Vite para pandemisë Covid-19, miliarderi u përpoq të paralajmërojë drejtuesit globalë për kërcënimin nga sëmundjet e reja infektive. Pak dëgjuan, shkruan WSJ, përcjell KDP.
Pesë vjet më parë, Bill Gates paralajmëroi se vrasësi më i madh i mundshëm në botë nuk do të jetë lufta, por një pandemi. Miliarderi harxhoi qindra miliona dollarë për të gjetur mënyra më të shpejta për të zhvilluar vaksinat dhe për të krijuar sisteme të përcjelljes së sëmundjeve. Ai u bëri thirrje liderëve botërorë të ndërtojnë mbrojtje kombëtare kundër sëmundjeve të reja infektive.
Duke parë nga e shkuara, z. Gates tha: “Unë dëshiroj të kisha bërë më shumë për të tërhequr vëmendjen ndaj rrezikut.” Bashkëthemeluesi i Microsoft Corp tani po zë vend për skenarin që ai kërkoi të parashikonte.
“Ndihem i tmerruar” tha ai në një intervistë. “I gjithë qëllimi për të folur në lidhje me atë ishte që ne të mund të vepronim dhe të minimizon dëmet.”
Në karrierën e tij të dytë si filantrop dhe bashkëkryetar i një prej fondacioneve më të pasura kushtuar shëndetit global dhe arsimit Amerikan, Z. Gates, 64 vjeç, e ka vendosur veten në qendër të pandemisë Covid-19 që ka vrarë më shumë se 283,000 njerëz dhe ka rrëzuar ekonominë botërore.
Fondacioni Bill & Melinda Gates paguan për studiuesit që kërkojnë trajtime, dhe po punon me drejtuesit farmaceutikë dhe qeveritë për të prodhuar miliarda doza të vaksinave premtuese ndërsa ato janë duke u testuar në mënyrë që ata të shpërndahen sa më shpejt që rregullatorët t’i aprovojnë ato.
Fondacioni ka ndihmuar hapësirën rezervë në një fabrikat prodhuese në mënyrë që prodhimi i ilaçit të jetë më i efektshëm dhe të gjendet më shpejt.
Z. Gates rregullisht pyet drejtuesit e ndërmarrjeve farmaceutike, duke gërmuar në detajet e prodhimit të vaksinave. “Çdo ditë, është në rregull, a do të mbarojmë shishkat e qelqit?” tha ai. “Mund të mendoni se është një pjesë e thjeshtë e saj, por askush nuk ka bërë kurrë 7 miliardë vaksina.”
Ai diskuton shkencën në zhvillim të pandemisë me Sh.B.A dhe udhëheqësit botërorë. Në intervistat në TV dhe postimet e tij në blog, ai shpjegon logjikën pas bllokimeve për të ngadalësuar përhapjen e virusit dhe rrugën e ngadaltë për rihapjen e tregtisë dhe shkollave. “Covid-19 ka filluar të sillet shumë si patogjeni dikur në një shekull për të cilin jemi shqetësuar,” shkroi Z. Gates në një artikull të Shkurtit për New England Journal of Medicine.
Profili i tij i lartë gjatë pandemisë e ka bërë atë gjithashtu një objektiv të teorive të komplotit dhe grupeve antivaksinë.
Ekspertët në shëndetin publik dhe zhvillimin global kanë kritikuar z. Gates dhe fondacionin e tij ndonjëherë për rolin e tij të vetë-emëruar. Me arkat e tij të pasura, fondacioni po vendos në disa raste cilat sëmundje marrin përparësi dhe si luftohen, thonë ata.
“E tëra çfarë bëjmë ne është se shpenzojmë paratë tona, dhe ne japjm mendimet tona,” tha z. Gates. “Ne nuk po e marrim vendimin në fund të ditës.”
Covid-19, sëmundja e shkaktuar nga koronavirusi i ri, tha z. Gates, është “gjëja më dramatike në jetën time”.
Deri më tani, Fondacioni Gates ka dhënë 305 milion dollarë në kërkimin e vaksinave Covid-19 dhe mjeteve juridike, si dhe ndihma për të marrë ilaçe dhe furnizime për vendet me të ardhura të ulëta. Deri se të mbarojë pandemia, z. Gates tha, “ne do të shpenzojmë shumë më tepër.”
Z. Gates dhe gruaja e tij, Melinda Gates, themeluan fondin e tyre në vitin 2000 me një interes për të gjetur risitë biomjekësore kundër ssëmundjeve infektive dhe mënyrave për t’i parandaluar ato. Në vitin 2014, Ebola përqendroi vëmendjen e tyre me një epidemi që vrau të paktën 11.300 njerëz në mbarë botën.
