Автор: Лорик Идризи
„Проблемите поврзани со наставниците и наставниот кадар се тековни и се однесуваат на недостатокот на обуки и квалификации низ годините, што не донесува адаптација на новите методологии барани од денешниот пазар или за квалитетно образование што сигурно се усогласува со времињата во кои живееме и технолошките развои.“
Колиндо Вјерџа: Ова можеме да го гледаме од повеќе перспективи, вклучувајќи ја и перспективата на студентот кој ја добива услугата во образовната институција. Главните проблеми може да почнат токму од застарената литература. Денес, во високообразовниот систем немаме постојан развој на литературата. Друг проблем е поврзан со реформите. Имаме скратени реформи во образовниот систем, особено реформите на текстовите за предуниверзитетското образование, но ова не е преведено во континуирана реформа во високото или универзитетското образование, создавајќи празнина помеѓу предуниверзитетското и универзитетското образование во она што студентите го добиваат или нивното знаење. Значи, успеавме да ги подобриме текстовите за предуниверзитетско образование, но адаптирањето на новите методи не се преведе во резултати во тестовите ПИСА. Проблемите поврзани со наставниците, наставниот кадар, се тековни и поврзани со недостатокот на обуки и квалификации низ годините, што не донесува адаптација на новите методологии барани од денешниот пазар или за квалитетно образование што сигурно се усогласува со времињата во кои живееме и технолошките развои. На пример, зборуваме за ИТ студентите кои сè уште учат на црна табла без да имаат пристап до компјутери, програмирање, или поближен пристап до технологијата и нејзиниот развој за да ја донесат во корист на образовниот развој или образовните процеси. Значи, развојот во кој денес живееме или образованието напредува, се токму тие елементи кои нè оставија осакатени во однос на технолошкиот развој, дигиталниот развој, или дури и студент кој оди и доживува образовен квалитет што денес може да се добие во европските земји, кои се поблиску до нас, но остануваат далеку од овој стандард, гледајќи го недостатокот на напори за промена на тоа.
Кои се клучните дефекти кои, според вас, го спречуваат постоењето на квалитетен образовен систем?
Колиндо Вјерџа: Ова можеме да го гледаме од повеќе перспективи, вклучувајќи ја и перспективата на студентот кој ја добива услугата во образовната институција. Главните проблеми може да почнат токму од застарената литература. Денес, во високообразовниот систем немаме постојан развој на литературата. Друг проблем е поврзан со реформите. Имаме скратени реформи во образовниот систем, особено реформите на текстовите за предуниверзитетското образование, но ова не е преведено во континуирана реформа во високото или универзитетското образование, создавајќи празнина помеѓу предуниверзитетското и универзитетското образование во она што студентите го добиваат или нивното знаење. Значи, успеавме да ги подобриме текстовите за предуниверзитетско образование, но адаптирањето на новите методи не се преведе во резултати во тестовите ПИСА. Проблемите поврзани со наставниците, наставниот кадар, се тековни и поврзани со недостатокот на обуки и квалификации низ годините, што не донесува адаптација на новите методологии барани од денешниот пазар или за квалитетно образование што сигурно се усогласува со времињата во кои живееме и технолошките развои. На пример, зборуваме за ИТ студентите кои сè уште учат на црна табла без да имаат пристап до компјутери, програмирање, или поближен пристап до технологијата и нејзиниот развој за да ја донесат во корист на образовниот развој или образовните процеси. Значи, развојот во кој денес живееме или образованието напредува, се токму тие елементи кои нè оставија осакатени во однос на технолошкиот развој, дигиталниот развој, или дури и студент кој оди и доживува образовен квалитет што денес може да се добие во европските земји, кои се поблиску до нас, но остануваат далеку од овој стандард, гледајќи го недостатокот на напори за промена на тоа.
Зошто не можеме да излеземе од овој порочен круг на дефекти што постојано се повторуваат?
