I dërguari i posaçëm i Gjermanisë për Ballkanin Perëndimor, Manuel Sarrazin, në një intervistë për KOHËN dhënë gjatë vizitës së tij të dytë në Kosovë brenda tetë ditësh ka folur për problemet që lidhen me normalizimin e marrëdhënieve me Serbinë, për qëndrimin në dy karrige të Beogradit zyrtar, Ballkanin e Hapur… Ai ka deklaruar se në të dyja vizitat që ka zhvilluar në Kosovë ka marrë përgjigje negative nga kryeministri Albin Kurti në kërkesën për një kompromis: “Tash ne kemi parimin kryesor në Bashkimin Evropian dhe tash veç mund ta bllokosh veten dhe më duhet t’ia shpjegoj këtu Qeverisë së Kosovës se do të vazhdojmë me marrëveshje për këto çështje, lidhur me tregun e lirë të përbashkët, edhe pa Kosovën nëse është e domosdoshme. Ky është mesazhi im i sotëm”, – ka thënë ai. Kdp.mk ju sjell të plotë intervistën e Eraldin Fazliut me diplomatin gjerman.
KOHA: Keni një turne diplomatik nëpër Ballkan. Keni vizituar shumicën e kryeqendrave të gjashtëshes së Ballkanit Perëndimor. Por në më pak se dy javë keni vizituar Kosovën dy herë. A ka ndonjë çështje politike që po zien, që jeni dy herë këtu. Keni vizituar Prishtinën dy herë. A mund ta shpjegoni këtë?
Sarrazin: Është shumë e lehtë. Jemi duke punuar për një kohë shumë të gjatë për ta arritur një përparim të madh, në bashkëpunim rajonal. Është dhjetëvjetori i Samitit të Procesit të Berlinit. Mendoj se është shumë e rëndësishme të themi se Procesi i Berlinit nuk është aq i suksesshëm sa kemi dashur të jetë. Dy vjet më parë kemi bërë një samit të ri me marrëveshje të reja, kemi probleme të mëdha që rajoni është bllokuar dhe disa nga këto bllokada janë bërë nga Kosova. Kështu që, jemi duke punuar qe sa muaj duke tentuar t’i tejkalojmë këto bllokada, duke ofruar hapa pozitivë për Kosovën sa i përket njohjes, por disa kohë më parë Qeveria e Kosovës ka kërkuar një çmim që është tepër i lartë për ne të paguajmë.
KOHA: Çfarë saktësisht është ky çmim? Çfarë saktësisht po bllokon Qeveria e Kosovës në këtë proces?
Sarrazin: Jemi duke punuar në zhbllokim të organizatës tregtare CEFTA, në kornizën e së cilës dërgesa pozitive për njerëz… mund të bëhen gjëra konkrete si dërgesa, gjeobllokim, si edhe leje pune në rajon. Kam një ndjesi të qartë se nëse nuk shkojmë përpara tash me rajonin, jo vetëm mundësia për të shkuar drejt BE-së, por edhe ideja e vjetër për të pasur bashkëpunim rajonal në stilin e Beogradit me “Ballkanin e Hapur” do të kthehet. Ne duhet të kemi sukses në këtë samit, të tregojmë se Procesi i Berlinit dhe tregu i përbashkët rajonal po ofrojnë gjëra konkrete për njerëzit në rajon që mund t’i shohim.
KOHA: A mund të qartësoni, çfarë saktësisht po i kërkoni Qeverisë së Kosovës të bëjë që në tetor, kur të mblidhet Samiti i Berlinit për përvjetorin e dhjetë, duhet të ofrojë deri atëherë. Çfarë saktësisht po kërkoni nga ajo?
Sarrazin: Ideja jonë është e qartë. Ne organizojmë që UNMIK-u të largohet nga trupi i CEFTA-s me një vendim të përbashkët, të marrë nga të gjithë, dhe në anën tjetër duam të kemi tregti të lirë sërish në rajon. Kjo nënkupton që po ashtu mallrat që vijnë nëpërmjet Serbisë të jenë në gjendje të hyjnë lirshëm sërish në Kosovë.
KOHA: Me largimin e UNMIK-ut nga CEFTA a nënkuptoni zëvendësimin me Republikën e Kosovës?
Sarrazin: Me një asterisk në CEFTA, dhe me agjendën e zbatimit të Marrëveshjes së Ohrit do të jemi në gjendje të heqim edhe atë asterisk.
KOHA: Pra, do të jetë vetëm Kosova?
Sarrazin: Kosova me asterisk.
KOHA: Kosova me një asterisk në CEFTA. Ky është përparimi që e shihni në këtë proces? A nuk po pajtohet Qeveria e Kosovës me këtë?
