Një formë më pak e njohur e kolonializmit është “Perandoria joformale”. Çfarë do të thotë ky përkufizim? Perandoria joformale i referohet një situate ku një shtet i fuqishëm ushtron ndikim dhe kontroll të rëndësishëm mbi punët e një shteti tjetër pa vendosur sundim formal kolonial. Ky kontroll mund të arrihet përmes dominimit ekonomik, manipulimit politik ose presionit ushtarak, duke minuar në mënyrë efektive sovranitetin e shtetit të synuar të vendit më të vogël, d.m.th. duke diktuar kushte pa vendosur sundim të drejtpërdrejtë.
Shkruan: Katerina Topallova
Nëpër faqet e historisë, historia e popujve të robëruar nga zinxhirët e heshtjes dhe varësisë së tyre ekonomike nga shtetet më të fuqishme është një tregim tragjik dhe paralajmërues. Nëse shteti do të sillet në një gjendje të tillë varësie të plotë nga jashtë, një sistem krejtësisht i kalbur dhe i korruptuar me një prokurori dhe gjyqësor jofunksional, ku burgjet boshatisen me amnisti – si një rrugëdalje e mundshme për zgjidhjen e problemeve kolektive sociale, të cilat nga ana tjetër nxjerrin në sipërfaqe të pakte politike të ndryshme para të cilave janë memec institucionet e sistemit, atëherë më duhet të konstatoj se shoqëria maqedonase është një shoqëri e kontaminuar deri në kalbje.
Pyetja që më së shpeshti rrotullohet në mendjet e qytetarëve të shqetësuar është kjo: si arriti populli maqedonas deri në atë pikë ku vajtimet dhe britmat e trishtuara përballen me indiferencë dhe jo me zemërim? Çfarë e detyron shoqërinë të heshtë, madje të jetë bashkëfajtore, mbi të gjitha për shkak të krimit të madh që na serviret çdo ditë para syve?
Ky fenomen, i rrënjosur shpesh në kapitujt e errët të kolonializmit, historikisht ka lënë gjurmë të pashlyeshme në identitetet dhe kulturat e shumë popujve. Kështu takojmë dhe dëshmojmë pasojat e tmerrshme të autocensurës dhe nënshtrimit, ku joshja e prosperitetit ekonomik shpeshherë errëson hijet e shkatërrimit që na mbulojnë. Epo, në një Greqi nomenklatura politike ende na thërret Maqedoni, në varësi të momentit dhe klimës, ndryshe nga zyrtarët “tanë” që konkurrojnë se kush mund të shqiptojë “Veriun” më shumë në një fjali! Dukesh në sinkron me kolonialistët, të cilët për të mbajtur gjallë Prespën, jo vetëm Çebreni dhe familja e tyre do ta japin me koncesion, me një qëllim të vetëm: vazhdimin e varësisë ekonomike që do të diktojë zgjedhjen dhe të ardhmen tonë dhe siguri financiare për një grup të vogël njerëzish, të cilët në mënyrën më të egër dhe pa asnjë grimcë dinjiteti do të përpiqen të fshihen në rërë deri në fund, para se balta e gjallë të gëlltisë me gjithë florinjtë!
Varësia ekonomike shpesh shoqëron rënien e autonomisë dhe sovranitetit politik dhe ekonomik. Kur një vend mbështetet shumë tek një vend tjetër për ndihmën ekonomike, qoftë nëpërmjet tregtisë, ndihmës financiare apo investimeve, do të habitet kur zbulon se zgjedhjet politike i nënshtrohen ndikimit apo edhe kontrollit të vendit më dominues. A është pikërisht kështu me Maqedoninë?! Fati i buzëqeshi Bechtel-it dhe Enkës, dhe ne do të jemi më të pasur edhe për tre kompani të tjera kazino! Jo… Epo, njeriu duhet të provojë fatin! Vetëm në vendet e varfra si ne, bixhozi dhe llotari është ndër aktivitetet më të njohura!
Një ndikim i tillë i jashtëm, i stimuluar nga faktorë të brendshëm, shfaqet në forma të ndryshme me implikime të ndryshme, duke përfshirë koncesionet në çështjet politike (këtu jemi të pacenueshëm), marrëveshjet tregtare të pabalancuara (lexo vezën e artë për individët) dhe në skenarë ekstremë – ndërhyrjet ushtarake (déjà vu). , ndoshta fillimi i skenarit maqedonas nga viti 2001, këto ditë në Kosovë). Në fund të fundit, një situatë e tillë rezulton gjithmonë në gërryerjen e sovranitetit të kombit dhe shtetit, duke kompromentuar aftësinë e tij për të marrë vendime në interesin e tij më të mirë. Dhe tek ne të tjerët i bartin prej kohësh dhe politikanët tanë janë vetëm ekzekutues dhe pastruesit e ëndrrave të dikujt.
Një formë më pak e njohur e kolonializmit është “Perandoria joformale”. Çfarë do të thotë ky përkufizim? Perandoria joformale i referohet një situate ku një shtet i fuqishëm ushtron ndikim dhe kontroll të rëndësishëm mbi punët e një shteti tjetër pa vendosur sundim formal kolonial. Ky kontroll mund të arrihet përmes dominimit ekonomik, manipulimit politik ose presionit ushtarak, duke minuar efektivisht sovranitetin e shtetit të synuar të vendit më të vogël. është të na diktojë kushte pa vendosur rregulla të drejtpërdrejta.
Varësia ekonomike dhe korrupsioni i jashtëzakonshëm politik që është i dukshëm në çdo pore të shoqërisë, si dhe borxhet e vazhdueshme ia hoqën popullit maqedonas të drejtën për të vendosur për të ardhmen e tij, duke e bërë shtetin me vetëdije të mbështetet në zotëruesit e tij kolonialë për ekzistencë.
Vetë sistemi në vendin tonë është minuar pikërisht nga ish-fuqitë koloniale me një qëllim të vetëm – përdorimin e burimeve, të cilat përjetësuan kulturën e korrupsionit, duke dobësuar institucionet, duke cenuar shtetin e së drejtës dhe në fund na lënë ta shuajmë vetë dritat në vend. Pavarësisht se mbyllim sytë para gjithë këtij procesi gjeopolitik që synon shoqëritë dhe shtetet e vogla, ne po përpiqemi dëshpërimisht t’i japim legjitimitet Mickoskit në përplasjen online me Gruevskin, ose t’i qepim kapelen Kovaçevskit, duke e rikthyer Zaevin në kalë të bardhë. .?! Kush flirtoi me kë dhe kush e mbështeti kë? Dhe ndërkohë ajo policja e gjorë që e goditi merimangën, u shpërngul nga Maqedonia në Gjermani! Shoqëri – groteske!
Historia maqedonase përfundimisht do të përfundojë si një histori e tradhtisë, tërheqjes ekonomike dhe çmimit të lartë të heshtjes. Përmes një lente historike, ne shohim pasojat e prangave të vetë-imponuara dhe nevojën e domosdoshme për t’u çliruar nga cikli i varësisë para se të jetë tepër vonë.