Holanda mbetet e përkushtuar fuqishëm ndaj perspektivës evropiane të Maqedonisë së Veriut, por anëtarësimi në Bashkimin Evropian nuk mund të arrihet pa reforma thelbësore dhe të qëndrueshme, veçanërisht në fushat e sundimit të ligjit dhe luftës kundër korrupsionit. Kështu deklaroi ambasadorja holandeze në Shkup, Özlem Canel, në një intervistë për Sloboden Pecat në prag të Samitit të NATO-s që do të mbahet në Hagë, përcjell KDP.
“Evropa nuk kërkon përsosmëri, por vazhdimësi në reforma. Kjo është thelbësore për stabilitetin dhe të ardhmen evropiane të vendit tuaj,” tha Canel, e cila drejton ambasadën e Mbretërisë së Holandës në Shkup që nga viti 2024.
Samiti i NATO-s dhe sfidat gjeopolitike
Samiti i NATO-s më 25 qershor në Hagë zhvillohet në një periudhë të tensionuar për shkak të luftës në Ukrainë. Sipas ambasadores, Holanda pret përfundime të qarta, sidomos në lidhje me investimet në mbrojtje, qëndrueshmërinë e shoqërive dhe sigurinë kolektive.
“Siguria nuk është vetëm çështje e fuqisë ushtarake, por edhe e aftësisë së shtetit dhe qytetarëve për t’u përballur me krizat,” theksoi ajo.
Prioritet: qëndrueshmëri dhe siguri kolektive
Canel shtoi se Holanda brenda NATO-s fokusohet në ndërtimin e shoqërive të përgatitura për t’u përballur jo vetëm me kërcënime ushtarake, por edhe me ato mjedisore, ekonomike dhe teknologjike.
“Maqedonia e Veriut ka treguar përgatitje përmes planeve për reduktimin e rreziqeve nga katastrofat dhe zbatimin e standardeve të qëndrueshmërisë në nivel lokal dhe kombëtar. Ky qasje është bazë për stabilitet në krahun juglindor të NATO-s”, tha ajo.
Ambasada holandeze, së bashku me partnerët ndërkombëtarë, ka organizuar debate publike dhe takime me ekspertë në Shkup për të shkëmbyer praktikat më të mira.
Financimi i mbrojtjes: qasje e arsyeshme dhe graduale
Në lidhje me propozimet për rritjen e shpenzimeve të mbrojtjes deri në 5% të PBB-së, Canel konfirmoi se Holanda dhe Maqedonia e Veriut tashmë e kanë përmbushur objektivin ekzistues prej 2%, por një rritje e papritur mund të jetë sfiduese.
“Përfshirja e komponentëve të rinj si infrastruktura dhe siguria kibernetike mund ta lehtësojë realizimin e objektivave. Por për vendet me ekonomi më të vogla, si Maqedonia e Veriut, një qasje e fazuar me fokus në modernizim dhe efikasitet është më e përshtatshme,” vlerësoi ajo.
Ambient politik: demokraci me sfida
Ambasadorja e cilësoi demokracinë në Maqedoninë e Veriut si funksionale, me zgjedhje të rregullta dhe pluralizëm. Megjithatë, ajo paralajmëroi se polarizimi politik dhe etnik mund të rrezikojë stabilitetin dhe procesin reformues.
“Dialogu ndërmjet aktorëve politikë është çelës. Përçarjet e thelluara pengojnë progresin dhe e dobësojnë institucionet. Udhëheqësit duhet të tejkalojnë konfrontimin në interes të qytetarëve dhe të së ardhmes evropiane të përbashkët,” tha Canel.
Integrimi në BE: merita, jo kompromise
Ajo theksoi se zgjerimi i BE-së bazohet në merita individuale dhe jo në kompromise politike. Holanda mbështet integrimin evropian të Maqedonisë së Veriut, por pret rezultate të qarta në përmbushjen e kritereve.
“Maqedonia e Veriut duhet të vazhdojë me agjendën e reformave si parakusht për përparim në negociata. Kjo nuk është vetëm një detyrë administrative, por bazë për një shoqëri të drejtë dhe të qëndrueshme,” theksoi ajo.
Si shembull pozitiv, ajo përmendi përparimin në reformat gjyqësore dhe projektligjet që janë në fazë përfundimtare, përfshirë edhe ligjin për Këshillin Gjyqësor që tashmë është dërguar për vlerësim tek Komisioni i Venecias.
“Por ajo që ka më shumë rëndësi është zbatimi. Ligjet duhet të zbatohen paanshmërisht. Askush nuk duhet të jetë mbi ligjin,” tha Canel, duke shtuar se ambasada po ndjek me vëmendje rastet aktuale të korrupsionit dhe parregullsive, përfshirë ato në Koçani dhe ato që lidhen me prokurimet publike.
Aspekti personal: diplomate me vizion dhe mirënjohje
Özlem Canel, me përvojë diplomatike në Estoni, Finlandë dhe Azerbajxhan, thotë se ndihet si në shtëpi në Maqedoninë e Veriut. “Që nga ardhja ime në gusht 2024, kam vërejtur potencial të madh, veçanërisht në ekonomi dhe turizëm,” deklaroi ajo.
Si prioritet deri në fund të mandatit në vitin 2028, ajo thekson mbështetjen për afrimin e vendit me BE-në dhe thellimin e bashkëpunimit bilateral me Holandën.
“Në fund, qytetarët dhe liderët e Maqedonisë së Veriut janë ata që do të vendosin për drejtimin e vendit. Ne jemi këtu si miq, partnerë dhe aleatë – të gatshëm për të ndihmuar,” përfundoi ambasadorja.