Автор: Оливер Верхели
Во мај, хрватската престолнина Загреб требаше да биде домаќин на самитот на Европската унија – Западен Балкан, каде лидерите, меѓу другите, требаше да го одобрат економскиот и инвестицискиот план за регионот. Овој план е една од трите низа на новиот пристап што Европската комисија го разви за регионот, за да ги надополни првите два: ревидираната методологија за проширување на ЕУ, што Комисијата ја изнесе во февруари за да го врати кредибилитетот на една од најважните политики на ЕУ и одлуката за отворање на пристапните разговори со Албанија и Северна Македонија, одобрена од лидерите на ЕУ во март, заедно со ревидираната методологија.
Пандемијата COVID-19 не го фрли овој внимателно поставен план: не ја промени нашата цел, амбиција, ниту решеност. Ова лесно можеше да се случи: пандемијата ја погоди Европската унија и целиот континент силно и предизвика незамислива загуба на живот. Комисијата презеде вонредни мерки за поддршка и помош на земјите-членки во решавањето на кризата, заштеда на животи, заштита на здравствените системи и ублажување на социо-економското влијание. Но, во исто време Комисијата беше јасна дека пандемијата може да се победи само со глобално дејствување и со работа со партнери.
Никаде не беше ова очигледно отколку во Западен Балкан, регион во срцето на Европа и во целост опкружен со земјите-членки на ЕУ. Западен Балкан беше првиот регион каде што ова размислување стана и акција. По првичните тешки први денови, Комисијата презеде конкретни мерки веќе во вториот дел од март за да обезбеди поддршка на сите партнери во регионот – Албанија, Босна и Херцеговина, Косово, Црна Гора, Северна Македонија и Србија. Мерките опфаќаа поддршка за непосредни потреби, како и закрепнување на економијата, а финансиски сега тие се неспоредливи со 3,3 милијарди евра грантови и заеми.
Оваа невидена солидарност не заврши тука: со оглед на неговата европска перспектива, ЕУ го третира Западен Балкан како привилегиран партнер со тоа што им овозможува пристап до многу иницијативи и инструменти за земјите-членки. Ги поканивме владите да се приклучат на договорот за набавка на ЕУ за медицинска опрема, го ослободија регионот од одобрението за извоз, додека зелените ленти за олеснување на транспортот на стоки беа проширени до границите со регионот и во рамките на истиот. Регионот е поврзан со релевантни здравствени тела на ЕУ и земјите во преговори ќе можат да имаат корист од фондот за солидарност на ЕУ. Во исто време, ЕУ ја ценеше поддршката што ја доби од партнерите од Западен Балкан со медицински персонал и опрема.
Самитот во Загреб сега оди напред како видео-состанок, но тој оди напред. Влеговме во оваа криза заедно и треба да излеземе од неа заедно. Ние ќе го поддржиме економското закрепнување на регионот што истовремено ќе ги приближи партнерите до ЕУ. Нашите економии се тесно интегрирани, а економскиот и инвестицискиот план што сега се очекува во вториот дел од оваа година ќе бидат уште поважни. Целта е да се поттикне долгорочното закрепнување, да се модернизираат економиите, да се зајакне растот, да се поддржат реформите потребни на патот на ЕУ и со тоа да се започне со затворање на развојниот јаз и да се донесат побрзо придобивките до народот.
Планот ќе се фокусира на поврзаноста, особено во транспортот и енергијата, и на економијата што работи за луѓето, исто така преку дигитална и зелена трансформација. Во наредните недели и месеци, регионот може да го инспирира овој план со тоа што ќе постави конкретни планови и идеи и тесно да соработува. Регионалната соработка и добрососедските односи навистина ќе бидат клучни за економското закрепнување. Така ќе биде и продолжувањето на реформите, што значи не само усвојување законодавство, туку вистинско спроведување на преземените мерки. Фокусот на владеењето на правото, функционирањето на демократските институции и јавната администрација треба да продолжи.
Заедно ќе ја надминеме оваа криза и ќе излеземе од неа посилни: пандемијата COVID-19 јасно потврди дека иднината на Западен Балкан е во Европската унија. Направивме важни чекори оваа година и покрај пандемијата и треба да продолжиме да градиме на нив за вистински обединет европски континент.
Комесар на ЕУ за соседство и проширување. Извор: EWB