E martë, 18 Shkurt, 2025

FITUESJA E NOBELIT PËR LETËRSI, SHKRIMTARJA ME MUNGESË TOTALE TË TURPIT PËR DASHURINË

Autorja franceze e veprës kryesisht autobiografike, Annie Ernaux, është fituese e Çmimit Nobel në letërsi. Ky çmim prestigjioz i është ndarë për  “për guximin dhe mprehtësinë klinike me të cilën ajo zbulon rrënjët, largimet dhe kufizimet kolektive të kujtesës personale”, përcjell KDPolitik.com.

Ernaux, e cila shkruan romane për jetën e përditshme në Francë dhe është një nga autoret më të njohura të vendit të saj, ka qenë ndër favoritët për të fituar çmimin.

Ernaux është shkrimtarja e parë franceze që fiton Nobelin që nga Patrick Modiano në 2014. Ajo bëhet shkrimtarja e 16-të franceze që ka fituar Nobelin deri më sot.

Anders Olsson, kryetarja e komitetit të Nobelit, tha se në punën e saj, “Ernaux vazhdimisht dhe nga këndvështrime të ndryshme, shqyrton një jetë të shënuar nga pabarazi të forta në lidhje me gjininë, gjuhën dhe klasën”.

Ernaux ka lindur në vitin 1940 dhe është rritur në qytetin e vogël Yvetot në Normandi. Ajo studioi në Universitetin e Rouen-it, dhe më vonë dha mësim në shkollën e mesme. Nga viti 1977 deri në vitin 2000, ajo ishte profesore në Centre National d’Enseignement par Correspondance. Olsson tha se “rruga e saj drejt autorësisë ishte e gjatë dhe e mundimshme”.

Debutimi i saj ishte Les armoires vides, botuar në 1974 në Francë dhe si Cleaned Out në anglisht në 1990. Ishte libri i saj i katërt, La place or A Man’s Place, që ishte zbulimi i saj letrar.

“Vendi i një burri” dhe “Historia e një gruaje”, të cilat u botuan fillimisht në 1988 në frëngjisht, janë bërë klasike bashkëkohore në Francë. Ernaux fitoi çmimin Renaudot në Francë në vitin 2008 për autobiografinë e saj The Years, e cila u përfshi në listën e ngushtë për çmimin Man Booker International në 2019 kur u përkthye në anglisht nga Alison L Strayer.

Ankita Chakraborty tha për The Guardian se vepra e Ernaux “Getting Lost”, një libër që regjistron lidhjen e saj obsesive me një diplomat rus, do të “bëhej një lloj totemi për të dashuruarit: një manual për t’i ndihmuar ata të gjejnë qendrën e tyre kur, si Ernaux, ata janë të humbur në dashuri”.

Chakraborty shkroi: “Cilësia që e dallon shkrimin e Ernaux mbi seksin nga të tjerët në mjedisin e saj është mungesa totale e turpit. Dëshira në të sjell më shumë dëshirë, impuls të vdekjes, lumturi, madje edhe trauma të kaluara, si aborti i saj, por kurrë poshtërim. Leximi i veprës së saj do të thotë të pastroni plotësisht veten nga ideja se turpi mund të jetë një rezultat i mundshëm i dëshirës për seks.”

Olson tha se Ernaux “beson qartë në forcën çliruese të shkrimit”.

“Puna e saj është pa kompromis dhe e shkruar në gjuhë të thjeshtë, e të pastër,” vazhdoi ai. Dhe kur ajo me guxim të madh dhe mprehtësi klinike zbulon agoninë e përvojës së klasës, duke përshkruar turpin, poshtërimin, xhelozinë ose paaftësinë për të parë se kush jeni, ajo ka arritur diçka të admirueshme dhe të qëndrueshme.

Botuesi Jacques Testard e përshkroi Ernaux si një shkrimtare shumë të rëndësishme feministe dhe tha se “Vitet”, libri i parë i saj që lexoi, ishte “një libër absolutisht fenomenal, pa dyshim një kryevepër”.

Me këtë vepër, Testard tha se Ernaux “shpik një formë, bën diçka vërtet të re me letërsinë; është një kryqëzim i romanit me autobiografinë dhe jo-fiksionin”.

Testard tha se “projekti letrar i Ernaux ka qenë të shkruajë për jetën e saj dhe të kuptojë të vërtetën e saj disi… Unë mendoj se ajo ka shkruar për çdo ngjarje të rëndësishme në jetën e saj, nga ndërgjegjësimi se çfarë janë klasat shoqërore në fëmijëri, deri te vdekja. të babait të saj dhe vdekjes së nënës së saj, në abortin e paligjshëm që bëri në Francë në vitet 1960, në përvojat e saj të para seksuale dhe më pas për të shkruar për dashurinë, pasionin dhe dëshirën”, tha ai.

Çmimi Nobel në letërsi vlen 10 milionë krona suedeze (840,000 £) dhe i shkon shkrimtarit që konsiderohet, sipas testamentit të Alfred Nobelit, “personi që do të ketë prodhuar në fushën e letërsisë veprën më të shquar në një drejtim ideal”.

Të fundit