Presidenti Donald Trump, i cili mori detyrën më 20 janar, zhvilloi të mërkurën biseda të ndara me presidentin rus Vladimir Putin dhe homologun e tij ukrainas Volodymyr Zelensky, duke u dhënë urdhër zyrtarëve amerikanë të nisin negociatat për të përfunduar konfliktin gati trevjeçar, përcjell KDP.
Telefonatat erdhën pak pasi Sekretari i Mbrojtjes, Pete Hegseth, u tha aleatëve ushtarakë të Ukrainës në Bruksel se kthimi i kufijve të Ukrainës para vitit 2014 – para se Rusia të aneksonte Krimenë – është i parealizueshëm dhe se SHBA nuk e konsideron anëtarësimin e Kievit në NATO si pjesë të zgjidhjes. Ai shtoi se trupat amerikane nuk do të jenë pjesë e ndonjë pranie sigurie në Ukrainë.
Michael McFaul, ish-ambasadori amerikan në Rusi gjatë administratës së Barack Obama (2012-2014), e konsideroi problematike strategjinë e administratës së Trump ndaj Rusisë dhe Ukrainës përpara negociatave të ardhshme.
“Pse administrata e Trump po i jep Putinit dhurata falas – territor ukrainas dhe asnjë anëtarësim në NATO për Ukrainën – përpara se negociatat të kenë filluar fare?” shkroi McFaul në rrjetin social X. “Kam negociuar me rusët. Kurrë nuk u jep asgjë falas.”
Rusia kontrollon rreth një të pestën e territorit ukrainas dhe kërkon që Kievi të heqë dorë nga territore të caktuara dhe të mbetet neutral në një marrëveshje paqeje. Ukraina kërkon që Rusia të tërhiqet nga territoret e pushtuara dhe synon anëtarësimin në NATO ose garanci të barabarta sigurie për të parandaluar një sulm të ri të Moskës.
Putin ka deklaruar vazhdimisht se Rusia është e hapur për negociata, por do të vazhdojë të ndjekë objektivat e saj në Ukrainë – demilitarizimin dhe neutralitetin e vendit.
Megjithëse zyrtarët e administratës së Trump kishin sinjalizuar më parë se nuk do të mbështesnin të gjitha objektivat e Ukrainës, deklaratat e Hegseth dhe Trump shqetësuan aleatët europianë.
“Pa NATO, pa trupa në terren? Kjo tingëllon si braktisje e Ukrainës,” shkroi në X ish-ministri i jashtëm lituanez, Gabrielius Landsbergis, duke reaguar ndaj komenteve të Hegseth para Konferencës së Sigurisë në Mynih.
Kur u pyet të mërkurën nëse deklaratat e Hegseth kishin zvogëluar fuqinë negociuese të SHBA, Trump tha për gazetarët: “Unë mbështes Ukrainën.”
Steven Wertheim, analist në Carnegie Endowment for International Peace, i quajti komentet e Hegseth si “një pranim të realitetit.”
“Deklarata e Hegseth nuk nënkupton se SHBA është gati të njohë territoret e pushtuara si ruse,” tha ai. “Por, përjashtimi i anëtarësimit në NATO i sinjalizon Rusisë se një marrëveshje realiste mund të arrihet.”
Kremlini njoftoi të mërkurën se Putin dhe Trump ranë dakord të takohen, me Putinin që e ftoi Trumpin të vizitojë Moskën. Një vizitë e tillë do të ishte një fitore e madhe për Putinin, i cili është në shënjestër të Gjykatës Ndërkombëtare për Krime Lufte.
Brett Bruen, ish-këshilltar i administratës Obama, e krahasoi dakordësimin e Trump për të takuar Putinin me samitet e tij me Kim Jong Un në mandatin e parë.
“Këto janë lëvizje që duhet të sjellin lëshime,” tha ai. “Duhet të kërkohet jo vetëm lirimi i amerikanëve të burgosur, por edhe kthimi i territoreve në Ukrainë.”
Deklaratat e Trump dhe Hegseth u bënë në të njëjtën ditë që Sekretari Amerikan i Thesarit, Scott Besant, vizitoi Kievin, ku njoftoi një marrëveshje minerale mes SHBA dhe Ukrainës si “një mburojë sigurie pas luftës.” Zelensky tha se është i gatshëm për një marrëveshje që do të hapë sektorin mineral për investitorët amerikanë.
Trump shtoi: “I thashë Bidenit: Duhet të kërkojmë ose një kredi, ose garanci sigurie, si nafta dhe gazi i tyre, ose diçka tjetër.”