Mbetet edhe shumë për të punuar në mënyrë që nxënësit të mos jenë vetëm shfrytëzues pasiv të kompjuterëve. Bota digjitale është e gjerë dhe për të pasur një mbrojtje, por edhe për t’i kanalizuar energjitë kreative të nxënësve nevojitet shkrim-leximi digjital. Institucionet arsimore duhet të përfshijnë praktika të reja që mundësojnë përfshirje kreative të nxënësve në botën digjitale
Gazetare: Katerina Topallova
“Mouse është një pajisje për të treguar dhe përzgjedhur, selektim i një objekt të shfaqur në ekran. “Ne e dimë këtë dhe nuk jemi të interesuar ta mësojmë atë në klasën e gjashtë.”
Gjithë ditën para monitorit, pak për të mësuar, pak për argëtim, por ajo i kapërcen sfidat vetë. Nxënësja e klasës së gjashtë, Mila, e do magjinë e botës digjitale, por ajo nuk mund ta gjejë atë në përmbajtjen e librit të saj të shkencave kompjuterike.
“Që nga klasa e dytë kam kompjuter, kam një mouse dhe pastaj mësova gjithçka në lidhje me të. Ja do të doja të mësoj si të krijoja lojëra, si të mësoja të punoj në programe të tjera …” thotë Mila.
A e dëshiron shumë Mila? Me siguri jo! Ajo është vetëm një pjesë e brezit të ri që u rrit para sistemit arsimor në Maqedoni. Ajo e sheh logjikshmërinë e parë në faktin se lënda e saj më e nevojshme paraqitet vetëm dy herë në javë, dhe për herë të parë ata fillojnë të mësojnë rreth kompjuterëve në klasën e tretë, ndërsa informatikë nga klasa e gjashtë. Profesori universitar, Azir Aliu, thotë se me vite ne kemi krijuar njohës të kompjuterëve, pa aspektin e shkrim-leximit digjital, gjë që për të është shumë e rrezikshme.
“Nëse nuk kemi shkrim lexim digjital, ose do të keqpërdorni aftësitë dixhitale ose nuk do t’i përdorni fare. Nuk do t’i përdorni si duhet dhe nuk do të merrni më të mirën nga ju. Disa vite më parë në kurrikulën tonë kishim të ashtuquajturën komponentë të shkrim-leximit digjital. Kjo nënkuptonte që çdo mësues gjatë vitit shkollor duhej të përdorte teknologjitë digjitale në mënyrë që të kishte një orë mësimore interaktive. Për shkak të asaj reforme, e cila nuk ishte e plotë, për sa i përket arsimimit dhe edukimit dixhital të mësuesve, prindërve dhe fëmijëve, ajo u reduktua në përdorimin e teknologjive pa një qëllim të qartë,” thotë profesori universitar Aliu.
Përveç trajnimit të shkurtër të Byrosë për Zhvillimin e Arsimit dhe Ministrisë së Arsimit dhe Shkencës, shkollat nuk e ndihmuan vullnetarisht stafin e tyre për të përdorur mjete kompjuterike për të përmirësuar mësimdhënien. Kjo u tregua nga hulumtimi i Shoqatës së Liderëve për Edukim, Aktivizëm dhe Zhvillim, i cili punoi në çështjet e arsimit gjatë pandemisë, në një mostër prej 68,334 nxënës të shkollës së mesme dhe 20 mësues në të gjithë vendin. Nxënësit e vlerësuan mësimin digjital me tre. Sipas Unionit të Studentëve të Shkollave të Mesme, neve na mungon standardizimi dhe udhëzime të qarta nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës se si të zhvillohet mësimdhënia në internet.
Nga Byroja për Zhvillimin e Arsimit kemi një ngushëllim, që me reformat që po përgatiten, sistemi do të plotësojë nevojat e të rinjve.
“Në nivelin evropian, këtë vit është miratuar një plan i ri veprimi për kompetencat digjitale, të cilin do ta ndjekim në zhvillimin e kurrikulës së re për mësimin e informatikës në shkollat tona dhe sigurimin e kompetencave për nxënësit që do të përfundojnë arsimin fillor të barabartë me kolegët e tyre në Evropë. Është e rëndësishme që informatika të jetë “në shërbim” të lëndëve të tjera dhe njohuritë dhe aftësitë që nxënësit do të fitojnë përmes tyre”, thotë Beqir Hasani, drejtor i Byrosë për Zhvillimin e Arsimit
Në përputhje me vizionit e planit aksional, parashikohet integrimi i lëndëve, por mbetet që për kompjuterët të mësohet si më parë, në moshën tetë vjeçe. Në planin aksional thuhet më tej se nxënësit duhet të fitojnë njohuri digjitale, si dhe përdorimin e inteligjencës artificiale.
