Shkruan: Denko Maleski
Dhe këtë mëngjes, foli një përfaqësues i shquar i klubit të vetëvrasjeve në Moskë – Dimitriy Medvedev. Ai u mburr se NATO nuk do të ndërhynte edhe nëse Rusia do të hidhte një bombë bërthamore mbi ukrainasit.
Kjo është e saktë, nuk do të ndërhyjë. Por përmbajtja e Perëndimit në një rast të tillë vetëm thotë se në anën tjetër ka politikanë që e kanë ruajtur arsyen dhe nuk janë të gatshëm të gjykojnë njerëzimin pa u menduar. Në fakt, nuk mendoj se do të kishte një reagim automatik perëndimor për të nisur Luftën e Tretë Botërore, edhe nëse rusët do të hidhnin një bombë atomike mbi një anëtar të NATO-s në Evropën Lindore apo Baltik. Nuk flet për dobësinë e tyre, por për faktin se, të përballur me një kataklizëm, edhe atëherë njerëzit e arsyeshëm do të kërkonin një rrugëdalje të arsyeshme nga kriza. Po siguria kolektive që rrjedh nga neni 5 i Kartës së Atlantikut të NATO-s?
Ja çfarë thotë shkenca e politikës ndërkombëtare për temën e sigurisë kolektive. Tendenca e natyrshme e shteteve, kur përballen me rrezikun, është të grupohen kundër agresorit, i cili nëse ka sukses në mposhtjen e viktimës së tij të parë, do t’u drejtohet edhe të tjerëve. Nëse janë në aleancë, shtetet janë të detyruara nga parimi i sigurisë kolektive t’i vijnë në ndihmë viktimës. Në rastin e aleancës së NATO-s, shkruhet në nenin e famshëm 5 të Kartës së Atlantikut. Vite më parë, në një debat me mikun dhe kolegun tim amerikan, pyetëm veten nëse neni 5 duhet të merret fjalë për fjalë? Duke zgjedhur një vend të vogël anëtar të NATO-s, më pas i bëmë vetes pyetjen, po sikur Rusia të hidhte një bombë atomike në Bratislavë, Sllovaki? A pason automatikisht një përgjigje bërthamore nga anëtarët e tjerë të NATO-s dhe fillimin e Luftës së Tretë Botërore? Ne arritëm në përfundimin se përvoja e njerëzimit me parimin e quajtur siguri kolektive tregon se një automatizëm i tillë nuk ekziston, edhe kur diçka shkruhet në letër.
Gjegjësisht, realiteti tregon se nuk ka asnjë mbështetje boshe për viktimën e mundshme të agresionit. Politikani në krye të një vendi dëshiron të ketë gjithmonë duart e lira në vlerësimin pragmatik të natyrës së krizës dhe se si ajo korrespondon me interesin kombëtar të vendit të tij. Fakti që shtetarët nuk janë të gatshëm të sakrifikojnë analizën e kujdesshme të çdo rasti specifik për parimin abstrakt të quajtur siguri kolektive ose nenin 5, nuk i bën ata të pamoralshëm si qenie njerëzore. Kështu është.
Që andej, edhe shtetet e dobëta duhet të kenë kujdes se çfarë politike ndërkombëtare udhëheqin dhe me sjelljen e tyre të kontribuojnë për paqen botërore. Kjo, me pak fjalë, është ajo që thotë shkenca e politikës ndërkombëtare.
E përkthyer në krizën aktuale në Ukrainë, përfundimi është se edhe nëse Rusia hedh një bombë bërthamore në Ukrainë, fuqitë perëndimore me shumë mundësi nuk do të nisin sulme bërthamore fatale për mbijetesën e njerëzimit. Për njerëzit e virtytshëm që ruajtën mendjen e shëndoshë, më shpejt mund të jetë një moment i kthjellimit dhe tërheqjes nga buza e humnerës bërthamore.
Por kjo është pikërisht karta që luajnë anëtarët e Klubit të Vetëvrasjeve në Moskë. Ju e dini atë sjellje nga jeta e përditshme kur ngacmuesit e barazojnë mirësjelljen tonë me dobësinë tonë, vetëm për t’u habitur që nuk ishte aspak kështu. Epo, në këtë mënyrë, këmbëngulësi Medvedev përsërit: “Më duhet të kujtoj edhe një herë për ata njerëz të shurdhër që dëgjojnë vetëm veten e tyre. Rusia ka të drejtë të përdorë armë bërthamore nëse është e nevojshme… Dhe kjo nuk është padyshim një bllof.”
Sekretari amerikan i Shtetit, Blinken, nga ana tjetër, u bën thirrje politikanëve rusë që të “ndalojnë së foluri marrëzi për luftën bërthamore”. Ndoshta ai ka parasysh fjalët e Hrushovit, i cili dikur tha se pas një lufte bërthamore botërore “të gjallët do t’i kenë zili të vdekurit”.