Sarrazin: Ajo pajtohet në këtë. Por nuk pajtohet në pjesën e dytë të kësaj. Të kthejnë tregtinë e lirë edhe drejt Kosovës. Pretendojnë se kanë arsye sigurie për ta bërë këtë. Kështu që, në muajt e fundit në mënyrë intensive kemi tentuar, në diskutime të thella me lidershipin e Kosovës, të njohim interesat e sigurisë së Kosovës dhe kemi vendosur në tryezë angazhime serioze të sigurisë nga Gjermania dhe partnerët e tjerë, në kufi të Kosovës. Keni parë foto të kryeministrit Kurti që më vizitoi në Hamburg. Kemi folur për vendosjen e pajisjeve X-Ray dhe gjëra të tilla. Por nuk kemi mundur të dakordohemi, dhe kështu është dashur të vendosim se si të ecim përpara.
KOHA: Për çfarë saktësisht në aspektin e çështjeve të sigurisë Qeveria e Kosovës është e shqetësuar?
Sarrazin: Të jem direkt me ju, arsyetimi po ndryshon çdo javë.
KOHA: Arsyetimi i Qeverisë së Kosovës po ndryshon çdo javë?
Sarrazin: Po.
KOHA: A mund të përmendni shqetësimet që ua kanë shprehur zyrtarët tanë?
Sarrazin: Ne i marrim shumë seriozisht shqetësimet e sigurisë, por më duhet të them se e kam ndjesinë se kjo ndalesë e tregtisë nuk është duke ndihmuar vërtet në aspektin e sigurisë.
KOHA: Çfarë kuptimi ka atëherë. Pse, sipas jush, është kjo ndalesë?
Sarrazin: Ju e keni një fushatë zgjedhore që po vjen, kështu që duhet të bëni vetë qëndrimet e juaja për këtë gjë. Por mund të them lirshëm dhe sinqerisht se më është thënë nga njerëzit se nuk ka më pak armë në veri për shkak të së ashtuquajturës ndalesë sigurie. Nuk e kuptoj pse disa mallra e produkte po lejohen në kufi e disa jo. Kompanitë tona gjermane, si shembull, po vuajnë. Cili është problemi? A mendoni se në disa lëndë të para nuk mund të fshihni armë, por në produktet tona gjermane ka armë të fshehura? Jo…
KOHA: Cilat janë motivet atëherë? Çfarë kuptimi ka, pasi jeni marrë me këtë çështje për disa muaj, apo?
Sarrazin: Më tepër se një vit punë e Gjermanisë deri më tash.
KOHA: Dhe?
Sarrazin: Epo duhet ta pyesni Qeverinë tuaj për këtë. Unë vetëm mund të them se është totalisht ok nëse mendoni se ju nuk mund të pajtoheni me këtë marrëveshje apo nuk është e përshtatshme politikisht për momentin. Apo e keni ndjesinë se nuk është rruga e duhur për të shkuar para.
KOHA: A po kushtëzojnë me ndonjë çështje tjetër?
Sarrazin: Po ashtu, kushtëzimet nganjëherë po ndryshojnë. Por..
KOHA: Cilat janë kushtet në këtë moment?
Sarrazin: Sot jam informuar se nuk është e mundur të ecet para.
KOHA: Deri kur? Nuk ka ndonjë afat përfundimtar?
Sarrazin: Ka kushte që janë në duar të autoriteteve serbe. Nuk do të shkoj më në detaje në këtë. Mendoj se nuk ka kuptim pasi unë nuk e kam në dorë autoritetin e zbatimit të sundimit të ligjit të autoriteteve të Serbisë.
KOHA: Kemi parë në vizitën tuaj të fundit në Kosovë… Thatë se të dyja palët duhet të bëjnë kompromise të vështira për të ecur para. A po flisnit saktësisht për këtë?
Sarrazin: Sigurisht. Javën e kaluar isha këtu për t’ia dhënë kryeministrit Albin, të themi, skicën. Kemi biseduar gjatë për këtë në fillim të verës dhe dështuam për t’u pajtuar. E bëra përpjekjen të vij sërish e të jem transparent e fer dhe të them se këto opsione janë në tryezë. Kemi vendosur të insistojmë që tregtia e lirë të ndodhë dhe pjesë e kësaj marrëveshjeje është që importet të mundësohen sërish nga Serbia, nuk do të thotë vetëm mallra serbe, por nga Serbia. Në anën tjetër, po ashtu, në tavolinë janë angazhime sigurime të Gjermanisë, BE-së dhe SHBA-së në kufijtë e juaj, që të bëjmë përkushtim të qartë për sigurinë në kufi. Kur keni pretendime të sigurisë që duhet t’i marrim seriozisht, mendojmë se masat nuk janë të aplikueshme për të llogaritur atë rrezik.
KOHA: Nëse Kosova dështon të realizojë atë që po kërkoni, tash në tetor liderët do të vijnë në Berlin për këtë samit. A përballet Kosova me pasoja nëse nuk e realizon atë që po e kërkoni?