Колиндо Вјерџа: Мислам дека имаме проблем со недостаток на политичка волја. Го гледам многу поврзано недостатокот на развој на образованието воопшто и образовните политики во континуитет со недостатокот на постојана политичка волја за да се навлезе и да се продлабочи во однос на овие проблеми. Ова го видовме многу добро во однос на резултатите од тестот ПИСА каде што имаше тотална индиферентност, особено од одговорните институции, како што се министерствата и институциите на линијата и зависноста, кои не се изразија, се обидоа да го скријат, се обидоа да бидат индиферентни за да избегнат одговорноста во која се наоѓаат и на крајот се обидоа да ја делегираат целата одговорност на наставниците за систем кој ги пренесе и изнесе овие резултати. Она што го видовме континуирано е изразен недостаток на преземање реформи кои носат континуитет. Ние и образовниот систем самиот по себе се соочивме со серија реформи континуирано кои ја променија методологијата не само во однос на литературата, образовните процеси, оценувањето, туку и начинот на кој ја градиме наставата и во предуниверзитетското и во високото образование. Но, тоа се реформи кои се спротивставуваат една на друга и со континуирани промени кои не создаваат стабилност, што потоа влијае и на квалитетот, но и на целиот процес и континуитетот за да се постигнат стандардните резултати. Значи, недостатокот на јасност во однос на целите или оние што се претставени, ние исто така одиме со моделот на создавање стратешки политики. Кога стратешките политики не се базирани на конкретни цели или реално специфични објективи кои потоа водат до постигнување конкретни или посакувани резултати кои реално можат да се измеруваат. Во овој момент кога зборуваме, образованието, и високото и предуниверзитетското, е регулирано преку стратешки документ кој до 2026 година треба да има серија политики кои треба да се имплементираат. Но, она што можеме да кажеме е дека сме на половина пат од реализацијата на овој стратешки документ. Она што можеме да кажеме е дека констатиравме дека имаме документ кој не е базиран на конкретни објективи во однос на целите што ги има за постигнување до крајот на 2026 година, што потоа создава нејасност во самиот факт што е целта што ја очекуваме во 2026 година ќе биде образованието и ова многу добро го видовме и во рангирањето на универзитетите, го видовме во сите индекси поврзани со состојбата на образованието каде што секогаш има недостаток на реакција и недостаток на преземање реактивни политики кои можат позитивно да влијаат за да ја променат ситуацијата барем малку.
Како може да се премине од политички реформи кон реформи базирани на експертиза?
Колиндо Вјерџа: Ова е пристап кој можеме да го споменеме како пристап кој оди подалеку од нашата земја, оди и во регионот. Но, она што можеме да го видиме како решение, или мост што ги поврзува она што е универзитетот. Универзитетот сам по себе е институција која несомнено создава научно истражување, треба да создаде научно истражување за кое сме многу далеку, според сите податоци не само во поддршката што му се создава на универзитетот и како институција поврзана со научното истражување. Овие видови проблеми кои самиот систем или самото управување, владата ги има ако ги базираме на научни истражувачки податоци токму од овие институции кои треба да бидат основата врз која ќе се создадат, или ќе излезат основите на реално научно истражување. Потоа можевме да имаме и политики кои можат да бидат поодржливи, политики
Дали мислите дека слабата квалитет на образованието придонесува за создавање на слаб модел на општество кое често е поврзано и со корупција?
Дали мислите дека слабата квалитет на образованието придонесува за создавање на слаб модел на општество кое често е поврзано и со корупција?
Колиндо Вјерџа: Генеалогот на секој вид проблем, или генеалогот на иднината, почнува со образованието, почнува во школските клупи, почнува во универзитетските клупи. Ако не го образуваме правилно новиот генерација во предуниверзитетското образование, и ако не му го дадеме на овој нов генерација сите потребни информации за да биде достоен граѓанин, достоен професионалец, во високите образовни институции, сигурно ќе се соочиме со општество кое утре ќе се стреми да биде слично на моделите што ги видел досега. Системите се трудат да создадат свои сличности, и ако продолжиме да имаме систем што досега се обидуваше да има модели, и моделите што денес ги гледаме во политиката, ги гледаме на универзитетите, во институциите и во нивното управување се стремат да одат кон корупција, плагијат во раководителите на универзитетите, ако ги гледаме овие видови модели што денес се во управувањето, сигурно системот, ако не ги корегира, ќе произведе слични, бидејќи тоа е неговата природа да оди кон овие модели. Значи, ако немаме корекција во генезата, во предуниверзитетското образование, во ремоделирањето на овие модели, во повторното формирање на овој систем, ќе продолжиме да одиме кон општество кое повторно ќе има корупција во својата база, ќе ги најде кратките патишта за решенија преку коруптивни модели, не успевајќи да се подобри и да оди кон општество кое ја разбира важноста и разделбата на власта, разделбата на институционалните одговорности. Ако продолжиме да гледаме во овие институции луѓе кои денес се во раководни позиции, но и луѓе кои се таму со години и се моделите на “успех”, тогаш ќе ризикуваме да останеме во истите позиции во однос на општествениот одговор и ова, мислам, оди надвор од институционалниот одговор. Овој одговор треба да дојде на ниво на самото општество, на сите негови луѓе и на сите поединци во општеството кои имаат потреба од културна промена и самото општество да реагира на ваквите феномени за да постигне дека во идните генерации ќе имаме нова генерација која ќе има различен пристап кон институцијата, кон нејзиното управување, пренесувајќи нова култура.
Интервјуто е реализирано во рамките на програмата „MOVE GRANTS“ поддржана од Фондот за Западен Балкан