Por, prej nga duhet të fillohet të modernizohet arsimi kompjuterik në vend? Sipas hulumtimit nga Shoqata e Liderëve për Arsim, Aktivizëm dhe Zhvillim, shumica e mësuesve kanë kryer mësim në distancë nga shtëpia e tyre, me kompjuterin e tyre, sepse shkollat nuk kishin pajisje të mjaftueshme ose kishin internet të dobët. Duke marrë parasysh që arsimi duhet të jetë në dispozicion për të gjithë në mënyrë të barabartë, shqetësues është fakti se 21% e nxënësve u ankuan se nuk kishin një lidhje të qëndrueshme në internet dhe 4% nuk kishin një pajisje për përcjelljen e mësimit. Mospërputhje të ngjashme u gjetën në hulumtimet e kryera nga Instituti i Studimeve të Komunikimit para pandemisë.
“Doli që gatishmëria e shkollave nuk korrespondon me qëllimet e parashikuara në planprogram. Çfarë do të thotë kjo? Interneti do të mbarojë, kështu që mësuesi duhet të përshtatet, të lëshojë hot-spot për të ndjekur mësimet ose të tregojë disa ushtrime. Nga ana tjetër, ai do t’u thotë nxënësve të hapin celularin dhe rregullat e shkollës janë që celularët të mos përdoren. Kishte disa gjëra që nuk ishin specifikuar sa duhet, por nuk investohet sa duhet kur flas për infrastrukturën që të jem në gjendje të ndjek këtë lloj mësimi, një e treta e mësimit të bëhet përmes teknologjisë së informacionit dhe kompjuterit”, thotë Alexandra Temenugova nga Instituti për Studime të Komunikimit.
Kur nuk mund të gjeni atë që ju nevojitet në shkollë, atëherë e kërkoni atë në qendrat e edukimit. Në një të tillë punon, Darijan Radenkovic, i cili thotë se vrima që sistemi arsimor maqedonas nuk e mbush është e qartë.
“Ajo që mungon në të gjithë këtë proces është rregullimi i aftësive që fitohen me ndihmën e këtyre mjeteve dhe përshtatja e tyre me ato që kërkon tregu i punës. Tregu i punës kërkon një kualifikim pak më të ndryshëm, fleksibilitet në mësimdhënie, që siguron të mësuarit gjatë gjithë jetës. Sot ne duhet të krijojmë breza që jo vetëm që do të mësojnë diçka faktike, por do të jenë të gatshëm t’i përshtaten ndryshimeve dinamike që sjell jeta e përditshme,” thotë Darijan Radenkovic nga “Brainster”.
Mungesa e njohurive rreth shëndetit digjital – sa e shëndetshme është të ulesh para një monitori, si të zgjidhet inventari i nevojshëm për një kompjuter, çfarë të bëhet para një ekrani? Kabineti i Informatikës nuk duhet të jetë vetëm një hapësirë me kompjuterë, thotë profesor Aliu. Duhet të ketë softuer të licencuar për secilën lëndë dhe përmbajtja duhet t’u japë nxënësve njohuri mbi tema të rëndësishme si siguria kibernetike, ngacmimi kibernetik, etika dhe ndjeshmëria.
“Ne merremi me tema që janë të pjesshme në botën digjitale. Se nuk i trajnojmë të rinjtë në mënyrën e duhur tregon fakti se nuk ka kompani startup, në botë keni të rinj të moshës 18-19 vjeç që bëjnë biznese shumë të suksesshme. Nuk vjen vetvetiu, vjen pas një procesi edukimi. Këta të rinj janë të vetëdijshëm se sa kreativisht mund ta kalojnë kohën e tyre para një kompjuteri. Rinia jonë nuk është e vetëdijshme për këtë”.
Ministria e Arsimit duhet të krijojë një strategji për një shoqëri digjitale në të cilën do të ndërtojë infrastrukturën dhe do të lidhë tre hallkat kryesore – nxënësin, mësuesin dhe prindin, përfundon Aliu.
Në Konceptin për zhvillimin e një sistemi të arsimit në distancë në shkollat fillore dhe të mesme të përgatitur nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës, pothuajse se janë hartëzuar të gjitha mospërputhjet, por ka një mungesë të përqendrimit më të plotë në thelbin e ndryshimit, përkatësisht: metodat inovative të mësimdhënies; përqendrimi në mësimdhënien ndërvepruese dhe të personalizuar; ndërdisiplinaritet në kurrikulë; dhe përqëndrim në kodifikimin në mësimdhënie. Gjithashtu nuk është parashikuar nevoja që çdo institucion arsimor të ketë koordinatorë digjitalë që do të përfshiheshin sistematikisht në zhvillimin e kompetencave të mësuesve dhe që do të punonin me ta në integrimin e kurrikulës me teknologjitë e reja.
Përgatitja e këtij historiku kërkimor mbështetet nga Nisma për demokraci në Ballkanin perëndimor, një program i Fondacionit Westminster për demokraci. Përmbajtja e këtij historiku kërkimor nuk pasqyron domosdoshmërisht pikëpamjet ose qëndрimet e Fondacionit Westminster për demokraci ose të Qeverisë Britanike.