Sarrazin: Është relativisht e qartë për mua se si është situata. Nëse Procesi i Berlinit nuk arrin të ofrojë rezultate konkrete në tregun e përbashkët rajonal, gjithë shpresat që kishim në planin e ri të rritjes, por edhe në idenë që të kemi këto katër liri në rajon duke sjellë mundësi për njerëzit të lëvizin lirshëm, mallrat të qarkullojnë lirshëm. Do të jetë kthesë prapa në besimin që mund të integrojmë rajonin bashkë. Do të jetë shumë keq kjo. Nuk do të ndalemi vetëm pse Kosova po bllokon. Kosova mund të bllokojë vetëm veten. Do të adoptojmë mundësi tjetër për një mekanizëm të përkohshëm, jo CEFTA.
KOHA: Që nënkupton?
Sarrazin: Gjashtë minus një.
KOHA: Gjashtë minus një. Nënkupton përjashtimi i Kosovës?
Sarrazin: Jo krejtësisht përjashtuar. Për këtë mekanizëm të përkohshëm nuk ftohet nga ne, derisa nuk gjen rrugë për ne që këtë ndalesë të importit ta largojë dhe ky është angazhim i sigurisë nga ne si pjesë e pakos.
KOHA: Ju vendosët ndonjë afat? Është pyetja ime e fundit në këtë çështje.
Sarrazin: Mendoj se më me rëndësi sesa afati është që nëse Kosova nuk lëviz, marrëveshja bëhet më e keqe. Sot kanë mundësi të kenë angazhimet tona të sigurisë, të hiqen ndalesat e eksportit, të largohet UNMIK-u nga trupat e CEFTA-s…
KOHA: U pajtuan të largohet UNMIK-u…
Sarrazin: Do të jetë një pikë kur gjithmonë mund të kthehen te çështjet materiale si bashkimi në çështje të tregtisë. Por çështjen e largimit të UNMIK-ut do të jetë më e vështirë ta marrësh nëse nuk thua po në një kohë të caktuar që po i afrohet Samitit.
KOHA: Dukeni i zemëruar, më duhet të them, me atë që po ndodh.
Sarrazin: Jo.
KOHA: Por jemi duke u afruar në vitin e dytë të marrëveshjes që të gjitha shtetet e Ballkanit Perëndimor u pajtuan të lëvizin lirshëm me letërnjoftime. Pra, qytetarët e Kosovës të lëvizin lirshëm me letërnjoftime në Bosnjë-Hercegovinë. E ky proces u bllokua nga një njeri, Milorad Dodik. A keni ndonjë plan që kjo ndalesë të largohet, që ajo marrëveshje të ratifikohet në Parlamentin e Bosnjë-Hercegovinës, siç ndodhi muajt e parë të vitit 2023 në Kuvendin e Kosovës?
Sarrazin: Unë i kërkova z. Dodik më tepër se një herë një person për të arritur atje. U kërkova partnerëve të BE-së t’i bëjnë presion. Edhe presidenti aktual i BE-së po e bën këtë. Nuk është e lehtë që Gjermanisë t’i kërkohet për të kërkuar nga z. Szijarto që ta bëjë këtë. Unë e kam bërë këtë. Dua ta them një gjë, nuk do të lë që suksesi i Samitit të Berlinit të varet nga vendimi i z. Dodik. Ne nuk jemi atje ku duam të jemi me këtë ratifikim në Bosnjë, në këtë pikë. Por nuk do të paguaj para te ai për ta bërë këtë. Apo të themi se mund të ecim para vetëm nëse Dodiku pajtohet për këtë.
KOHA: Dhe cila është përgjigjja e tyre? Ata u pajtuan për këtë marrëveshje? Si t’i japim kuptim kësaj çështjeje, kur për një gjë të tillë u pajtuan dhe pastaj nuk e zbatojnë po të njëjtën?
Sarrazin: Çfarë të them për këtë gjë. Dodiku duket se e ka ndërruar mendjen në ndërkohë…
KOHA: Me çfarë justifikimi?
Sarrazin: Nuk dua të përsëris atë çfarë më ka thënë mua zoti Dodik për politikanë të tjerët të rajonit. Ka shumë fjalë për këtë gjë e për atë gjë.
KOHA: Me kë ju referoheni se ka folur Dodiku për kryeministrin Kurti?
Sarrazin: Nuk do t’ju tregoj për këtë gjë. Më vjen keq. Ne kemi një marrëveshje të qartë me z. Dodik e ai i ka arsyet e tija. I di ato arsye. Unë prapë mendoj se është një vetizolim i Bosnjë-Hercegovinës, që serbët të mos mund të udhëtojnë në Kosovë. E dini, ia kam sqaruar këtë shumë shpesh. I kam thënë: “Kjo gjë do të ishte e mirë për qytetarët tuaj dhe ata do të mund të udhëtonin në Kosovë, po ashtu”. Unë mund të udhëtoj me letërnjoftimin tim në Kosovë, e ky nuk është problemi im.
KOHA: Por serbët mund të udhëtojnë lirshëm me letërnjoftimet e tyre në Kosovë?
Sarrazin: Ka ende shumë serbë në Republikën Sërpska që nuk kanë pasaportë serbe.