“Bota në tërësi nuk ka gatishmëri për epidemi,” tha z. Gates në një intervistë në nëntor 2014 me Wall Street Journal. Ai sapo ishte ulur përmes një prezantimi rreth premtimeve për trajtimet e ilaçit të Ebola dhe ishte takuar me një mjek nigerian që i mbijetoi infeksionit.
“’Çarë mund të parandalojë shfaqjen e ndonjë forme të virusit SARS?” tha ai duke iu referuar epidemisë 2002-2003 të sindromës së rëndë akute të frymëmarrjes, të shkaktuar nga një koronavirus tjetër. Tjetra, tha ai, mund të jetë “SARS II”.
Në Mars 2015, Z. Gates paralajmëroi në një TED Talk të shikuar gjerësisht se një pandemi e sëmundjes infektive përbënte një kërcënim më të madh për botën sesa një luftë bërthamore sepse kombet kanë ndërtuar kaq pak mbrojtje. Ai bëri thirrje për një sistem ndërkombëtar paralajmërimi dhe reagimi me njësi të lëvizshme të personelit mjekësor, diagnostikim të shpejtë, depozitim të ilaçeve dhe teknologjive për të prodhuar vaksina në muaj.
“Një epidemi është një nga katastrofat e pakta që mund ta kthejnë botën në mënyrë drastike në dekadat e ardhshme,” shkroi ai atë muaj në New England Journal of Medicine.
Z. Gates iu bashkua ekspertëve të tjerë të shëndetit global duke bërë thirrje për mbrojtje më të mirë të shëndetit publik. “Në asnjë mënyrë nuk isha një zë i vetmuar,” tha ai. “E vetmja gjë që është unike për zërin tim, sidoqoftë, është se unë nuk e kam kaluar jetën time në sëmundje infektive.”
Ai shpjegoi rreziqet e një pandemie për kandidatët presidencialë të Sh.B.A për vitin 2016 dhe u bëri thirrje atyre që ta bëjnë gatishmërinë një përparësi kombëtare. Ai gjithashtu bëri hapin para Presidentit të zgjedhur Trump në një takim të Trump Tower në dhjetor 2016. Shtëpia e Bardhë nuk pranoi të komentojë.
Në Konferencën e Sigurisë së Mynihut 2017, një mbledhje vjetore mbi politikën ndërkombëtare të sigurisë, Z. Gates tha se “të përgatitesh për një pandemi globale është po aq e rëndësishme sa edhe parandalimi bërthamor dhe shmangia e një katastrofe klimaterike”.
Në Mynih, ai foli për mënyra më të shpejta për të bërë vaksina. Një ide ishte të përdoren komponentë të gatshëm për të ndërtuar vaksina me porosi kundër viruseve të reja, duke kursyer kohë.
Fondacioni rreth asaj kohe angazhoi 100 milion dollarë për një koalicion të donatorëve dhe qeverive për të financuar vaksinat e reja për infeksione në zhvillim. Vaksinat e tilla janë të shtrenjta për tu zhvilluar dhe kryesisht janë jo fitimprurëse sepse kërkesa për to është sporadike. Koalicioni për Inovacione të Gatishmërisë Epidemike tani është duke financuar zhvillimin e vaksinave, përfshirë edhe atë Covid-19.
Z. Gates shfrytëzoi aftësinë e tij për të arritur drejtuesit e qeverisë, që sipas tij ishin entitetet e vetme me mjetet për të ndërtuar gatishmëri.
“Zgjodha, kur u takova me njerëz deri në majë, në Evropë, në Sh.B.A, në mbarë botën, për të folur rreth këtij rreziku pandemik,” tha ai.
Ai i shikon filantropitë si katalizatorë. “Unë po vë qindra miliona para të fondacionit në këtë,” tha ai.
Shumë udhëheqës botërorë ranë dakord në parim me të. Por mungesa e një kërcënimi të menjëhershëm i bëri shumë vende jo të gatshëm të shpenzojnë shumat e mëdha të nevojshme për t’u mbrojtur kundër një pandemie galopante. “Uroj që paralajmërimet që unë dhe njerëzit e tjerë të dhamë të kishin çuar në veprim më të koordinuar global,” tha ai.
“Kurdoherë që pyesja për viruset e frymëmarrjes, si ato të rëndësishme janë shkollat dhe nëse bëni mbyllje, sa mund të bjerë bartja, dhe madje … a ju ndihmojnë apo jo maska në të vërtetë?” tha ai, nuk kishte përgjigje të qarta.
Pyetjet e shtynë atë të investojë më shumë se 20 milion dollarë të parave të tij për një studim që u zhvillua në vitin 2018. Ai ishte krijuar për të gjetur mënyra më të mira për të testuar gripin, gjurmët e infeksioneve duke përdorur gjenetikë dhe për të ndaluar përhapjen e tij. Studiuesit filluan testimin e mostrave të gripit nga njerëzit në zonën e Seattle.
