Mijëra të vrarë dhe të plagosur janë regjistruar në luftën e re midis Hamasit dhe Izraelit, e filluar papritmas të shtunën me lëshimin e mbi 5000 raketave Qassam nga ana e grupeve palestineze. Nga ana tjetër, nuk dihet se sa përqind e tyre u interceptuan nga sistemi i mbrojtjes izraelite IRON DOME (Kupola e Hekurt), e dizajnuar pikërisht për mbrojtjen e vendbanimeve nga sulmet me raketa Qassam, përcjell KDP.
Çka është “Iron Dome” i Izraelit?
Iron Dome i Izraelit është një sistem i mbrojtjes ajrore i zhvilluar nga firmat izraelite Rafael Advanced Defense Systems dhe Israel Aerospace Industries, me mbështetje financiare dhe teknike nga Shtetet e Bashkuara.
I vënë në shërbim për herë të parë në vitin 2011, ai është projektuar për të ndaluar raketat me rreze të shkurtër dhe artilerinë si ato të gjuajtura nga Gaza. Dy sisteme të veçanta, të njohura si hobe dhe shigjeta e Davidit, janë të dizajnuara për kërcënime me rreze të mesme dhe të gjatë, duke përfshirë avionët, dronët, raketat dhe raketat.
Iron Dome mbështetet në një sistem radari dhe analize për të përcaktuar nëse një raketë në hyrje është një kërcënim, duke gjuajtur një interceptor vetëm nëse raketa në hyrje rrezikon të godasë një zonë të populluar ose infrastrukturë të rëndësishme.
Interceptorët, të cilët janë gjuajtur vertikalisht ose nga njësitë e lëvizshme ose nga një vend lëshimi statik, janë projektuar për të shpërthyer raketën hyrëse në ajër, duke prodhuar shpërthime në qiell që kanë ardhur për të shoqëruar sirenat paralajmëruese gjatë konflikteve të fundit izraelito-palestineze.
Duke folur me Israel Hayom në vitin 2021, zyrtarët e mbrojtjes thanë se hardueri nuk kishte ndryshuar që kur sistemi u vendos për herë të parë, por ndryshimet e softuerit e kishin bërë sistemin më të aftë me kalimin e viteve.
Moshe Patel, drejtor i drejtorisë Homa të Ministrisë së Mbrojtjes, i tha gazetës së krahut të djathtë se Iron Dome kishte “aftësinë për të kundërshtuar raketat, dronët dhe fluturake tjera”.
Por disa kritikë të Iron Dome kanë thënë prej kohësh se ajo në thelb shërben për të zgjatur konfliktin.
“Me kalimin e kohës, Iron Dome mund t’u bëjë atyre më shumë dëm sesa mirë,” shkroi shkencëtari politik izraelit Yoav Fromer në The Washington Post në vitin 2014.
Zyrtarët izraelitë dhe kompanitë e mbrojtjes thonë se sistemi ka ndaluar mijëra raketa dhe artileri të godasin objektivat e tyre, me një shkallë suksesi prej më shumë se 90 për qind.
Megjithatë, disa analistë të mbrojtjes vënë në pikëpyetje këto shifra, duke argumentuar se shifrat izraelite për përgjimin e suksesshëm nuk janë të besueshme dhe se grupet, duke përfshirë Hamasin dhe Xhihadin Islamik, që lëshojnë raketa dhe artileri nga Gaza, janë përshtatur me sistemin.
Gjatë përleshjeve në maj 2021, ushtria izraelite tha përsëri se 90 për qind e raketave që arritën në hapësirën ajrore izraelite u shkatërruan nga Iron Dome. Më shumë se 1000 raketa u hodhën nga Gaza gjatë 38 orëve, sipas ushtrisë izraelite. Në gusht 2022, IDF vendosi shkallën e suksesit të interceptimit të Iron Dome në 97 për qind, raportoi Times of Israel.
Por shkalla e interceptimeve ra në 60 për qind gjatë një shpërthimi raketash nga Gaza në një sulmin e vitit 2022, raportoi Jerusalem Post. Një hetim paraprak i IDF zbuloi se një defekt teknik kishte lejuar një “numër të vogël” raketash të kalonin, raportoi gazeta. Ai u korrigjua shpejt dhe efektiviteti i sistemit u rivendos, përfundoi hetimi.
Çfarë janë raketat Qassim të Hamasit?
Edhe pse Iron Dome ka qenë në përdorim për një dekadë, raketat ende gjuhen drejt Izraelit gjatë kohërave të tensionit me grupet palestineze. Edhe në vlerësimet më të larta të shkallës së suksesit të Iron Dome, disa mund të kalojnë në zonat e populluara.
Ekspertët që gjurmojnë arsenalet e Hamasit dhe Xhihadit Islamik vlerësojnë se grupet mund të kenë dhjetëra mijëra raketa, shpesh të bëra me pak më shumë se eksplozivë dhe këllëf metalik.
Hamasi dhe Xhihadi Islamik, të dy grupe të shpallura si terroriste nga Shtetet e Bashkuara, fillimisht u ndihmuan nga këshilltarët nga Irani dhe aleatët e tjerë me furnizime të kontrabanduara mbi kufirin egjiptian. Megjithatë, shumica e punës tani mund të bëhet brenda vendit nga ekspertë palestinezë.
Hamasi, i cili tani kontrollon Gazën, filloi prodhimin e një rakete të quajtur Qassam rreth vitit 2001, gjatë intifadës së dytë. Në fillim, raketat kishin një rreze prej vetëm dy ose tre milje, por versionet e mëvonshme, si “Qassam 3”, kanë një rreze prej rreth 10 miljesh.
Por disa raketa kanë një rreze veprimi më të madhe. Ushtria izraelite tha në vitin 2019 se një raketë palestineze që goditi një shtëpi pranë Tel Avivit kishte një rreze veprimi prej 75 miljesh.
Raketat me rreze të shkurtër janë gjithashtu një kërcënim sepse Iron Dome është më pak efektiv në rrezet 2.5 milje ose më pak, tha Michael Herzog, një gjeneral brigade në pension në Forcat e Mbrojtjes të Izraelit, i cili u emërua ambasador izraelit në Shtetet e Bashkuara në nëntor 2021.
Megjithëse raketat janë shpesh të papërpunuara dhe shumë prej tyre nuk kanë sisteme udhëzuese, numri i tyre i madh dhe kostoja e ulët janë një avantazh ndaj Iron Dome. Ndërsa një raketë Qassem mund të kushtojë deri në disa qindra dollarë, çdo interceptor i Iron Dome kushton rreth 80,000 dollarë, sipas raporteve në Jerusalem Post.