KOHA: Ahh, ajo është çështje tjetër, por unë po flisja për serbët nga Serbia.
Sarrazin: Dhe të gjithë kosovarët mund të kalojnë në të gjithë kufijtë e BE-së falë kësaj marrëveshjeje. Çdo vit në verë unë dëgjoj se gjendja është më e mirë dhe se si lejohen të kalojnë në pikat kufitare lirshëm në Zonën Schengen, sepse Serbia ka ndryshuar politikat e saj që i kishte nga e kaluara.
KOHA: Në pikëpamjen tuaj, Kosova po i bllokon mallrat serbe dhe Marrëveshjen e CEFTA-s dhe ju përmendët se për këtë mund të ketë 6 minus një për këtë çështje. Bosnjë-Hercegovina po e bllokon lëvizjen e lirë të njerëzve, pse nuk e kemi pra pas kësaj një 6 minus 2?
Sarrazin: Për mua procedura 6 minus 1 është shumë vendimtare për të ardhmen dhe mendoj se është e rëndësishme që secili ta kuptojë se ka një logjikë pas kësaj.
KOHA: A janë standarde të dyfishta, një qytetar i Kosovës do t’ju pyeste?
Sarrazin: Dua ta them qartë se ka këtu një dallim, me lëvizjen e njerëzve dhe letërnjoftime, ata po bllokojnë veten dhe Kosovën, por nuk po i bllokojnë kosovarët për të lëvizur në Serbi, serbët në Kosovë dhe të tjerë qytetarë të rajonit. Prandaj, ata po e bllokojnë vetveten dhe në këtë stad edhe kosovarët për të hyrë në Bosnjë, por kryesisht veten e tyre. Nëse ju e bllokoni CEFTAN, e bllokoni po ashtu Malin e Zi dhe Shqipërinë për ta bërë këtë gjë së bashku. Ju bllokoni kështu edhe Bosnjë-Hercegovinën dhe Maqedoninë e Veriut nga kjo. Dhe kështu, do t’i shtyni vendet e tjera të bëjnë marrëveshje bilaterale, si “Ballkani i Hapur”, iniciativë që hartohet nga Beogradi, për të bashkëpunuar. Nëse nuk doni që të rikthehet “Ballkani i Hapur” nga hiri, ju duhet të keni vullnet politik për të bërë një kompromis edhe atëherë kur mbase nuk është gjëja që donit të bënit.
KOHA: Ju e përmendët disa herë gjatë kësaj interviste “Ballkanin e Hapur”. Apo pretendoni se si ide “Ballkani i Hapur” edhe mund të ringjallet?
Sarrazin: Po. Nuk mund të them ndryshe. Jam i sigurt, 100 për qind i sigurt, se nëse dështojmë të zhbllokojmë çështjen e CEFTA-s më së largu deri në Samitin e Berlinit, ditën tjetër “Ballkani i Hapur” do të jetë një mundim i radhës për Ballkanin. Nuk po e them këtë sepse jam i zemëruar me zotin Kurti. Është zgjedhje e tij e lirë. Por ne duhet të lëvizim përpara dhe nuk mund ta lejojmë Kosovën ta bllokojë rajonin, sepse ka pretendime për të arritur. E dini çfarë Kosova dëshiron. Opinioni im privat dhe i shtetit tim si njohës i pavarësisë së Kosovës është se ne pajtohemi me këto pika në përmbajtje, por nuk jemi dakorduar për të bllokuar rajonin për të lëvizur përpara, sepse kështu nuk mund të arrijmë diçka. Kështu, ne do ta arrijmë të kundërtën e më shumë njohjeve të Kosovës.
KOHA: Një çështje tjetër që ju nuk pajtoheni me Qeverinë e Kosovës është hapja e Urës së Ibrit që ka qenë subjekt i diskutimeve të pafundme. Qeveria e Kosovës po insiston se ka një marrëveshje për të hapur këtë urë, ujdi kjo që ishte ndërmjetësuar nga Bashkimi Evropian. Çfarë ka të keqe që Ura të hapet?
Sarrazin: E dini, nganjëherë keni një situatë në martesë, për shembull, që ju kishit një marrëveshje të mirë, dhe pas 10 vjetësh ju keni përplasje çdo ditë, dhe dikush thirret në marrëveshjen që keni bërë. Mund të them se jemi plotësisht të përkushtuar që Ura e Ibrit të hapet, me idenë e një situate të bashkimit të minoritetit serb dhe shumicës shqiptare në Mitrovicë. Por krejt çfarë shoh është që situata, sa i përket diskursit politik dhe ndodhive në terren, sa i përket veriut, po bëhet shumë e më shumë si çështje e ndarjeve, dhe në këtë rreth çështja e hapjes së Urës nuk është një gur themel i shpërfaqjes se ne duam të rritemi bashkë.
KOHA: Kështu thotë Qeveria jonë. Që urat janë për të integruar komunitetet. Në kuptimin logjik, dua një perspektivë, një pikëpamje nëse është e mundur. Çfarë ka të keqe për të hapur një urë, e cila tashmë është e hapur për kalimtarë, por jo e qasshme për mjete. Çfarë do të ndryshonte nëse veturat do të qarkullonin mbi atë urë?
Sarrazin: Dëgjoni, në këtë moment, kur thuhet se ka një diskutim ndëretnik dhe ka një momentum bashkues pozitiv për hapjen e Urës, unë nuk i besoj Qeverisë së Kosovës. Sepse çdo të dytën ditë apo çdo të dytën javë kemi masa të pakoordinuara në veri dhe që japin sinjal për këtë. Dhe mendoj se është shumë e rëndësishme për nga pikëpamja ime personale që të kemi një gjendje më të mirë të komunikimit në veri të Mitrovicës.
KOHA: Qeveria po thotë se është duke i njoftuar partnerët e saj për veprimet e tyre, për shembull, nëse flasim për bastisjet e fundit në ish-komunat paralele ilegale. Zoti Sarrazin ka pasur një pajtim që ato struktura paralele të shpërbëhen. Pse duhet të ekzistojnë nëse të njëjtat struktura janë dakorduar nën patronazhin e BE-së që të shpërbëhen?
Sarrazin: Dëgjoni, sa i përket Urës, unë vetëm do të thosha që ne kemi një situatë më të vështirë sesa situata kur ne u pajtuam në parime. Prandaj, të gjithë duhet të punojmë për një gjendje që është e besueshme dhe që hapja e Urës është një shenjë pozitive për të dy komunitetet. Dhe kjo natyrisht se nuk është përgjegjësi e Prishtinës, por nëse është e mundur edhe nga popullata lokale serbe. Por sinqerisht, nëse më pyesni mua nëse është e përgjegjshme që tash t’i largojmë ushtarët tanë nga Ura, unë them jo. Nuk është e përgjegjshme në këtë moment, ani se ne qëndrojmë në parimet për të cilat jemi pajtuar, apo ideologjinë. Por gjendja e tanishme në terren, unë supozoj se nëse i heqim ushtarët tanë nga aty, dhe ta hapim Urën, do të ishte jo e përgjegjshme në këtë moment.
KOHA: Për çka shqetësoni nëse hapet kjo urë. Logjikisht, thjesht, çfarë do të shkaktonte një gjë e tillë? Situata duket e qetë në veri…
Sarrazin: Nuk mendoj se është ndihmuese nëse unë nisi të tash të flas për teori e skenarë se çfarë do të ndodhte. Skenarët mund të jenë të ndryshëm, por e shoh që situata e tanishme është shumë e tensionuar në mendjet dhe zemrat e njerëzve dhe nuk është një moment i mirë për të ndërmarrë veprime të tilla, pa një proces i cili tregon për mjetet e qarta për të bërë një gjë të tillë. Qëllimet të cilat janë në fjalime politike e tekste duken mirë, por unë kam mësuar se në politikë duhet të shikojmë në terren se çfarë vërtet po bëni. Dhe nuk është valide vetëm çka thoni në fjalime, në intervista apo madje edhe në diskutime bilaterale. Ju të gjithë duhet të vlerësoni se çfarë po bën dikush. Kjo gjë është valide për të gjithë rajonin, në politikë. Madje edhe në vendin tim, politika është më e mirë në fjalime sesa në realitet. Por sa i përket Urës në Mitrovicë, në kuptimin tim është shumë e qartë se në këtë gjendje të diskutimeve që po vazhdojnë me javë e javë, kur nuk mund të llogarisim se autoritetet e Kosovës do të koordinojnë veprimet në veri me ne, ne nuk do ta lëmë Urën me ushtarët tanë.
KOHA: Nuk do ta lini Urën… Por nuk u përgjigjët z. Sarrazin për operacionet, për ndërhyrjet në ish-komunat që janë përdorur nga struktura ilegale, paralele, të Serbisë. Çfarë ka të keqe që nuk iu lejohet këtyre njerëzve të hyjnë në ndërtesa, meqë ekziston marrëveshja se këto struktura do të shpërndahen… është marrëveshje e BE-së, e ndërmjetësuar nga BE-ja, të cilën e keni përkrahur.
Sarrazin: E, besoj se ambasadorët e QUINT-it kanë pasur mjaft deklarata për këtë çështje, prandaj mund të them në përgjithësi, dhe shpërndarja e tyre është marrëveshje e kamotshme, por mënyra e shpërbërjes duhet në bëhet në bazë të bashkëpunimit.
KOHA: Bashkëpunimit me kë? Edhe me struktura ilegale?
Sarrazin: Me neve.
KOHA: Por e keni pasur thuajse një dekadë për ta bërë këtë, z. Sarrazin?
Sarrazin: Megjithatë, duhet të bëhet në koordinim me miqtë dhe partnerët tanë të mirë.
KOHA: Është krijuar bindja se e doni një status quo të përhershme. Një veri të ndarë. Çfarë do të thoshit për këtë? Shumë zyrtarë qeveritarë e thonë këtë… “se po të mos kishin lëvizur për shumë gjëra, veriu do të mbeste njësoj sikur që nga 1999-a”. Çfarë do të thoshit?
Sarrazin: Mendoj… Vështrimi im për Kosovën është se secili shtetas i këtij shteti duhet të vlerësohet nga kjo qeveri dhe kjo politikë dhe se do të ishte shumë me rëndësi të bëhen përpjekje që të ofrohen rastet më të mira për një jetë të mirë brenda strukturave dhe kornizës ligjore të Republikës së Kosovës, natyrisht. Ky do të ishte argumenti im. Ky është pikëvështrimi im për shtetin, dhe kjo është për çka ka punuar shteti im që nga (plani) Ahtisaari. Pra, nuk është me rëndësi etnia apo gjuha juaj, por është me rëndësi ta keni një jetë të mirë dhe ta respektoni atë ashtu siç e respektoni shtetin tuaj. Ky është pikëvështrimi im… Nuk e di, dikur kam pasur bindjen se kjo është strategjia e përbashkët e Kosovës dhe e miqve më të mirë të Kosovës.
KOHA: Pra, nuk po besoni se me këtë status quo, në fakt po i mbani edhe komunitetet e ndara… nuk po lejoni çfarëdo ribashkimi… flisnim për lëvizjen e lirë të njerëzve, për tregtinë e lirë, në pjesën e parë të kësaj interviste, pse nuk do të mundte hapja e një ure apo çfarëdo tjetër që ka të bëjë me sundimin e ligjit, të ishte e qëndrueshme që të arrihen aspiratat për të cilat na folët?
Sarrazin: Kam qenë shumë shpesh në Mitrovicë dhe nuk kam pasur telashe të kaloja me veturë nga jugu për në veri. Asgjë që mund të krahasoni s’është e njëjtë.
KOHA: Të dalim në temë tjetër e të flasim për marrëveshjen që Gjermania e Franca e kishin shtyrë përpara. Kanë kaluar thuajse dy vjet nga plani franko-gjerman fillimisht, më pas erdhi Marrëveshja e Ohrit, e më pas gjithë këto tensione në lidhje me CEFTA-n, Urën a veriun në përgjithësi, po ku mbeti marrëveshja për normalizimin e raporteve mes Kosovës e Serbisë, sipas mendimit tuaj?
Sarrazin: E besoj të gjithë e shohin se ku mbeti, është rast i madh mbi tavolinë, por i cili mund të hyjë në punë me angazhim, angazhim konstruktiv, dialog që mund të duket si blla-blla, tërlla-ba-ba-la… pra… diçka si politikanët flasin e flasin, e asgjë nuk ndodh… kurse rasti është mbi tavolinë. Nuk mund të kesh marrëveshje të suksesshme nëse të dyja palët nuk binden që ta zbatojnë.
KOHA: Pra, mendoni se kjo marrëveshje po dështon?
Sarrazin: Jo, marrëveshja është koncepti më i mirë dhe mbi tavolinë. Natyrisht, nëse nuk e keni vullnetin politik për ta zbatuar, mund të dështojë.
KOHA: Shpesh kërkoni nga kryeministri Kurti që të ecë përpara me çështjen e Asociacionit të komunave me shumicë serbe, por në lidhje me këtë marrëveshje, më lejoni ta citoj një deklaratë të kryeministrit të Serbisë, Milosh Vuçeviq, thënë në Kuvend të Serbisë në korrik: “Republika e Serbisë nuk e ka pranuar marrëveshjen franko-gjermane. Edhe një herë, ne nuk e kemi pranuar planin franko-gjerman. Ne s’e kemi nënshkruar këtë edhe kemi vendosur deklaratë të qartë dhe e kemi thënë qartë: çdo implikim, implicit ose eksplicit i njohjes së të ashtuquajturës pavarësi e Kosovës është e papranueshme. Pra, është diçka e thënë në Kuvendin e Serbisë. E kuptojmë se është deklaratë e qartë që thotë se Serbia nuk e pranon këtë marrëveshje. Si mund të ecet përpara, kur ke këso pale që refuzon të shkohet tutje?
Sarrazin: Duhet kërkuar Serbisë që ta zbatojë dhe nëse nuk do, të lexohet me kujdes çfarë thonë apo çfarë bëjnë.
KOHA: Po nuk po e zbatojnë marrëveshjen, e as Kosova.
Sarrazin: Për momentin, qëndrimi i bashkësisë ndërkombëtare është i qartë që hapi i ardhshëm drejt zbatimit të marrëveshjes është që t’i përcillet statuti i Asociacionit Gjykatës Kushtetuese. Është lehtë për Serbinë ta përjashtojë veten me këso deklaratash, për shkak se nuk janë sjellë në pozitën se duhen dëshmuar ato, t’i përmbahen ose jo, për shkak se ky bllok duket se është aty. E di që ndonjëherë duket si një situatë mëkatare, por ky është realiteti.
