Shkruan: Denko Maleski
“Këto nuk janë para kineze, por para evropiane,” u përgjigj kryeministri hungarez Orban, duke shpjeguar burimin e miliardës së famshme. Ai nuk tha se bëhet fjalë për para hungareze, por për para evropiane. Logjike: paratë e tua nuk i jep lehtë. Është e njohur se ngritja ekonomike e Hungarisë, që nga anëtarësimi në BE deri më sot, është kryesisht rezultat i parave evropiane. Nga ky fakt buron edhe zemërimi, madje edhe turpi, i opinionit publik progresist në Hungari ndaj kryeministrit dhe partisë në pushtet, të cilët duan paratë evropiane, por jo vlerat liberale evropiane.
Tani, Viktor Orban po përdor ato para evropiane për të realizuar qëllimet e politikës së tij të jashtme. Ai është i sinqertë dhe nuk fsheh asgjë. Pas një lamentimi të shkurtër nacional-populist mbi dinjitetin e nëpërkëmbur të popullit maqedonas nga aleanca të cilës i përket, ai na thotë të vërtetën. Thotë se siguria e Hungarisë është interesi i tij kryesor dhe se valët e ardhshme të migrantëve nga Azia dhe Afrika duhet të ndalohen në Ballkan dhe jo në Danub pranë Budapestit.
Roli ynë si roje është i rëndësishëm për Hungarinë dhe prej këtu buron interesi për integrimin e Ballkanit Perëndimor në BE. Ai është i sinqertë edhe kur nuk lë asnjë dyshim për rrugën që duhet të ndjekë qeveria e re në Shkup: vazhdimi i negociatave me BE-në, më së voni deri në fund të vitit. Nuk la asnjë dyshim as që ka një shkop magjik që do të na hapë rrugën drejt BE-së pa dialog me një shtet anëtar: Bullgarinë. Tridhjetë e tre vjet pas pavarësisë dhe tre mijë vjet pas krijimit të aleancave të para, vlen e njëjta rregull i hekurt: aleancat formohen për të mbrojtur interesat e anëtarëve të tyre dhe jo të pretendentëve për anëtarësim. Pavarësisht përvojës çerek shekullore greke, politikanët, gazetarët dhe publiku maqedonas refuzojnë ta mësojnë këtë mësim të thjeshtë dhe të vështirë të politikës ndërkombëtare.
Sigurisht, si një shtet sovran, Maqedonia e Veriut mund të thotë: Jo, faleminderit. Dhe këtë e tha përmes fjalëve të kryeministrit maqedonas. Mund t’i urojmë Shqipërisë për vazhdimin e negociatave dhe t’i urojmë rrugë të mbarë. Por ky manifestim i kotë i krenarisë kombëtare ka çmimin e vet. Vetë Orban pothuajse e tha qartë se shmangia nga rruga drejt BE-së me atë miliardë nuk është një zgjidhje e përhershme dhe se Maqedonia duhet të vazhdojë negociatat e nisura duke përmbushur kushtin e “propozimit francez”, futjen e bullgarëve në kushtetutë.
Bëri edhe një hap më tej: u ofrua të ishte ndërmjetës në mosmarrëveshje, karakteristikë e shteteve të vogla që kërkojnë një rol që do t’i sjellë afirmim në skenën e madhe botërore. Menjëherë, pala bullgare hodhi poshtë idenë, sërish tipike për palën më të fortë në çdo mosmarrëveshje, pala që një herë u detyrua të heqë veton dhe të pranojë “propozimin francez”. Tani, kur ne e shpallëm atë si një humbje tonën, bullgarët me zgjuarsi e shpallën për fitoren e tyre, megjithëse do të ishin më të lumtur po të mbetej vetoja deri në përmbushjen e kërkesës së tyre të fundit.
Shqetësimi nga fakti që Shqipëria mori dritën jeshile dhe Maqedonia të kuqen u nda edhe nga kryeministri hungarez Orban, së bashku me shumë politikanë evropianë, pa sqarime të mëtejshme. Sqarimet, pasi janë të pakëndshme, duhet t’i japim vetë. Në disa kohë më të qeta në kontinentin evropian, para agresionit rus ndaj Ukrainës, Macron këmbëngulte që negociatat me Shqipërinë dhe Maqedoninë të fillonin njëkohësisht. Sot, duke parë në TV, ekspertët dhe gazetarët tanë me kujtesë të shkurtër nuk kujtojnë se cilat ishin motivet franceze.
Frika ishte dhe mbetet e njëjta: një prishje e re e balancit etnik, së pari në Maqedoninë e Veriut dhe pastaj në rajonin e Ballkanit Perëndimor. Po them “e re” sepse prishja e parë ndodhi pas shpërbërjes së Jugosllavisë kur shteti i pavarur maqedonas iu afrua kufijve të luftës civile, dhe çmimi i paqes ishte shpallja e saj si shtet multinacional dhe një balancë e re ndëretnike. Pyetja që tani ngrihet është: a nuk do të shkaktojë vonesa në integrimin evropian të Maqedonisë, afatmesëm, përmbysjen e anijes maqedonase? Me këtë dua të them, cili do të jetë efekti te të rinjtë shqiptarë nëse jetojnë në një shtet që stanjacionon, ndërsa përtej kufirit “shteti i tyre amë” përparon? Çfarë opsionesh politike do të lindin?
Dje dhashë një intervistë të gjatë për një gazetare shqiptare. Përkthyesi nga Tetova, me një njohje perfekte të gjuhës maqedonase, i zhytur në mendime nga ato që thashë, më tha se djali i tij gjashtëmbëdhjetëvjeçar nuk di asnjë fjalë maqedonisht. Si mund t’i shpjegoj se pa maqedonishten nuk ka të ardhme për të këtu, kur të gjithë nga brezi i tij e shohin të ardhmen jashtë, në vendet e BE-së?
“Jo, faleminderit për BE-në?” “Rrugë të mbarë për Shqipërinë?” Duhet të bëni shaka, ju nga pushteti i lartë!
Burimi: Libertas.mk