Pasi Ministri kroat i Mbrojtjes, Ivan Anushiq, nënshkroi në Tiranë Deklaratën e Bashkëpunimit në Mbrojtje me homologët e tij nga Shqipëria dhe Kosova, Beogradi ka sinjalizuar planet për një pakt të ngjashëm — kësaj here me Hungarinë, përcjell kdp.mk.
Ndërsa Presidenti serb Aleksandar Vuçiq ende nuk e ka konfirmuar publikisht këtë lëvizje, mediat proqeveritare po e përshkruajnë aleancën si një “hap historik të Vuçiqit dhe Orbanit,” duke pretenduar se kroatët kanë mbetur “të pafuqishëm.”
“Aleanca e Kroacisë me Shqipërinë dhe Kosovën lidhet me NATO-n. Kroacia dhe Shqipëria janë anëtare të NATO-s, dhe ka një shtysë për të forcuar lidhjet e Kosovës me aleancën. Ky është pjesë e një plani veprimi për zbatimin e reformave në mbrojtje në Kosovë,” tha analisti i politikës së jashtme Davor Gjenero në një intervistë për Slobodna Dalmacija. “Për momentin, kjo përfshin Kroacinë dhe Shqipërinë, me mundësinë që Bullgaria të përfshihet nëse stabilizohet politikisht. Këto vende po veprojnë si sponsorë të strukturave euro-atlantike në Kosovë.”
Sipas Gjeneros, iniciativa e Vuçiçit ka një prapavijë krejtësisht ndryshe.
“Është mjaft e mundur që Vuçiq po e shfrytëzon këtë mundësi për të promovuar një lloj ‘shpate ruse’ në periferi të Europës duke lidhur dy, e më pas potencialisht tre vende që anojnë drejt ndikimit rus në rajon,” tha ai, duke theksuar se lëvizjet e Serbisë dhe Kroacisë do të perceptohen ndryshe brenda BE-së dhe NATO-s.
“Njëra ndërton strukturat euro-atlantike, ndërsa tjetra synon t’i shkatërrojë ato,” shtoi ai.
Reagimi Europian
Brukseli, pavarësisht lëshimeve të mëparshme ndaj Vuçiqit, nuk do ta shikojë me sy të mirë forcimin e një “korridori të Putinit” në kufijtë e tij — veçanërisht kur Donald Trump po e lehtëson presionin mbi Moskën për Ukrainën.
“Iniciativa e Vuçiqit u shfaq pikërisht në momentin kur presidenti serb u takua me Sekretarin e Përgjithshëm të NATO-s, Mark Rutte, në Bruksel. Sipas informacioneve që dolën nga ai takim, nuk ishte një përvojë e këndshme për Vuçiqin. Në tryezë u vendosën disa çështje të sigurisë europiane. Në kontrast, takimi i tij me Komisioneren Europiane për Zgjerim, Marta Kos, u pa si i turpshëm — për Kosin, pra — duke pasur parasysh heshtjen e saj mbi përdorimin nga forcat serbe të ‘topave zanorë’ kundër protestuesve,” tha Gjenero.
Ai beson se Vuçiç po përpiqet të shpëtojë veten politikisht, duke u paraqitur si i vetmi që mban Serbinë mbi ujë në këtë kontekst europian. Megjithatë, me njoftimin e paktit me Hungarinë, ai mund të jetë duke e futur veten edhe më thellë në krizë.
“Duke marrë parasysh situatën aktuale në Serbi, do të ishte logjike që fondet e BE-së nga programi i zhvillimit të Ballkanit Perëndimor të pezulloheshin. Nëse Bosnje dhe Hercegovina nuk u lejua të përfitojë nga këto fonde për shkak të problemeve të brendshme, atëherë një shtet që përdor armë jokonvencionale kundër qytetarëve të tij me siguri nuk i meriton ato,” theksoi Gjenero.
Një vatër e re konflikti?
Ndërsa në rajon po krijohen aleanca ushtarake dhe rendi ndërkombëtar po tronditet, a mund të bëhet ish-Jugosllavia një vatër e re konflikti?
“Strategjia e Serbisë së Madhe sot quhet ‘Bota Serbe,’ e ngjashme me doktrinën ‘Bota Ruse,’ që justifikoi pushtimin e Ukrainës. Është ideja se një fuqi rajonale mund të pretendojë një rol të veçantë mbi fqinjët e saj, duke i konsideruar ata pjesë të sferës së saj historike, ekonomike dhe strategjike. Nëse Ukraina mund të bjerë për shkak të ‘Botës Ruse,’ atëherë edhe Bosnja, Mali i Zi, Kosova dhe Maqedonia mund të përballen me një fat të ngjashëm për shkak të ‘Botës Serbe,’” paralajmëroi Gjenero.
Sa i përket Kroacisë, ai beson se sovraniteti i saj është i sigurt — për momentin.
“Rreziku i vërtetë do të shfaqej nëse Vuçiq do të fitonte ndikim mbi pakicën serbe në Kroaci. Është një gabim i rëndë të ndash serbët në Kroaci nga Kroacia vetë. Milorad Pupovac shpesh akuzohet se mbështet ‘Botën Serbe,’ megjithëse ai është një histori krejt tjetër. Sulmet ndaj tij dobësojnë pozitën e tij mes serbëve kroatë dhe hapin hapësirë për aktorë më radikalë që ndjekin linjën e Beogradit, gjë që mund të përbëjë një rrezik serioz për stabilitetin e Kroacisë,” përfundoi Gjenero.