Ish-ambasadori i Shteteve të Bashkuara në Serbi, Christopher Hill, tha të dielën në një intervistë për Radion Evropa e Lirë se është pak e mundshme që Shtetet e Bashkuara të ndërhyjnë drejtpërdrejt në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve në Ballkanin Perëndimor, përfshirë dialogun në vazhdim mes Kosovës dhe Serbisë. Hill theksoi se rajoni nuk është më prioritet i lartë në axhendën e politikës së jashtme të Uashingtonit dhe se aktorët rajonalë duhet të marrin më shumë përgjegjësi për çështjet e tyre, përcjell KDP.
Duke folur në Forumin GLOBSEC 2025 në Bratislavë, i mbajtur këtë vit në Pragë për arsye logjistike, Hill tha se përpjekjet diplomatike të SHBA-ve janë aktualisht të përqendruara në kriza të tjera globale.
“Nuk jemi më në vitet ’90. Njerëzit janë lodhur duke dëgjuar ankesa për fqinjët. Ajo që na duhet janë modele të bashkëpunimit rajonal,” tha Hill. “Uashingtoni po përqendrohet në kriza të tjera — Ukraina, Lindja e Mesme, Kina — dhe Ballkani nuk është më në krye të listës.”
Fokusimi i SHBA-ve në rajone të tjera
Hill theksoi se administrata Biden, si dhe ato që mund të pasojnë, po përqendrojnë strategjinë e tyre në luftën në Ukrainë, tensionet në Indo-Paqësor dhe paqëndrueshmërinë në Lindjen e Mesme. Kjo zhvendosje prioritare ka pasoja për përfshirjen e SHBA-ve në çështjet e pazgjidhura në Evropën Juglindore.
“Ka thjesht shumë sfida globale që kërkojnë vëmendje të menjëhershme,” tha ai. “Kjo nuk do të thotë se po e braktisim rajonin, por po rregullojmë pritshmëritë tona.”
Ndërsa emisarët dhe zyrtarët amerikanë do të vazhdojnë të angazhohen me liderët ballkanikë, Hill sugjeroi se ndërmjetësimi praktik — si modeli i Marrëveshjes së Dejtonit — nuk është më i zbatueshëm apo politikisht i qëndrueshëm.
“Punë e papërfunduar” për Bashkimin Evropian
Hill, një diplomat me përvojë të gjatë në Ballkan, tha se përgjegjësia për zgjidhjen e konflikteve dhe reformat demokratike bie gjithnjë e më shumë mbi Bashkimin Evropian. Ai e përshkroi rajonin si “punë e papërfunduar” për BE-në dhe bëri thirrje që Brukseli të rrisë përfshirjen e tij politike dhe ekonomike.
“Bashkimi Evropian ka ende shumë për të bërë në Ballkanin Perëndimor,” tha ai. “Duhet të ndjekë me seriozitet politikat e zgjerimit dhe strategjitë e integrimit — jo vetëm të japë premtime me fjalë.”
Ai shtoi se besueshmëria e procesit të zgjerimit të BE-së po vihet në pikëpyetje për shkak të ngecjes në vende si Bosnja dhe Hercegovina dhe për shkak të tensioneve politike mes Kosovës dhe Serbisë.
Dialogu Kosovë-Serbi në ngërç
Sa i përket dialogut të ngrirë ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, Hill pranoi rolin qendror të çështjes së Asociacionit të komunave me shumicë serbe — një marrëveshje e nënshkruar më herët, por ende e paimplementuar nga Kosova.
“Është koha që Kosova të ecë përpara me angazhimet e saj, veçanërisht për Asociacionin,” tha Hill. “Nuk është vetëm çështje diplomatike — ka të bëjë me integritetin ligjor dhe institucional.”
Hill paralajmëroi gjithashtu se, ndonëse Serbia kritikohet për lidhjet me Rusinë, ajo ka mbështetur sovranitetin e Ukrainës në forume ndërkombëtare — një fakt që, sipas tij, nuk kalon pa u vënë re nga Uashingtoni.
“Ne shohim që Serbia po votoi në përputhje me Ukrainën për disa çështje kyçe. Kjo ka rëndësi për ne,” tha ai. “Por kjo nuk do të thotë se po i kthejmë shpinën Kosovës.”
Theksi mbi vetë-përgjegjësinë rajonale
Hill tha se përfshirja e ardhshme e SHBA-ve do të jetë mbështetëse, por jo udhëheqëse. Ai theksoi se administrata Biden dhe ato të ardhshme duan të shohin më shumë vetë-përgjegjësi nga vendet e rajonit për ndërtimin e paqes, reformat në qeverisje dhe proceset demokratike.
“Njerëzit në rajon duhet të marrin përgjegjësi,” tha ai. “Amerika do të jetë aty si partnere — por jo për të drejtuar çdo hap.”
Ai theksoi se ndonëse investimet, partneritetet në siguri dhe mbështetja diplomatike do të vazhdojnë, Uashingtoni nuk synon më të dominojë proceset e paqes në Ballkan.
“Ne do të kemi gjithmonë interesa në Ballkan — ekonomikë, strategjikë, diplomatikë. Por nuk do të mbajmë dorën e kujtdo në çdo hap të rrugës.”
Bllokimi politik në Kosovë
Hill pranoi gjithashtu paqartësinë aktuale politike në Kosovë, ku një qeveri e re ende nuk është formuar pas zgjedhjeve të fundit. Ndërsa shmangu kritikat direkte, Hill theksoi rëndësinë e zgjidhjes së çështjeve institucionale nga vetë Kosova.
“Kosova duhet ta zgjidhë vetë situatën e saj politike,” tha ai. “Kjo nuk është diçka që SHBA-të mund ose duhet ta diktojnë.”
Megjithë durimin në rënie të faktorit ndërkombëtar, Hill tha se ky është një moment që Kosova mund ta shfrytëzojë për të forcuar institucionet e saj demokratike.
Në përfundim, Hill tha se Ballkani Perëndimor mbetet një rajon në tranzicion, por me potencial të qartë për të ecur përpara — nëse liderët e tij tregojnë pjekuri politike dhe largpamësi.
“Bashkësia ndërkombëtare mund të bëjë vetëm kaq shumë,” tha ai. “Pjesa tjetër u takon njerëzve dhe qeverive të Ballkanit.”
Ai përsëriti se SHBA-të do të mbeten të angazhuara, por në një rol udhëzues e jo dominues.
“SHBA-të nuk po largohen,” tha Hill. “Por rajoni duhet të mësojë të ecë vetë.”