Мора да има влада оти нели и овие избори беа под знак прашалник поради пандемијата. Дали ќе трае процесот на формирање влада, да, ќе трае, бидејќи гледаме дека после изборите нема контакти помеѓу они од кои се очекува да состават влада, односно лидерите на СДСМ и ДУИ. Нема контакт меѓу нив, сега е онаа борба на суети која ја видовме не само за време на предизборната кампања туку и за време на тригодишното заедничко владеење, изјави во гостувањето во „Утрински Брифинг“ на „Слободна ТВ“ Џелал Незири, комуниколог и аналитичар.
– Ако го следите Ахмети од 2002 кога ја формираше ДУИ, па се досега имаше филозофија на целосно интегрирање на Албанците во државниот систем со преземање на директни надлежности на клучни институции. Во суштина тоа се Претседателот на државата, Премиерот и Претседателот на Собранието. Цело време тој настојува на таа симболика што за опозициските албански партии е несуштинска. Тие повеќе сакаат да се пристапи кон решеавање на детектираните дефекти од нивна страна во Уставот наместо да се инсистира на конкретни позиции. Но, Ахмети мисли дека симболиката не само суштината е важна, вели Незири.
Ако се водиме од кампањата на ДУИ, столбот беше премиер-Албанец. За мене беше несфатливо да се нагласи само етничката припадност. Ние имаме градоначалници Албанци кои катастрофално ги водат своите општини, така што таа вредност не е клучна. Но, ако ДУИ излезе со кандидат кој е респектабилен, тогаш е друга работа. Ќе биде тешко ДУИ да се повлече од идејата која ја промовираше во предизборната кампања. Мислам дека ДУИ ќе успее да се договори за други клучни позиции, како Министерството за финансии, гуверенер на Народната банка. Ако ДУИ излезе со други позиции од тие што ги имаше за време на изборната кампања, тоа ќе се сфати како предавство кај гласачите, смета Незири.
– Идејата за премиер-Албанец имаше мобилизирачко влијание кај самиот корпус на гласови кај ДУИ, но и за привлекување на останати гласови кои беа заспани, а кои порано одеа кај ПДП. Го доби преку Насер Зибери и тој корпус. Самата идеја имаше влијание да се мобилизираат луѓето во партиите. Таа беше клучна за ДУИ да добие толку многу гласови. Во 2007 со локалните избори таа крива на гласови беше стопирана, а сега таа партија доживува успех со оваа идеја. Дали е возможно оваа идеја да биде реална? Ахмети сфати дека на директни избори се уште е рано да се убедат гласачите од другите етнички заедници да гласаат за премиер-Албанец, но смета и калкулира на постизборните математики.
– Веројатно имале впечаток како стоеле тие и како стоеле останатите албански партии.
Мислам дека ДУИ повеќе би претпочитал коалиција со СДСМ наместо со другите партии. Суетите, конфликтот меѓу Заев и Ахмети премина на лична основа, можеби ќе се договорат ниту Зибери, ниту Заев, туку може да се договарат за некој трет. Веројатно ДУИ може да оди со ултиматум до крај па ако не биде Зибери да не биде ниту Заев. Ако СДСМ и ДУИ не успеат да создадат влада, тогаш веројатно мандатот ќе премине на втората партија. Дали ВМРО и ДУИ би успеале, дали ВМРО ќе може со другите албански партии плус Левица и ДПА да се договори…ќе видиме. Ќе има многу преговарање, затоа велам целиот процес ќе трае подолго.
– Не се исклучува можноста не само со ВМРО туку и со СДСМ, ДУИ да издејствува макар и една година премиер со ротација, односно три години да биде од СДСМ, па една од ДУИ или со ВМРО. Не се откажува Ахмети од таа симболика. Така што сите можни решенија и договори се на маса, а дали на крај ќе испадне дека ниту СДСМ ниту ВМРО нема да можат да состават влада па Зибери да го однесе мандато. И тоа е една варијанта, но не верувам дека е возможно. Сепак мислам дека и во овој процес не успеат да се дговорат клучните играчи, ни следува политичка криза на сред здравствена, што не е добро за државата, така што мислам дека меѓународниот фактор може да има клучна улога.
– Позицијата на Алијанса/Алтернатива зајакна на овие избори, бидејќи составија коалиција која им го донесе овој резултат. Алтернатива/Алијанса имаат рекорден број пратеници во споредба со други поранешни втори партии кај Албанците. Со 12 пратеници многу се блиску до ДУИ. Нивната линија е нагорна што укажува дека на следните избори можат да резултираат како победници. Кај Албанците се создава таа конкуренција која мислам дека е здрава. Позицијата нивна засега не е толку клучна во составувањето на мнозинството, поклучна е позицијата на Тачи која фактички му овозможува на СДСМ алтернатива за формирање влада без учество на ДУИ, секако вклучувајќи ја и Левица тука.
– На Ахмети ќе му биде поважен сојузот со Тачи за да го стопира и тој пат за формирање коалиција без ДУИ отколку Алијансата на Албанците. Алијансата би била потреба ако СДСМ не успее да состави влада па така мандатот премине во ВМРО и евентуално со ВМРО се дговорат за иден владин состав, смета Незири.
Проследете го целиот разговор со Џелал Незири од СКУП. „Утрински Брифинг“ на „Слободна ТВ“: