Ka qenë një temë e përsëritur e kësaj fushate presidenciale në SHBA – a ka performuar më mirë ekonomia amerikane nën Joe Biden apo Donald Trump?
“Nga shumë tregues ekonomia jonë është më e forta në botë”, ka pohuar nënpresidentja demokrate Kamala Harris.
Trump, kandidati republikan dhe ish-presidenti, thotë se ai krijoi “ekonominë më të madhe në historinë e vendit tonë” dhe administrata Biden-Harris e ka shkatërruar atë.
BBC ka parë disa tregues kryesorë për të krahasuar performancën ekonomike nën dy presidencat.
Edhe pse ndikimi i Covid-it e ka bërë krahasimin të vështirë, të dy presidentët mund të numërojnë disa suksese të dukshme ekonomike, pavarësisht se pagat përpiqen të vazhdojnë me rritjen e çmimeve në vitet e fundit.
Së pari, le të shohim rritjen ekonomike duke përdorur Produktin e Brendshëm Bruto (PBB) – vlerën e të gjitha mallrave dhe shërbimeve në ekonominë amerikane.
Pati një kolaps dramatik në këtë shifër gjatë Covid pasi shumë biznese u mbyllën.
Pas pandemisë, ekonomia u rikthye fuqishëm nën Trump dhe u rikuperua më mirë se shumë vende të tjera perëndimore.
Kjo ka vazhduar edhe nën Biden, me SHBA-të që prodhojnë rimëkëmbjen më të fortë të pandemisë brenda G7, të matur nga PBB-ja.
Por gjatë katër viteve në detyrë të Trump, ajo nuk ishte ekonomia më e madhe në historinë e SHBA, siç i pëlqen të pretendojë.
Ndërmjet janarit 2017 dhe janarit 2021, norma mesatare vjetore e rritjes ishte 2.3%.
Kjo periudhë përfshin ngadalësimin dhe rimëkëmbjen e ekonomisë si pasojë e pandemisë Covid.
Nën administrimin e Bidenit deri më tani, kjo shifër është 2.2% – pra pothuajse e njëjtë.
Ka pasur periudha në të kaluarën kur rritja e PBB-së ishte dukshëm më e lartë se mesatarja si në Trump ashtu edhe në Biden, si në vitet 1970.
Shkalla me të cilën çmimet po rriten ka qenë një çështje e madhe në fushatë.
Çmimet u rritën ndjeshëm gjatë dy viteve të para nën Biden – duke arritur një kulm prej 9.1% në qershor 2022.
Trump ka thënë se SHBA ka përjetuar “inflacionin më të keq që kemi pasur ndonjëherë”.
Por kjo nuk është e vërtetë – inflacioni për herë të fundit ishte mbi 9% në 1981 dhe ka qenë shumë më i lartë se ai në disa pika të tjera në historinë e SHBA.
Inflacioni tani ka rënë në rreth 3% – por ai mbetet më i lartë se kur Trump u largua nga detyra.
Çmimet e ushqimeve, për shembull, u rritën me 13.5% gjatë vitit që përfundon në gusht 2022.
Ky ishte kulmi nën administrimin e Biden, dhe çmimet janë stabilizuar disi që atëherë, me koston e sendeve ushqimore që u rritën me 1.1% nga korriku 2023 deri në korrik të këtij viti.
Tendenca e fundit është e krahasueshme me shumë vende të tjera perëndimore që përjetuan norma të larta inflacioni në 2021 dhe 2022, pasi çështjet e zinxhirit të furnizimit global të nxitura nga Covid dhe lufta në Ukrainë kontribuan në rritjen e çmimeve.
Por disa ekonomistë thonë se Plani Amerikan i Shpëtimit prej 1.9 trilion dollarësh (1.5 trilion £) i zotit Biden, i cili kaloi në vitin 2021, ishte gjithashtu një faktor – pasi injektimi i parave të gatshme në ekonomi çoi në rritjen e mëtejshme të çmimeve.
Përpara humbjeve të mëdha të vendeve të punës në vitin 2020 për shkak të Covid-it, në tre vitet e para të presidencës së Trump u shtuan pothuajse 6.7 milionë vende pune, sipas të dhënave për punët jo bujqësore (që mbulojnë rreth 80% të punëtorëve në fuqinë punëtore).
Ka pasur një rritje prej gati 16 milionë vendesh që kur administrata Biden mori përsipër në janar 2021.
Zoti Biden pretendon se kjo është “rritja më e shpejtë e vendeve të punës në çdo moment të çdo presidenti në të gjithë historinë amerikane”.
Kjo është e saktë – nëse shikoni të dhënat e disponueshme që nga fillimi i regjistrimeve në 1939.
Por administrata e tij ka përfituar nga një rikthim i mprehtë në aktivitetin ekonomik pasi vendi doli nga bllokimet pandemike.
“Shumë nga vendet e punës do të ishin kthyer nëse Trump do të kishte fituar në 2020 – por Plani Amerikan i Shpëtimit luajti një rol të madh në shpejtësinë dhe agresivitetin e rimëkëmbjes së tregut të punës,” thotë profesor Mark Strain, një ekonomist në Universitetin Georgetown.
Ky plan shpenzimesh i miratuar nën administrimin e Bidenit në vitin 2021 ishte krijuar për të ndihmuar në stimulimin e ekonomisë pas pandemisë.
Rritja më e dobët se sa pritej e vendeve të punës në korrik çoi në frikën e një rënieje të papritur në ekonominë amerikane dhe tregjet e aksioneve u goditën si rezultat, por që atëherë ato janë stabilizuar.
Të dyja administratat kanë theksuar nivelet e ulëta të papunësisë nën udhëheqjen e tyre.
Përpara pandemisë, zoti Trump dha një normë papunësie prej 3.5%.
Ashtu si në shumë pjesë të botës, masat e bllokimit të Covid çuan në rritje të niveleve të papunësisë në SHBA – por nivelet e papunësisë kishin rënë përsëri në rreth 7% kur Trump u largua nga detyra.
Nën administratën e Bidenit, papunësia vazhdoi të bjerë në nivelin më të ulët prej 3.4% në janar 2023 – shkalla më e ulët në më shumë se 50 vjet – por që atëherë ajo ka arritur në 4.3%.
Pagat e punëtorëve u rritën me shpejtësi në fillim të vitit 2020 gjatë pandemisë Covid – por rritja e papritur e pagave u lidh me më shumë gjasa që punëtorët me pagë më të ulët të pushoheshin nga puna, gjë që rriti pagën mesatare të njerëzve që ishin ende të punësuar.
Nën drejtimin e zotit Biden, të ardhurat mesatare javore janë rritur, por ata kanë luftuar për të vazhduar me rritjen e çmimeve të shkaktuar nga nivelet e larta të inflacionit.
Kur përshtatet për inflacionin, pagat mesatare javore janë më të ulëta se kur Biden erdhi në detyrë.