Европејци не можат да видат можност за членство на Албанија во ЕУ. Тоа не е европски проблем, туку албански проблем. Промената треба да дојде од Албанија и од албанските политичари. Како што споменавме порано, мислам дека ЕУ требаше да даде зелено светло на Северна Македонија и Албанија, но мислам исто така, Албанија не е воопшто подготвена за членство во ЕУ. Ако еден ден земјата ќе биде подготвена за тоа, зависи само од албанските политичари.