Етимолошки зборот катарза потекнува од грчкиот збор katharsis што значи прочистување, пурификација, ослободување. Аристотел го искористи за да го опише емотивното ослободување на публиката за време на драматичните сцени во една трагедија и позитивниот ефект што емоционалното ослободување го имаше врз умот и телото на гледачот. Социјалната катарза (колективната) е процес кога по трагичен настан, обично со трауматски размери, поединците ги споделуваат своите емоционални искуства со другите и за оваа размена е потребно емоционално закрепнување, емпатија и колективно сочуство.
Автор: Сефер Селими Јр.
Долго време нашето општество понинува низ драматични сцени. Во една држава фатена во хибриден режим помеѓу либерална демократија и тоталитарна диктатура, слушнавме од аудио снимките за тоа како власта преку политичкиот клиентелизам се претвори во машинерија што му служеше на куполата поставена на чело на институциите за да ги исполни своите профитабилни интереси. Слушнавме како се крши законот и сè друго во име на партијата. Како беа назначени судии и обвинители .. Како … Како … И сите овие денови, ден по ден, до драматичната сцена, каде во името на партискиот патриотизам, пред очите на светот беа убиени луѓе, пратеници избрани за да ги претставуваат граѓаните на оваа земја. Едвај ја спасија главата и јавноста имаше Аристотелска катарза, проследена со колективна катарза. Новата влада беше назначена. Излезе далеку од очекувањето и надежта дека нови луѓе ќе дојдат на врвот на институциите, кои со одговорност и интегритет што им недостасувале на нивните предци, би управувале со државните институции. Скандал по скандалот се изгради моментот кога сме пред драмската сцена која сè уште не ја достигна својата кулминација да пукне во катарзата на Аристотел. Специјалната обвинителка, чии надежи за правда беа погребани, е осомничена дека е вмешана во корумпирана и понижувачка афера за сите граѓани. За ова, колективната катарза ќе мора да почека малку подолго.
Градењето демократска држава со институции што функционираат не е лесно. Уште помалку, кога оваа држава, многу граѓани сè уште не ја гледаат како своја, заедничка. Не помалку важно кога поделбите се длабоки во секој аспект: етничка, партиска, идеолошка, религиозна … Уште помалку кога геополитиката станува на средина и тогаш мечката ќе ти легне во кревет. Уште помалку кога се уривало и пустошело со децении по ред, а кражбата продолжува и на бел ден и денес. И помалку, кога промената доаѓа бавно и надежта е тешко да се одржи во живот. Но, што треба да се стори? Ајде да ја убиеме надежта и да се приклучиме на прилив на бегалци кон егзил? Да се потчиниме и да признаеме дека не се подобрува? Знам дека циниците ја мешаат надежта со наивност, но надежта е единствениот катализатор што може да донесе промени во општеството. Да додадеме малку прагматизам на надежта:
За да изградиме нормална демократска држава ќе ни треба една катарза, но не на Аристотел, не колективна, туку катарза во оригинална смисла на зборот, имено прочистување, пурификација, ослободување на политичката сцена во Северна Македонија
Претходната влада нелегално прислушува над 20.000 граѓани на оваа земја, сите влијателни луѓе во политичкиот и социјалниот живот. Еден приватен разговор, во различен временски контекст, секогаш може да се искористи за уценување на човекот кој е прислушкуван.
Некои од прислушкувањата ги користеше поранешната опозиција за соборување на претходната влада. Некои од нив завршија на црниот пазар, во меѓувреме главата на операцијата за прислушкување избега да побара засолниште преку политички азил во Грција.
Различните центри на влијание, кои се залагаат да го задржат регионот таков каков што е, во непријателство еден кон друг, секако дека еден дел од нив им се на располагање. Значи, овие прислушкувања ќе бидат во циркулација онолку долго колку што истите луѓе се вртат околу политичката сцена, кои лесно можат да бидат уценети со своето минато.
За да ја разгориме политичката катарза, ќе ни требаат:
- Судски ветинг – да се ослободи од гасениците кои ги бранат криминалците, политичарите крадците кои ја продаваат правдата како на пазар преку нивните агенти, во бирократските ходници или во канцелариите полни со чад од цигари.
- Изборен систем на отворен список – да се искоренат политичките мумии кои три децении ја шетаат пирамидата на моќта на штета на граѓаните осиромашени од хронична кражба.
Сите други напори се само козметички промени над расипаниот систем на криминал и корупција која се проширила како метастаза низ целото општество. Да ја чуваме надежта жива и да не го губиме фокусот.