KOHA: Gjermania një kohë të gjatë e kishte mbajtur qëndrimin se nëse Serbia nuk e njeh Kosovën nuk mund të ecë para në integrimin evropian. Këtë e kishte thënë kancelarja Merkel, madje edhe kancelari Scholtz në fillim. Por gjatë vizitës së fundit në Serbi, kësaj vere, ai fare nuk e përmendi njohjen e ndërsjellë. Cili është qëndrimi i Gjermanisë sa i përket kësaj? A mund t’i bashkohet Serbia BE-së pa e njohur Kosovën?
Sarrazin: Pozicioni gjerman nuk ka ndryshuar.
KOHA: Që do të thotë çka?
Sarrazin: Pozicioni gjerman nuk ka ndryshuar e as fjalët e kancelarit. Kancelari im nuk ndërron mendje prej një dite në tjetrën.
KOHA: Po fakti që nuk e nënvizon këtë gjatë vizitës në Serbi, a nuk do të thotë se ka ndërrim kursi?
Sarrazin: Nuk e besoj. Ata e kanë zbatimin dhe Kapitullin 35… Gjermania kërkonte që të lehtësoheshin masat e imponuara nga BE-ja. E kemi një rritje angazhimi bilateral; e kemi shtuar, masivisht, numrin e ushtarëve në KFOR… A nuk do të pajtoheshit se bëjmë shumë për Kosovën?
KOHA: Absolutisht, pa dyshim…
Sarrazin: Se mbase Gjermania është miku më i mirë i Kosovës në BE…
KOHA: Por kjo nuk qe pyetja… mos më keqkuptoni, pyetja është nëse Berlini do ta kushtëzojë shtegtimin e Serbisë drejt BE-së me njohjen e Kosovës?
Sarrazin: E dini se çfarë është bazike në traktatet e tilla? Rruga për në BE është dialogu.
KOHA: Po e kuptoj, por cili është pozicioni i Gjermanisë?
Sarrazin: Doni që ta them një fjali e cila do të jetë kryetitull në shtypin serb…
KOHA: Përse frikësoheni ta thoni pozicionin tuaj…
Sarrazin: Nuk frikësohem… vetëm po ju them se pozicioni gjerman nuk ka ndryshuar.
KOHA: Ngurrimi juaj në këtë intervistë dhe fakti se nuk e dëgjuam kancelarin tek e përmendte, në Serbi, se Gjermania e do njohjen e ndërsjellë për të ecur para, nga shumë, përfshirë edhe Qeverinë e Kosovës, shihet si një kompensim për marrëveshjen për litiumin…
Sarrazin: Nuk është kjo përpjekje e mirë e juaja… ju thashë qartazi se cili është pozicioni ynë, por nuk i përdora fjalët, apo formulimin konkret që e kërkoni.
KOHA: Formulimi është i rëndësishëm në çfarëdo marrëveshjeje…
Sarrazin: Përmbajtja është me rëndësi.
KOHA: Cila është përmbajtja nëse nuk e formuloni.
Sarrazin: Përmbajtja është se pozicioni gjerman nuk ka ndryshuar.
KOHA: Kur flasim për demokracinë, të drejta të njeriut, zgjedhje të lira – madje edhe Gjermania ka qenë e zëshme ndaj Serbisë në pesë-gjashtë vjetët e shkuar… kemi parë deklarata të ashpra… por krijohet përshtypja, dhe jo vetëm Gjermania, por edhe Franca, që lidhi marrëveshje ushtarake për shitblerjen e aeroplanëve ushtarakë… krijohet përshtypja se Serbia po tolerohet ngase i keni interesat tuaj ekonomike, prandaj demokracinë, të drejtat e njeriut etj., i keni bërë kurban. Çfarë na thoni për këtë?
Sarrazin: Qeveria ime ishte shumë e qartë në lidhje me rezultatet e zgjedhjeve, duke kërkuar me insistim që të zbatohen rekomandimet e ODIHR-së; kemi biseda të përditshme me organizata të shoqërisë civile, me parti të ndryshme të opozitës. Dhe zakonisht kur shkoj në Serbi, neve na akuzojnë se jemi të këqijtë, ngase ndikojmë në zgjedhje nëpërmjet fondacionit “Heinrich Boll”, e kështu me radhë. Është interesante. Nuk e shoh se përse duheni t’i frikësoheni se Gjermania ka bërë tregti në dëm të demokracisë dhe sundimit të ligjit apo parimeve. Po natyrisht se ka interesa afarizmi mes Gjermanisë dhe Serbisë… dhe nëse flisni për interesat afariste, këto janë më kryesore për Serbinë sesa për Gjermaninë.
KOHA: Përfshirë edhe marrëveshjen për litiumin? Është shumë e leverdishme edhe për Gjermaninë.
