Lufta e Rusisë ndaj Ukrainës ka kthyer debatin rreth procesit të zgjerimit të BE-së dhe ka treguar nevojën për të përshpejtuar procedurat, në thelb të ndaluara nga Komisioni i mëparshëm, tha komisioneri i Zgjerimit Olivér Várhelyi në një intervistë ekskluzive për EURACTIV, përcjell KDPolitik.com.
Komentet erdhën pasi udhëheqësit e BE-së në qershor i dhanë statusin e kandidatit Ukrainës dhe Moldavisë si një sinjal solidariteti në përgjigje të agresionit rus dhe shtetet anëtare në korrik ndezën dritën jeshile për fillimin e bisedimeve të anëtarësimit të vonuara gjatë me Maqedoninë e Veriut dhe Shqipërinë.
“Ndoshta është ndikimi i vetëm pozitiv i luftës së Rusisë në Ukrainë, sepse e kthjelloi diskutimin rreth zgjerimit si dhe kapacitetin absorbues të BE-së,” tha Várhelyi.
“Ne evropianët, tani jo vetëm e kuptojmë, por jemi gati ta realizojmë këtë, se Evropa nuk do të gëzojë siguri, stabilitet dhe prosperitet pa u integruar plotësisht Ballkani Perëndimor,” tha ai.
Vitet e fundit, ka pasur pak oreks për zgjerim brenda BE-së dhe disa shtete anëtare kanë kërkuar reforma të BE-së përpara se të pranojnë ndonjë anëtar të ri.
“Mos harroni, ne morëm përsipër nga një Komisioni Evropian i cili tha ‘jo zgjerim’ – dëmi u bë atje,” tha Várhelyi, duke shtuar se në gjysmën e dytë të mandatit të tyre, Komisioni Juncker “e kuptoi se ky ishte një gabim strategjik. .”
“Ajo që unë pres tani, dhe ajo që do të jetë një përgjegjësi e madhe për Komisionin Evropian, është se tani ekziston një vullnet i qartë politik, i cili nuk ishte gjithmonë i dukshëm.”
Vendet aspirantë duhet të esullohen
I pyetur në lidhje me propozimin e presidentit francez Emmanuel Macron për një Komunitet Politik Evropian, i cili do të forconte lidhjet e bllokut me vendet jo-BE në fqinjësinë e tij të afërt, Várhelyi tha vetëm se kjo “mund të shtojë një shtresë tjetër”.
Komisioneri hungarez tha se Evropës i mungon një platformë e duhur politike për t’u angazhuar me vendet kandidate “por edhe me fqinjët e saj, ku Evropa është në gjendje të flasë me aleatët dhe partnerët e saj dhe të shkëmbejë e angazhohet në një mënyrë shumë më intensive”.
Në të kaluarën, kur Hungaria apo Polonia ishin vende kandidate, ato ftoheshin në ditën e dytë të samiteve të BE-së, gjë që është “shumë në kujtesën e miqve tanë të Ballkanit Perëndimor”.
“Ata ndihen të përfshirë dhe përfshirja e tyre do të nënkuptonte gjithashtu se ata dinë shumë më tepër për proceset tona, gjë që do të krijojë shumë më tepër pronësi për t’u angazhuar shpejt në shumë fusha,” shtoi ai.
VMRO-DPMNE kaloi vijat e kuqe të politikës civilizuese
Pasi Shkupi zgjidhi një mosmarrëveshje të gjatë me Bullgarinë anëtare fqinje të BE-së, Shqipëria pritet të nisë menjëherë negociatat e pranimit. Për sa i përket Maqedonisë së Veriut, ajo së pari do të duhet të ndryshojë kushtetutën e saj për të përfshirë bullgarët në mesin e kombeve të tjera shtet-ndërtuese të listuara në të, për të cilat nuk ka konsensusin e nevojshëm në parlament.
Kjo e shtyu opozitën nacionaliste të organizonte ditë protestash në Shkup, të cilat Várhelyi tha se i kalonin linjat themelore të kuqe demokratike.
“Për Maqedoninë e Veriut, ky duhet të jetë një moment për t’u kthjelluar, edhe për opozitën. Djegia e dokumenteve në dhomën plenare, shtytja e njerëzve drejt dhunës dhe nxitja e urrejtjes nuk sjellin asgjë, vetëm dëm.”
“Ka kufizime shumë të qarta për mënyrën evropiane të të bërit politikë, kufizime shumë të qarta për politikën e qytetëruar dhe vlerësimi im është se shumë nga ato vija të kuqe u kaluan nga opozita,” shtoi ai.
I pyetur nëse ai do të shihte ndonjë rrezik të pengesave të mëtejshme në linjë, Várhelyi tha se qëllimi ka qenë krijimi i “krijimit të kritereve të qarta, të drejta dhe transparente që janë gjithashtu të menaxhueshme dhe që mund të ndryshojnë vërtet negativizmin nga të dyja anët”.
Në të njëjtën kohë, ai vuri në dukje se “Shqipëria ka treguar solidaritet të vërtetë me Maqedoninë e Veriut dhe pjekuri për të kuptuar se vendet tona anëtare donin që të dy vendet të ecin përpara”, por tha se Shqipëria tani mund të vazhdojë vetë.