Në mes të janarit, kur Kina vendosi një pengesë ndaj Wuhan, ku virusi përhapet për herë të parë, Z. Gates filloi të shtypë shkencëtarët e fondacionit të tij me pyetje: Cilat ilaçe janë më premtuese? Sa kohë derisa kemi një vaksinë? Si mund të ndihmojë fondacioni në përshpejtimin e zgjidhjeve?
Fondacioni filloi të merrte fonde për të filluar zhvillimin e trajtimeve dhe vaksinave për koronavirusin e ri.
Z. Gates mbajti një takim të epidemiologëve dhe ekspertëve globalë të shëndetit në mes të shkurtit.
Kur Z. Gates pa që virusi përhapet në më shumë vende, ai vuri në dyshim shkencëtarët e fondacionit, si dhe krerët e kompanive farmaceutike në lidhje me kapacitetin e testimit, planet për vaksinat dhe mënyrat se si mund të ndihmonte fondacioni.
Në fund të shkurtit, studiuesit në studimin e gripit në zonën e Seattle, deri atëherë në vitin e tij të dytë, zbuluan Covid-19 në një mostër provë. Analizat gjenetike treguan se mostra mund të lidhej me një rast të mëparshëm në zonë. Kjo sugjeroi se “kishte një përhapje të drejtë të komunitetit”, tha Trevor Bedford, një epidemiolog gjenomik në Qendrën Kërkimore të Kancerit Fred Hutchinson në Seattle i cili ndihmoi në drejtimin e studimit të gripit.
Në të njëjtën javë, zyrtarët shëndetësorë zbuluan një shpërthim të Covid-19 në një shtëpi pleqsh në Kirkland, Wash., Rreth 11 milje larg shtëpisë së Z. Gates.
Pas vitesh paralajmërimi për një pandemi vdekjeprurëse, Z. Gates u përball me një të tillë në oborrin e shtëpisë së tij.
Z. Gates është linçuar javët e fundit nga komentuesit dhe faqet e lajmeve në internet.
Disa postime në Facebook dhe gjetkë kanë përhapur më shumë teori të komplotit mëkatarë, duke përfshirë që ai dëshiron të implantojë mikrokripe në njerëz për të ndjekur kush është testuar për Covid-19, një pretendim i flamuruar si i rremë nga Facebook. Një temë e zakonshme e tregimeve të tilla është se ai kërkon të përfitojë nga kriza.
Një zëdhënëse e Z. Gates tha që çifti janë zotuar të japin pjesën më të madhe të pasurisë së tyre të vlerësuar 106 miliardë dollarë për bamirësi para se të vdisnin ose sipas dëshirës së tyre. “Këto teori konspirative dhe dezinformata janë plotësisht të rreme”, tha ajo.
Z. Gates tërhoqi kritikat nga një tweet i 15 Prillit që mbronte Organizatën Botërore të Shëndetit. Ato erdhën si përgjigje ndaj Presidentit Trump duke njoftuar se administrata e tij do të pezullonte fondet për OBSH për të rishikuar përgjigjen e agjencisë ndaj Covid-19. Fondacioni Gates është financuesi i dytë më i madh i OBSH, pas Sh.B.A.
“Ne kemi një pandemi, ku OBSH po luan një rol shumë të rëndësishëm. Ata kanë nevojë për më shumë burime. ”
Fondacioni Gates filloi me një mision për të zvogëluar pabarazinë në të gjithë botën duke përmirësuar shëndetin dhe arsimin. Ai u përqëndrua në sëmundjet infektive pjesërisht sepse ka pak fitim për kompanitë farmaceutike që të investojnë në zhvillimin e ilaçeve për to në krahasim me kancerin dhe sëmundjet e tjera kronike. Raportoi një financim prej 46.8 miliardë dollarë në 2018, shifra më e fundit në dispozicion.
Fondacioni ka shpenzuar 235 milion dollarë në gatishmërinë dhe përgjigjen ndaj pandemisë direkt që nga gushti 2014, përveç 305 milion dollarëve të shpenzuar për Covid-19, tha fondacioni.
Drejtuesit e qeverisë dhe zyrtarët e shëndetit publik ndjekin parashikimet e Covid-19 nga Instituti për Metrika Shëndetësore dhe Vlerësimi në Universitetin e Uashingtonit, i cili financohet nga Fondacioni Gates. Grupi ka dyfishuar parashikimin e tij të vdekjeve në Sh.B.A në 184 mijë deri në fillim të gushtit.
“Shpresa ime tani është që liderët në të gjithë botën, të cilët janë përgjegjës për mbrojtjen e qytetarëve të tyre, do të marrin atë që është mësuar nga kjo tragjedi dhe të investojnë në sisteme për të parandaluar shpërthimet e ardhshme,” tha ai.