Sarrazin: Është e leverdishme për Evropën dhe shumë e rëndësishme që Evropa ta ketë autonominë e vet në të ardhmen, nga fuqitë siç është Kina… si dhe largimi nga lëndët djegëse fosile, pra nga Rusia. Por duhet ta them, qartazi, serbët kanë interes ta kenë një partner të besueshëm dhe të mirë që do të sillte përfitime zinxhirore me vlerë për shtetin e vet, dhe shpresojnë se Gjermania mund të ndihmojë që efekti mjedisor të bëhet në mënyrë pozitive, pra e kam përshtypjen se për Serbinë nuk është ndonjë opsion që këtë punë ta kryejë edhe me partnerë të tjerë. Po e kuptoj se në Kosovë krijohet përshtypja se ne kemi shumë nevojë për Serbinë, por do t’ju qetësoj, duke thënë e Serbia ka nevojë për Bashkimin Evropian për këtë, për shkak se ende nuk janë fuqi botërore.
KOHA: Po, por janë fuqi rajonale, do të mund të thoshim, duke pasur parasysh potencialin e tyre ushtarak, ekonomik… dhe ka plot që e kanë parë këtë si bashkërenditje me politikën e jashtme evropiane, që Serbia të kalojë në anën e Evropës, porse veç një ditë më herët, një nga zyrtarët kryesorë të Beogradit, Aleksandar Vulin, pra zëvendëskryeministri i Serbisë, e vizitoi Moskën, Kremlinin, dhe u zotua për aleancën me ta, dhe u tha se nuk do të duhej të brengoseshin se nuk do të impononin sanksione ndaj Rusisë. E shohim se Serbia është ulur në dy karrige, dhe kjo nuk është hera e parë, edhe sa gjatë mund ta toleroni këtë politikë, përderisa lidhni marrëveshje me një shtet që të nesërmen takohet me Putinin dhe zotohet për aleancë me shtetin që është duke e shkatërruar Ukrainën, për të cilën gjë Evropa duhet të qëndrojë bashkë. Çfarë do të thoshit për këtë?
Sarrazin: Cila është përgjigjja e politikanëve kosovarë ndaj zotimit të Turqisë që t’i bashkohet BRICS-it?
KOHA: Nuk jam zyrtar qeveritar, jam gazetar, mbase i keni pyetur ata çfarë mendojnë?
Sarrazin: Sepse besoj që BRICS – mbledhja do të mbahet më duket në Rusi…
KOHA: Nuk po e kuptoj pyetjen tuaj. Unë vetëm po shtroj pyetje.
Sarrazin: Edhe unë po e shtroj, ju mund të përgjigjeni.
KOHA: Ju jeni politikëbërës kurse unë jam gazetar. Unë nuk marr vendime.
Sarrazin: Ndoshta në të ardhmen bëhem gazetar. Dëgjoni, z. Vulin është figurë e njohur e politikës serbe, nuk më pëlqen ajo që e ka thënë në disa javët e fundit… për mua është shumë, shumë negative të shoh se dikush mund të krenohet hapur pse mund të krijojë lista me emra që i sheh kundër Serbisë, madje emra nga shtete anëtare… Jemi shprehur të palumtur me faktin se z. Vulin e mban këtë post në Qeverinë e Serbisë dhe vetëm këtë mund ta them për këtë.
KOHA: Ia keni përcjellë Serbisë këtë porosi, apo?
Sarrazin: Këtë e përcjellim gjithë kohës. Z. Vulin është i sanksionuar nga SHBA-ja dhe është shumë e qartë që z. Vuçiq e ka marrë sinjalin se ka njerëz të kabinetit të tij që ulen në dy karrige. Mendoni se jemi kaq naivë dhe nuk e shohim… ende besoj se nëse doni ta luftoni këtë, ka dy parime themelore se si do të duhej të përgjigjej Kosova: E para, që të qëndrojë afër nesh.
KOHA: Në çështjet e marrëdhënieve ndërkombëtare, Kosova është me ju, në Ukrainë ta zëmë,… herë e vetme që u dallua ishte te Jerusalemi ku ishte me SHBA-në…
Sarrazin: Jeni gazetar i mirë, meqë e mbani mend.
KOHA: Kosova është në një vijë me BE-në në shumicën e çështjeve, në të gjitha, pos asaj…
Sarrazin: Do të ishte negative nëse krijohet bindja se bashkëpunimi rajonal apo integrimi rajonal mund të realizohet duke e përjashtuar Kosovën. Do të ishte një imazh krejt tjetër nga ai që është, se mund të llogarisim në Kosovën në shtegun rajonal drejt BE-së. Ju jeni aleati ynë kryesor në rajon. Me apo pa litium… dhe nëse doni ta sillni me sukses rajonin në BE, dhe ta përafroni, duhet të pyesim me apo pa Kosovën. Këtë nuk e duam, prandaj duhet të kemi politikanë në Kosovë që janë të gatshëm për kompromise dhe të jenë aq të fuqishëm sa për t’ia shpjeguar opinionit. Kosova do të jetë më e sigurt dhe më e suksesshme dhe më e njohur nëse i shkojmë këtij shtegu bashkë./koha.net/