“I gjithë procesi i zgjerimit është i bazuar në merita dhe tani gara është duke u zhvilluar, kushdo që jep i pari, duhet të ketë të drejtë të bashkohet i pari,” sqaroi Várhelyi.
“Ajo që është e rëndësishme është që nëse ata japin shpejt, ne jemi gati të ecim shpejt gjithashtu, (…) dhe meqë jemi në krye tani, më në fund, shpejtësia do të jetë shumë, shumë më ndryshe,” tha ai, duke shtuar se Komisioni kishte filluar procedurën e shqyrtimit menjëherë pasi shtetet anëtare dhanë dritën jeshile javën e kaluar.
Oferta që nuk mund ta refuzojnë
“Tani ne duhet të punojmë shumë, shumë fort me vendet kandidate, në mënyrë që ata të mund të përshpejtojnë përgatitjet e tyre dhe integrimin e tyre real,” tha Várhelyi.
Metodologjia e azhurnuar e zgjerimit të Komisionit Evropian nga viti 2020 ka për qëllim t’i shërbejë këtij qëllimi, i cili sipas Várhelyi, do të ishte përgjigja pasi “jo vetëm që ka në qendër dhe në qendër çështjen e sundimit të ligjit, por edhe mjete shtesë që lejojnë që procesi të ecë më shpejt”.
Vendet kandidate mund të integrohen më shpejt në sektorët ku kanë mbyllur një grup negociator dhe nëpërmjet planit ekonomik dhe të investimeve.
“Për këtë arsye, serbët dhe malazezët vendosën menjëherë në metodologjinë e re,” tha Várhelyi.
“Hapa të vegjël” nga Beogradi
Serbia, një kandidate në BE që nga viti 2009, ka mbajtur lidhje të ngushta me Kremlinin gjatë sundimit 10-vjeçar të presidentit Aleksandar Vuçiç dhe ka hezituar t’i bashkohet sanksioneve kundër Rusisë, pavarësisht presionit perëndimor.
I pyetur nëse BE-ja do të ishte e interesuar për përshpejtimin e proceseve të anëtarësimit me Beogradin, Várhelyi tha se “Serbia ka qenë gjithmonë në një marrëdhënie shumë të veçantë me Rusinë”.
“Ajo që ne shohim nga Serbia është se ata janë në një situatë shumë të vështirë, për shkak të cenueshmërisë së tyre kur bëhet fjalë për furnizimin me energji dhe për shkak të natyrës së pazgjidhur të kornizës së tyre të sigurisë,” tha ai, duke vënë në dukje se vendi është pothuajse tërësisht i varur nga Gazi rus dhe kompanitë e tij kryesore të energjisë janë nën pronësinë e shumicës ruse.
Por pavarësisht shqetësimeve për rreshtimin, Várhelyi tha se ka pasur gjithashtu shenja pozitive gjatë muajve të fundit, një prej tyre ishte Serbia që votoi me Perëndimin në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së për Ukrainën.
“Ne duam që Serbia të jetë aleati ynë, ne kemi nevojë që Serbia të solidarizohet me ne dhe të jetë në anën tonë, por ne gjithashtu duhet të kuptojmë pozicionin e tyre kur kërkojmë diçka prej tyre,” tha Várhelyi, i cili është përballur me kritika për përpjekjet. për të nxitur fushatën e Beogradit për anëtarësim në BE pavarësisht shqetësimeve për sundimin e ligjit.
“Ajo vjen me hapa të vegjël dhe ne duhet të lejojmë që këto hapa të ndodhin. Sepse nëse nuk e bëjmë, atëherë ne po shkaktojmë saktësisht të kundërtën e asaj që duam të arrijmë, “tha Várhelyi, duke nënkuptuar se shtyrja e hapur e Beogradit në pozicione të caktuara mund të rrezikojë humbjen e vendit.
“Shumë nga shtetet tona anëtare duan të shohin më shumë nga ai solidaritet. Dhe unë shpresoj që gradualisht kjo do të vijë nga Beogradi, sepse Beogradi është në rrugën evropiane; është një vend kandidat”, tha ai.
Të kujdesshëm ndaj ndikimit rus
Rëndësia strategjike e fqinjësisë së afërt të BE-së është rritur që kur Rusia pushtoi Ukrainën, me frikën për ndikimin e Moskës në rajon.
“Tundimet janë shumë të qarta kudo që të shohim, jo vetëm në Ballkanin Perëndimor, Partneritetin Lindor, por gjithashtu, për shembull, në Libi – është kudo,” tha Várhelyi, duke shtuar se BE-ja duhet ta bëjë shumë të qartë në kontaktet e tyre me Ballkani Perëndimor “që vetëm Evropa mund të sjellë paqe, stabilitet dhe siguri afatgjatë”.
“Rusia e ka vërtetuar këtë pikë për ne në mënyrë të përkryer me luftën në Ukrainë, sepse reagimi i menjëhershëm në Ballkan ishte ‘kjo është e rrezikshme dhe kjo mund të na përhapet’”, tha ai.